ٿورو سوچيو
رجيع واقعي جي ڏهن مظلوم قارين مان سيدنا زيد بن وثنه کي مڪي جي الله جي رسول جي دشمن اُميه بن خلف جي پُٽ صفوان بن اُميه پنهنجي پيءُ جي انتقام ۾ خريد ڪري ورتو. بيئر معونه ۽ رجيع ٻيئي اجتماعي قتل جا واقعا دوکي سان محرم جي احترام واري مهيني ۾ ٿيا، پر زيد بن وثنه کي مڪي جي پاڪ حدن ۾ قتل ڪرڻ جي بدران قاتل صفوان صفر جي شروع واري تاريخن ۾ مڪي جي تنعيم حدن ۾ وٺي ويو.
صفوان مڪي جي سڀني چڱن مڙسن ۽ ٻارن کي اهو تماشو ڏسڻ جي لاءِ گهرايو.
ابو سفيان بن حرب، پنهنجن ٻارڙن سان گڏ ٽڙندو مُرڪندو، پنهنجي من ۾ لڪيل آقا صلي الله عليھ وسلم سان شديد دشمنيءَ جي ڪري اهو تماشو ڏسندڙن ۾ سڀني کان اڳڀرو هو.
اُتي تنعيم ۾ انهن ڏهن مان جهلي مڪي ۾ وڪرو ڪيل درويش عالم مسلمانن ۾ ٻيو سيدنا خبيب بن عدي هو.
سيدنا زيد بن وثنه کي قتل ڪرڻ جي ذميداري صفوان بن اُميه پنهنجي غلام نسطاس کي ڏني ۽ سيدنا خبيب جي لاءِ ڪاٺ جا ڪِلا کوڙي ڦاسي گهاٽ ٺاهيو هئائون.
اُن ڏينهن تماشائين جي سردار ابو سفيان بن حرب مرڻ وارن کان هڪ سوال ڪيو. وڏي ٺٺ، غرور ۽ بي حيائيءَ سان، رسول الله صلي الله عليھ وسلم سان پاليل سڄي عمر جي دشمنيءَ جو زهر پنهنجي زبان تي کڻي آيو.
چيائين: ”توکي خدا جو قسم ڏيئي پُڇان ٿو
سچ سچ ٻُڌائي
ٿورو سوچ ته سهي
ڇا تون هن گهڙيءَ اها ڳالهه پسند نه ڪندين ته هينئر تنهنجي جاءِ تي محمد (صلي الله عليھ وسلم) هُجي ها ۽ اسين اُن جو ڪنڌ ڪپيون ها ۽ تون پنهنجن ٻارن ٻچن سان گڏ آرام ڪري رهيو هُجين ها.“
پويان هٿ ٻڌل ۽ سر تي اگهاڙي تراڙ کڻي بيٺل جلاد جي موجودگيءَ ۾ آقا صلي الله عليھ وسلم جي غلام زيد بن وثنه تي عشق ۽ مستيءَ جو عجيب آسمان کليل هو.
هُن آقا صلي الله عليھ وسلم جو نالو سُڻي پنهنجي اکين جي پلڪن سان نظر جي چائنٺ تي سجدو ڪيو.
مُحبت جو هڪ لُڙڪ ڳڙي سندس کاٻي اک مان نڪتو
ساڄي اک لڙڪن ۾ ترڻ لڳي
پوءِ هن جي ڳلن تي سندس لڙڪ اهڙي ته بي تابيءَ سان پکڙيا، ڄڻ آقا صلي الله عليھ وسلم جا پير ڌوئڻ نڪتا هُجن ۽ هن ڪجهه گهڙيون پوءِ ڪٽجندڙ پنهنجي ڪنڌ کي وقار سان مٿي کنيو ۽ ابو سفيان جي نانگ جهڙين اکين ۾ اکيون وجهي عجيب سرشاري ۽ مستيءَ مان پنهنجي لُڙڪن ڀنل نيڻن ۾ آسمان جي سڀني تارن ۽ چنڊ جي چمڪ آڻي وراڻيائين.
”توهه، آءٌ اها ڳالهه بنهه سَهي نه سگهان ها ته ڪو منهنجي جاءِ تي منهنجو آقا صلي الله عليھ وسلم هجي ها، آءٌ ته اهو به سَهي نٿو سگهان ته رسول الله صلي الله عليھ وسلم جي پير مُبارڪ ۾ هڪ ڪنڊو به لڳي... ۽ اهو ڪيئن ٿو ٿي سگهي ته آءٌ پنهنجن ٻارن ٻچن ۾ هُجان ۽ هو هِتي هجي.“
اهو سُڻي ابو سفيان جو منهن ڪوئلي جيان ڪارو ٿي ويو.
اها سوچڻ جهڙي ڳالهه آهي.
اُن گهڙيءَ جيڪو ڪجهه ابوسفيان چيو اهو تاريخ جي ڪتابن ۾ موجود آهي.
ابو سفيان بن حرب چيو:
”مون دنيا ۾ ڪوبه اهڙو شخص نه ڏٺو، جنهن سان سندس ساٿي ايتري محبت ڪندا هجن.“
ابو سفيان اهو چئي پٺتي هٽيو ۽ پنهنجي دوست صفوان بن اُميه کي اشارو ڪيائين. صفوان بن اُميه پنهنجي غلام نسطاس کي ڪنڌ ڌوڻي تلوار هلائڻ جو چيو. تلوار جو وار ٿيو. آقا صلي الله عليھ وسلم جي پرواني جو ڪنڌ هڪئي ڌڪ سان ڪَٽجي وڃي پري پيو.
چون ٿا ته ڪنڌ جي چپن تي آخري لفظ هي هئا:
”الصلواة والسلام عليڪ يا رسول الله“
چون ٿا ته پنج سئو ڪلوميٽر پري آقا صلي الله عليھ وسلم مديني ۾ ماڻهن جي وچ ۾ ويٺي تڙپي وراڻي ڏني.
”وعليڪم السلام.“
ساڳئي قسم جو سوال ابو سفيان سوريءَ تي چڙهڻ جي لاءِ ٻڌل سيدنا خبيب سان مڪي جي حد تنعيم ۾ ڪيو. کيس سيدنا خبيب بن عديءَ، زيد کان به زور دار جواب ڏنو.
ان ڏينهن ابو سفيان پنهنجي اندر ۾ ڪيترو نه ڪڙهيو هوندو، سَڙيو، پچيو ۽ کاميو هوندو، اها به سوچڻ جهڙي ڳالهه آهي.
قاتلن سيدنا خبيب کان مرڻ کان پهرين ڪَا خواهش پُڇي.
سيدنا خبيب چيو: ”جيڪڏهن ٻه رڪعتون شڪراني جي نماز جون پڙهڻ ڏيو...“
ابو سفيان ۽ سڀ تماشائي حيران ٿي ويا. سوريءَ تي چڙهڻ جي لاءِ ٻَڌل، ڪجهه گهڙين کان پوءِ جنهن جي پيرن هيٺان زمين ڇڪي ويندي، جنهن جي گردن لٽڪجندي رهجي ويندي، اهو ڪهڙي ڳالهه جو شڪريو ادا ڪرڻ ٿو گهري.
ڇاڪاڻ ته پُڇيو هئائون
موڪل ملي ويئي
سيدنا خبيب ٿوري زندگي گهري هئي
هو ته شهادت ملڻ تي ٿورائتو هو.
هن ايتري ته تيزيءَ سان نماز پڙهي جو زندگي به حيران ٿي ويئي هوندي ته آءٌ ڪيتري نه غير اهم آهيان.
سيدنا خبيب ته اصل ۽ جاوداني ۽ سدائين قائم رهندڙ زندگيءَ ڏانهن وڃي رهيو هو.
جلدي سلام ڦيريائين ۽ پنهنجي ڳچيءَ ۾ ڦاسيءَ جو ڦندو وجهي چيائين:
اچو...
پوءِ آسمان ڏانهن مُنهن ڪيائين ۽ چيائين:
’اي الله هنن ماڻهن کي چڱي طرح ياد ڪري ڇڏج
کين ڇڏج نه.‘
پوءِ ڪجهه شعر پڙهيائين:
جن جو ترجمو هن ريت آهي:
”دين اسلام تي جان ڏيندڙن کي ڪهڙي پرواهه
ته قتل کان پوءِ آءٌ ڪهڙي پاسي ٿو ڪِران
مارڻ وارا ڪيئن ٿا مارين.“
قاتل، حارث جو پُٽ بدر ۾ مارجي ويل پنهنجي پيءَ جي قتل جو بدلو وٺي رهيو هو. سيدنا ”خبيب“ کي سوريءَ تي ٻَڌي پوءِ اُتي هجوم ۾ بيٺل هر ٻارڙي کي چيو ته ”اچو، ان کان اڳ جو آءٌ هن جي ڳچيءَ جو رسو ڇڪيان، اوهين سڀ هن جي جسم تي پنهنجي تلوارن ۽ چاقن سان چَهڪ ڏيو، بدر جو بدلو وٺو.“
وڏا توڙي ٻارڙا
قريش جا بدبخت، بدفطرت ماڻهو
پنهنجون پنهنجون ڇُريون، چاقو ۽ تلوارون کڻي هڪ سوريءَ تي ٻڌل آقا صلي الله عليھ وسلم جي غلام جي جسم تي پنهنجي قوت ۽ نيچ پڻي موجب گهاءُ لڳائڻ لڳا.
سڄو جسم رتورت ٿي ويو.
جسم جي ٻوٽي ٻوٽي ساهه ڇڏڻ لڳي.
روح اکين ۾ ستارن وانگر چمڪيو ۽ سدائين جي لاءِ خاموش ٿيندڙ چپن آخري ڀيرو زور سان اندر ساهه کڻي چيو:
”الصلواة والسلام علي ڪم يا رسول الله“
ڳچيءَ جو رسو ڇڪيو ويو.
رتورت ٿيل جسم، ٻرندڙ ميڻ بتيءَِ تي پروانن جي سَڙيل پَرن وانگر ڏڪيو ۽ پوءِ ماهه ڪامل جي ميڻ جهڙي چانڊوڪيءَ جو حصو بنجي ويو.
پنج سئو ڪلوميٽر پري ويٺل آقا صلي الله عليھ وسلم هڪ ڀيرو ٻيهر تڙپيا ۽ وڏي آواز ۾ فرمايائون:
”وعليڪم السلام يا خبيب“
اُنهن ظالمن چاليهن ڏينهن تائين سيدنا خبيب جي جسم خاڪيءَ کي سوليءَ تي لڙڪائي رکيو ۽ پهرو هڻي ڇڏيائون ته ڪو لاهي نه وڃي.
مديني مان آقا صلي الله عليھ وسلم پنهنجي حواري زبير بن عوام ۽ سيدنا مقداد بن اسود کي موڪليو ته وڃو بي گناهه مصلوب ٿيل کي احترام سان لاهي اچو.
هو ويا...
رات جو چوڪيدار بي خبر سُتا پيا هئا
مصلوب بي گناهه سيدنا خبيب کي سوليءَ تان لاٿائون ۽ گهوڙي تي رکيائون
ڏٺوَ
هيءَ ڪهڙي ماجرا آهي
چاليهن ڏينهن جي گرمي
اُس
واري
هنڌ هنڌ تان وڍيل جسم
۽ وري سڄو جسم مٿي کان وٺي پيرن تائين تازو
اهڙو مهڪندڙ گُل ڄڻ اجهو ٽڙيو هجي
زخم چمڪي رهيا هئا
رت مهڪي رهيو هو.
رستي ۾ هڪ هنڌ شهيد جي جسم کي رکيائون
زمين احترام مان ڦاٽي پيئي
۽ ايئن لڳو ڄڻ ماءُ جا ٻيئي هٿ کليا هُجن
زمين جي هنج شهيد حق کي احترام ۽ محبت مان پنهنجي اندر ۾ سموئي ورتو، اُن ڪري سيدنا خبيب لاءِ اهو لقب مشهور ٿي ويو.
”بليع الارض“ ]البدايه والنهويه، زرقاني[
ايئن ئي ڪونه هو، اتفاق سان هزارين سال اڳ، جڏهن خدا سيدنا ابراهيم عليھ السلام ۽ سيدنا اسماعيل عليھ السلام کان مڪي ۾ پنهنجو گهر اڏرايو ته اُن گهڙيءَ جبرائيل عليھ السلام اچي، سيدنا ابراهيم عليھ السلام کي مڪي جي احترام جي حدن جو تعين به ڪرايو هو.
اُن ۾ هڪ حد اهو ئي هنڌ تنعيم جو به هو.
اِها حد سيدنا ابراهيم عليھ السلام جي گهريل دعا سان محبت ڪندڙ ۽ تعظيم جي حد ڏيکارڻ جي هڪ ننڍڙي تمثيل هئي. خدا جي اڳيان سڀئي زمانا گڏ پيا هوندا آهن. ماضي، حال ۽ مستقل- اُن گهڙيءَ به خدا جو قلم اهو منظر ۽ شهيد پروانن جا چيل آخري لفظ لکي چڪو هو.
”الصلواة والسلام عليک يا رسول الله .“