سلمان فارسيرضه
ستن مهينن جي محنت کانپوءِ آقاﷺ ۽ سندس ساٿي مسجد نبويءَ جي اڏاوت کان وانڌا ٿيا ته کين هڪ وڏو صدمو رسيو. مديني ۾ آقاﷺ جي ساٿين مان سڀني کان وڏو ساٿي، جنهن وٽ ٽِڪي سيدنا مصعب بن عمير خدا جي مدد ۽ آقاﷺ جي سُهڻي اخلاق جا قصا ٻڌائي آقاﷺ جا اڻ ڏٺي پروانا گڏ ڪيا هئا، اهو جيڪو ٻارهن نقيبن ۾ سڀني کان مٿانهون ”نقيب النقباء“ جي خطاب سان سرفراز هو. اهو جنهن پورن ماشيءَ جي رات حلف وفاداريءَ ۾ عقبه جي ماٿريءَ ۾سڀني کان پهرين آقاﷺ جي هٿ مبارڪ تي بيعت ڪئي هئي.
اهو سيدنا اسعد بن زراھ گذاري ويو
سڀ مسلمان سوڳوار بنجي ويا.
آقاﷺ سڀني کان وڌيڪ ڏکارو هو.
ڪانڌي کيس دفنائڻ لاءِ ”جنت البقيع“ جي قبرستان ۾ ويٺا هئا.
مٽي ۽ پٿرن سان ڀريل اُن قبرستان ۾ هڪ پٿر تي آقاﷺ به ويٺا هئا.
ماحول سوڳوار ۽ سنجيدو هو.
جيڪو به آيو ٿي، سو اُن سوڳَ جو حصو بنجي ٿي ويو.
پر هڪ عجيب نئون همراھ آيو.
مرڻ واري جي خبر ٻُڌي روايتي ڏک ته سندس چھري تي هو، پر سندس نظرون آقاﷺ جي مُنهن مبارڪ تي ڄميل هيون. هو چرين جيان ڏانهنس ڏسي رهيو هو. هڪ گهڙيءَ جي لاءِ شايد آقاﷺ کي لڳو ته اُن نئين آيل اوپري چهري تي سندس پرواني سعد بن زراھ جون پُراشتياق اکيون لڳل آهن. پر اهو اجنبي پنهنجي منهن مُهانڊي مان نه ته عربي ٿي لڳو ۽ نه وري يهودي. هو ڪنهن دور ديس کان آيو هو. رنگ جو ڳورو، چهرو صاف، وار به ڌار طريقي سان ڪٽيل، اکين ۾ چمڪ، نڪ سڌو، ڳچي ڊگهي، وچولو قد ۽ عمر ڪا چاليهه ٻائيتاليھه سال.
آقاﷺ جي ڀرسان پهچي، هو ايئن ڦرڻ لڳو، جيئن پروانو شمع جو طواف ڪندو آهي. ڪيڏي مھل کاٻي پاسي ٿي ويو ته ڪيڏي مھل ساڄي پاسي. نيٺ آقاﷺ کي سندس نظرن جي شدت پنهنجي ڪلهن جي وچ ۾ محسوس ٿي.
آقاﷺ کي ياد آيو
اُن نئين همراھ کي هڪ ٻه ڀيرا اڳ به ڏٺو هئائين.
پهرينءَ ڏينهن ته هو اُن ڏينهن ئي آقاﷺ جي سامهون آيو هو. جڏهن آقاﷺ مديني جي چائنٺ قبا ۾ قدم رکيو هو. اها شايد قبا ۾ آقاﷺ جي ٻي شام هئي. جڏهن اهو شخص اکين ۾ تارا ٽمڪائي، شوق ۽ وارفتگيءَ جي عجيب عالم ۾ پنهنجي ڪنبدڙ هٿن جون تريون کولي آقاﷺ جي اڳيان گوڏا کوڙي ويٺو هو. هٿن ۾ ڪجهه کجيون هيس.
چيائين آقاﷺ صدقو آندو اٿم.
آقاﷺ محبت مان برڪت جي دعا ڏني ۽ کجيون ڀرسان ويٺل ماڻهن کي کارائي ڇڏيون. پاڻ نه کاڌائون.
نئين آيل همراھ جي اکين ۾ ٽمڪندڙ ستارن جي چمڪَ وڌي ويئي، سندس چھري تي آقاﷺ جي لاءِ موجود پيار ۽ عقيدت اڃا به وڌي ويئي.
پوءِ هو ماٺڙي ڪري هليو ويو.
آقاﷺ ته اُن ڏينهن ئي محسوس ڪيو هو ته هي ڪٿان پري کان آيو آهي.
ڪجهه ڏينهن لنگهي ويا.
آقاﷺ قبا مان مديني تشريف کڻي آيا.
مسجد نبويءَ جي اڏاوت شروع ٿي ويئي.
اهو نئون آيل همراھ ٻيهر آيو.
اکين ۾ عقيدت جا اهي تارا ٽمڪائي،
هن ڀيري چيائين،
آقاﷺ اوهانجي لاءِ هديو آندو اٿم
سوکڙي
آقاﷺ برڪت جي دعا ڏني
بسم الله پڙهي هڪ کجي پاڻ کاڌائون ۽ باقي ساٿين کي کارائي ڇڏيائون، نئين آيل جي چمڪندڙ مُحبت ڀريل اکين جا ستارا گهميا، سڀني تارن جو هڪ ڇيد بنجي ويو. اهو ڏينهن جي سُهائي ۾ ماھ ڪامل جي روبرو هو.
هُو وري هليو ويو.
هن ڀيري سندس لوڏ جو انداز فاخرانه هو.
جنهن ڏينهن آقاﷺ جي قربت ۾ سڀني کان پهرين بيعت ڪندڙ اسعد بن زرارھ ٻين کان اڳ سڙي ويو. گذاري ويو، چون ٿا ته سندس گلي ۾ خناق (کرٽئي) جي بيماري ٿي، هڪدم ساھ بند ٿي ويس. پروانو سڙي مِٽي ٿي ويو. ان جي مٽيءَ جي ڍڳ تي ٻيا پروانه مِٽي وجهي رهيا هئا ۽ هڪ پروانو اکين ۾ چنڊ سمائي آقاﷺ جي پٺيءَ تي نظرون کپائي بيٺو هو.
آقاﷺ سمجهي ويو
نئون آيل ڇا ٿو ڏسڻ گهري
آقاﷺ پنهنجي ڪلهن تي اوڍيل چادر جو هڪ پلاند هٽايو.
پويان بيٺل پرواني جي اندر مان ڪنهن ٻار جي سڏڪن جهڙي محبت ڀريل سڏڪا اُڀريا. آقاﷺ کي محسوس ٿيو ته هو آقاﷺ ڏانهن جُهڪيو، هن جا ڏڪندڙ هٿ آقاﷺ جي ڪلهن کي ڇهڻ يا نه ڇهڻ جي ٻُڌ تر ۾ لڏڻ لڳا. پوءِ آقاﷺ کي هن جي چپن جو ڇھاءَ پنهنجي ڪلهن جي وچ ۾ ”مھرنبوت“ تي محسوس ٿيو. چپن سان گڏ نئين آيل جي اکين مان نڪرندڙ محبت جا سرمدي بي قابو لڙڪ الائجي ڪيتري وقت کان هن جي اکين ۾ ڄميل هئا ۽ اهي هڪدم ڪڪر بنجي وسڻ لڳا.
هن جي لڙڪن آقاﷺ جي ڪلهن مبارڪن کي جَل ٿل ڪري ڇڏيو.
آقاﷺ سَڏيس.
”سامهون اچ!“
نئين آيل کان مهر نبوت تان چپ نه پي کڄيا.
هُن جو بُت ڇڪجي ويو
ڳچيءَ جون نسون هڪ ٻئي مٿان چڙهي ويس.
اکين مان لڙڪن جا ڀڄي پيل بند
حڪم جي تعميل ضروري هئي.
هو مِٽي ۽ پٿرين تي گوڏن ڀر گسڪندو عجيب سرشاريءَ مان سڙيل پَرن جهڙي پرواني وانگر ڦڙ ڦڙ ڪندو اچي گوڏن ڀر آقاﷺ جي سامهون ويٺو. هٿ ٻڌي، لڙڪن سان ڀريل اکيون آقاﷺ تي کپائي ايئن ويهي رهيو، جيئن هو پنهنجي آتشڪدي جي سامهون ويهي سوچيندو هو ته انهي باھ جي اُلائن ۾ ڪڏهن ته ماھ ڪامل جي روشني ڏسان ۽ پنهنجي روح کي زمين جي پاتال مان ڇڪي آسمان جي اُتاهين تائين ڇڪي وڃان.
اُن ڏينهن سندس زندگيءَ ۾ اها گهڙي اچي ويئي هئي.
پنهنجا هٿ ٻڌي، ڏاڍي ڏکيائن سان پنهنجن ڪلهن جي چڙهيل پُٺن کي مَھٽيندي هن چيو:
آقاﷺ مون هن گهڙيءَ جي لاءِ پنجويهن سالن جو سفر ڪيو آهي.
آقاﷺ ڇرڪيا
پوءِ هو پنهنجي ڪهاڻي سُڻائڻ لڳو
چيائين:
آءُ ايران جي شهر اصفھان جي ڳوٺ ’جي‘ جو رهواسي آهيان.
پنهنجي زميندار ۽ شاهوڪار پيءُ جو اڪيلو پُٽ
لاڏلو
هن مون کي اُس به لڳڻ نه ڏني.
ڳوٺ ۾ آتشڪدو منهنجي پيءُ جو ئي هو
اسين ’زرتشت‘ کي مڃيندا هئاسين. باھ جي پوڄا ڪندا هئاسين.
سڄو ڏينهن ۽ رات.. باھ جو مچ ٻَرندو رهندو هو.
آءٌ ان آتشڪدي جو رکوالو هئس.
باھ وسامڻ نه ڏيندو هئس.
اُن ئي باھ تي نظرون کُپائي سوچيندو رهندو هئس ته ڇا واقعي هيءَ باھ اسانجو خدا آهي.
منهنجي اندر ۾ شڪ جون چڻنگون اُن باھ جي مَچ پاڻ ئي ڇڏيون.
خدا جي عجيب ڪرڻي ٿي.
هڪ ڏينهن منهنجي پيءُ کي پنهنجي جاگير تي ڪو ڪم ٿي پيو، هو ڪنهن ٻي ڪم ۾ رڌل هو، هن مونکي اوڏانهن موڪليو.. رستو ڏاڍو پُرلطف، برف سان جنجھيل، ٿڌا جبل، ماٿرين ۾ ساوڪ ۽ ميويدار وڻ.
آءٌ پهريون ڀيرو ٻاهر نڪتو هئس.
نظارن ۾ کوئجي ويس.
رستي ۾ مونکي سُريلين گهنٽين جا آواز ٻڌڻ ۾ آيا.
ناقوس جي آواز مونکي پاڻ ڏانهن ڇڪيو.
هڪ سائي ستابي پَٽ جي هنج ۾ برف جي ڇت جي هيٺان هڪ شانائتي عمارت هئي، اُن جي مينار تي صليب کتل هو. ماڻهو ڏاڍي سليقي سان اُن سجيل دروازي مان اندر وڃي رهيا هئا. انهن ۾ پوڙها به هئا ته منهنجي وهيءَ وارا جوان به هئا. ٻار به هئا ته زائفائون به .
منهنجي عمر سورهن سترهن سال هئي.
ديکا ديکي آءٌ به اهو دروازو ٽپي اندر ويس.
اندر لوبان جي خوشبو ۽ تازن گلن جي مھڪ هئي.
اُتي ويٺل ماڻهو سُريلن آوازن ۾ مناجاتون پڙهڻ لڳا.
هو هڪ خدا، اُن جي رسول ۽ رسول جي امڙ مريم جي واکاڻ ڪرڻ لڳا ۽ نبيءَ جي ڏسيل نيڪ ڪمن ڪرڻ جي ترغيب ڏيڻ لڳا.
مونکي اهو ماحول ڏاڍو وڻيو.
منهنجي من مان اَبي جو ٻڌايل جاگير جو ڪم نڪري ويو.
آءٌ شام تائين اُتي ئي رهيس.
ماڻهو اٿي هليا ويا. پر منهنجي اٿڻ تي دل ئي نه پي ٿي.
پوءِ اُن ديول جي پادريءَ محبت مان مون کان حال احوال پڇيو
ڪير آهين؟
هاڻ گهر وڃ
منهنجي دل ۾ جيڪو هو، سو مون چئي ڏنو.
ته آءٌ آتش پرست آهيان، هاڻ اتي منهنجي دل نٿي لڳي.
تون مون کي پاڻ وٽ ئي ٽِڪائي.
هو منهنجي پيءُ جي دٻدٻي ۽ ڏمر کان ڊڄي ويو.
چيائين: هتي اسين توکي تنهنجي پيءُ کان بچائي نه سگهنداسين
پري شام ملڪ جي دمشق شھر ۾ اسانجو وڏو ديول آهي.
ڪو قافلو اوڏانهن ويو ته توکي گڏي ڇڏيندس.
هينئر وڃ...
آءٌ گهر موٽي آيس.
پي، دڙڪا ڏنا ته ڪٿي هُئين؟
جيڪو ڪم ڪرڻ جي لاءِ توکي موڪليم، اُهو به نه ڪيئي.
منهنجي اند ر سچ چوڻ جي سگهه اچي ويئي هئي.
چيم: هاڻي مون کي وڌيڪ آتشڪدي جي باھ ناهي ٻارڻي،
پنهنجي روح کي پاڪ ڪرڻو اٿم
گهر ۾ طوفان مچي ويو.
ڌڙڪو داٻ ٿيو
ماريو ڪُٽيو ويس.
پوءِ به نه مڃيم ته پيءُ منهنجي پيرن ۾ ڪڙيون وجهي هڪ ڪوٺيءَ ۾ بند ڪري ڇڏيو. دري بند نه ڪيائين. هڪ ڏينهن دريءَ مان مونکي اُن ديول جو هڪ همراھ نظر آيو. هو منهنجي انت کان واقف هو. کيس سڄو قصو ٻڌايم. چيو مانس ڪنهن طرح هتان ڪڍي دمشق پُڄايو.
اتفاق سان ٻي ڏينهن اتان هڪ قافلو نڪرڻ وارو هو.
هو رات جو آيا، زنجير ٽوڙيائون. ۽ مونکي دريءَ مان ڪڍي قافلي ۾ ڇڏي آيا.
رستو ڊگهو هو.
رستي ۾ منهنجي لاءِ حيرت ئي حيرت
جبل، ماٿريون، درياھ ۽ صحرا.
دمشق پهچي ويس.
اُتي پادري ماڻهن کي خوب ڦريندو هو.
ماڻهن سان ڪوڙا وعدا ڪندو هو.
ماڻهو هُن مان خوش هئا.
کيس وزير امير به خوب مال ڏيندا هئا.
آءٌ ته رات ڏينهن اُتي ئي رهندو هئس.
ڏسي ورتم ته هو سڄو مال ۽ مَڏي مَٽڪن ۾ ڀري ڪٿي ٿو لڪائي.
هن جي ڪنهن به ڳالهه ۾ دخل نه ڏنم
الله جي ڪرڻي.. جو هڪ رات هو مري ويو
ٻي ڏينهن سڄي بستيءَ جا ماڻهو ڏکارا ٿي پھتا ۽ هن جي سادگي، عظمت، ديانت ۽ نيڪ نيتيءَ جا قصا بيان ڪرڻ لڳا.
مون کان رهيو نه ٿيو
نيٺ به ته ڪوڙ کي ڪيستائين لڪايان ها؟
پوءِ هن ماڻهن کان ڦُري جيڪو خزانو ميڙيو هو، اهو ماڻهن تائين ڇونه پهچي ايئن مون انهن ماڻهن کي اها جاءِ ڏسي ڇڏي.
باقي ڳالهيون هو پاڻ ئي سمجهي ويا.
نئون پادري به شايد مون کان ڊڄي ويو
چيائين: تون سچ جو ڳولهائو آهين.
اُترينءَ عراق ۾ دجله جي ڪنڌيءَ تي، جتي ڪڏهن بابل ۽ نينوا جي پراچين تهذيب ميسوپوٽيميا هوندي هئي، اُتي هاڻي ’موصل‘ جو شهر آهي. اوڏانهن وڃ.. اتي جو لاٽ پادري تنهنجي سچ جي راھ ۾ سٺي سِکيا ڪندو.
ڊگهي سفر کانپوءِ آءٌ موصل پهچي ويس.
لاٽ پادري سچ پچ ته هيري جي دل ۽ اُجري روح وارو هو. هن جي وڏي خدمت ڪيم. هڪ ڀيري هو ناچاڪ ٿي پيو ته چيائين، شايد آءٌ چڙهي نه سگهان.. تون هڪ ٻيو سفر ڪر.
اڄ جي ترڪيءَ جي سرحدي علائقي ۾ وقت جي رومي سلطنت ۾ هڪ شهر هو،
”نصيبن“
اُتي موڪليو ويس
اُتي جي پادري جي به وڏي خدمت ڪيم
هو وڏو خوش ٿيو
منهنجي اندر سچ ۽ حق ڄاڻڻ جو سچو جذبو ڏسي هُن مونکي رومي سلطنت جي اندر ئي مصر جي شهر ’عموريه‘ ۾ مُنهنجي گروءَ وٽ موڪلي ڏنو. ’عموريه‘ جي لاٽ پادريءَ جي روشن چهري تي خير ۽ سلامتي ورهائڻ جا ڍڳ لڳل هئا.
مون خدمت ڪري کيس جيتي ورتو
هو ڪُراڙو هو
بيمار ٿيو ته چيائين
پُٽ! شايد آءٌ نه بچان
اڄ توکي تنهنجو اُجرو روح ڏسي، هڪ راز ٿو ٻڌايان،
اهو ڏينهن بس اچڻ وارو آهي.
يا اچي چڪو آهي.
جڏهن عربستان جي سرزمين ۾ هڪ آخري رسولﷺ جو ظهور ٿيندو.
آءٌ پاڻ به سڄي عمر هُنَ جي غلامي ڪرڻ جي لاءِ سِڪندو رهيو آهيان. پر شايد منهنجي عمر مون سان وفا نه ڪري، تون ان تائين پهچي ويندين. هو رهندڙ ته سنگلاخ جابلو ريگزارن جو هوندو، پر سندس دائمي رهڻ جي جاءِ جتي هو هجرت ڪري ويندو، اُن جون نشانيون سمجهي وٺ.
هو ٻن وڏن اُڀرندڙ جبلن جي ڄميل ڪارين ٽڪرين جي وچ ۾، جتي جي رُت ڏاڍي وڻندڙ هوندي، جِتي مِٺين کجين جي گهڻائي هوندي. خود ان رسولﷺ جون ذاتي نشانيون ڏاڍيون چٽيون هونديون. هو صدقو ڪين کائيندو، هديو کائيندو، هن جي پُٺيءَ تي ڪلهن جي وچ ۾ رومي اشرفيءَ جهڙي اڀريل مھر هوندي.
مھر نبوي
بس آقاﷺ مونکي پوءِ وڌيڪ اِتي ٽڪڻ نه پُڳو.
ان خبر ٻڌائيندڙ وڏي پادريءَ جا هٿ چمي ۽ موڪل گهريم، ۽ جيڪا ڪجهه ميڙي چونڊي هيم ، اها پنهنجون ٻڪريون ۽ ڍڳيون ڀاڙي طور ڏيئي هڪ يهودي قافلي سان گڏجي پيس، جيڪو عربستان پي ويو.
اهو قافلو بنو ڪلب جو
قافلو هفتن تائين هلندو رهيو،
”وادي القريٰ“ ۾ ٻه کجين جا باغ آهن، مديني جي اتر ۾ ]اڄڪلهه ان وستيءَ کي ”العلا“ سڏيو ويندو آهي[ اتي پھچي قافلي جي يهودين جي نيت خراب ٿي پئي.
هنن مونکي هڪ غلام ظاهر ڪري منڊيءَ ۾ هڪ يهوديءَ کي وڪڻي ڇڏيو. هڪ پرديس ٻيو اڪيلو. ڇا ٿي ڪري سگهيس. لاچار ان يهودي جي غلامي ڪندو رهيس.
پوءِ هڪ ڏينهن منهنجو ڀاڳ کُلي پيو.
منهنجي يهودي مالڪ جو سئوٽ، مديني جي وستي ’بنو قريظه‘ مان اُتي آيو، کيس الائجي ڇو وڻي وڻيس.. هن مونکي خريد ڪري ورتو ۽ پاڻ سان گڏ مديني وٺي آيو.
آءٌ جيئن جيئن مديني جي ويجهو ٿيندو ويس.
منهنجي دل جا گؤنچ ڦُٽندا ويا.
ٻه جبل
اڳيان پويان ريتي
شھر جي چوڌاري ڪارا ڄميل ٻرندڙ جبل
اندر کجين جا باغ
منهنجي دل تصديق ڪري ڇڏي
اها ئي منهنجي آقاﷺ جي هجرت جي جاءِ آهي.
آءٌ ته غلام هئس.
محنت ۽ مزدوريءَ ۾ لڳو رهيس. مونکي ڪنهن ڳالهه جي خبر نه هئي ته اوهان ڪڏهن ايندؤ.
پوءِ هڪ ڏينهن اها ڀاڳ واري گهڙي اچي ويئي.
آءٌ پنهنجي يهودي مالڪ جي باغ ۾ هڪ کجيءَ جي وڻ تي چڙهيو کجيون ٽوڙي رهيو هئس. منهنجو مالڪ هيٺ کٽ تي ويٺو هو. ايتري ۾ سندس هڪ ڀاءُ آيو، جيڪو قبا ۾ رهندو هو.
هن جي مُنهن تي ڄڻ ڪنهن مِٽي ملي ڇڏي هئي.
ڄڻ سڙيل ڪوئلو
حسد ۽ ساڙ سبب هن جو مُنهن بگڙيل هو.
هُن اچڻ سان ئي ڏاڍي ڏک، طنز ۽ ڪيني مان منهنجي مالڪ کي چيو
قايله جا پُٽ هُن جي استقبال ۾ چريا ٿي رهيا آهن
ٺينگ ٽپا ڏيئي رهيا آهن
جُهمريون هڻي خوشيون ملهائي رهيا آهن.
ڇو؟ منهنجي مالڪ پڇيو
هو اچي ويو آهي نه
ڪير ؟
جنهن کي هجرت ڪري هاڻ هتي اچي رهڻو آهي.
جنهن جي دعويٰ آهي ته هو الله جو رسول آهي، خدا جو آخري پيغمبرﷺ .
آءٌ چڙهيل ته وڻ تي هئس، پر منهنجا ڪن هيٺ زمين تي کُتل هئا.
آخري رسولﷺ جي اچڻ جو سُڻي منهنجي هٿن ۽ پيرن کي ڪنهن سهاري جهلڻ جي ضرورت محسوس نه ٿي
هٿ ڪڍيم
پير ترڪيم ۽ تيزيءَ سان کجيءَ جي وڻ تان کسڪندو هيٺ لٿس ۽ قبا مان آيل مالڪ جي ڀاءُ کان سوال مٿان سوال پُڇڻ لڳس
هو ڪڏهن پھتو؟
ڪيئن آهي؟
منهنجو مالڪ جيڪو اُتي ويٺو هو، تنهن منهنجي منهن تي زور سان چماٽ وهائي ڪڍي ۽ چيائين، وڃ منهنجو ڪم ڪر... ٽَر هتان.
بس اها رات پنجويهن سالن ۾ ڳولا ۾ نڪتل مون ڄڻ آتشتڪدي ۾ ٻرندڙ هڪ ڪاٺيءَ جيان ٻري گذاري. ٻي ڏينهن، جيڪو قبا ۾ اوهانجي آمد جو ٻيو ڏينهن هو، پنهنجي مزدوريءَ مان ڪمايل ڪجهه کجيون کڻي اوهانجي خدمت ۾ پھتس.
پھرين تصديق ٿي ويئي، اوهان صدقو ڪونه کاڌو.
ڪجهه ڏينهن کانپوءِ غلام کي ٿوري وٿي ملي ته وري به کجيون کڻي مديني ۾ اوهانجي خدمت ۾ حاضر ٿيس.
اوهانﷺ هديو نوش فرمايو
ٻي تصديق به ٿي ويئي.
اڄ ستن مهينن کان پوءِ ٽي موڪل تي سڀ شڪ دور ٿي ويم.
اڄ پنهنجي اکين سان مھر نبوت به ڏسي ورتم.
سيدنا سلمان فارسيءَ جي اکين جو درياءَ روئيندي روئيندي سمنڊ بنجي ويو.
هو جذبات جي شدت سبب سِڌو ٿي ويو. هُن جون اکيون آقاﷺ تي کُپي ويون. ۽ هٿ ٻڌي وينتي ڪيائين.
آقاﷺ ڏسڻ ۾ ته ڪنهن ٻي جي نوڪري ٿو ڪريان
پر مونکي پنهنجي غلاميءَ ۾ قبولي وٺو
مون سڄي زندگيءَ جي هر سفر ۾ اوهانجي ڳولا ۾ وکون کنيون آهن.
آقاﷺ مُون اوهانجي رسالت ۽ اوهانجي هيڪڙي خدا تي ايمان آندو.
آقاﷺ کيس خير ۽ برڪت جي دعا ڏني.
اهو پروانو ته تمام ڏورانھين هنڌ تان باھ جو ٻَرندڙ مچ ڇڏي، هزارين ميلن جو پنڌ ڪري، چوٿائي صديءَ جي مسافريءَ کانپوءِ پھتو هو. هن جي عشق جي شدت ته اهوئي سمجهي سگهي ٿو، جيڪو انهن رستن تان لنگهي منزل تائين پھتو هوندو.
ايندڙ چئن سوا چئن سالن تائين سندس يهودي مالڪ کيس پنهنجي غلاميءَ مان نه ڇڏيو. غلام کي جڏهن به موڪل ملندي هئي ته هو پنهنجي آقاﷺ جي قدمن ۾ اچي ويهندو هو.
هڪ ڏينهن آقاﷺ فرمايو
سلمان پنهنجي يھودي مالڪ مان ڪنڌ آجو ڪر.
ساڻس طئي ڪر ته کيس ڪيترو مُلھه گهرجي
ساٿي مسلمانن کي سڏي آقاﷺ چيو
”پنهنجي ڀاءُ سلمان جي مدد ڪريو.“
اها خبر يهودي مالڪ جي ڪنن تائين به پھچي چڪي هئي.
هن پنهنجي اندازي سان ايتري رقم رکي ۽ اهڙا شرط رکيا، جيڪي سندس خيال ۾ پورا ٿيڻ ممڪن نه هئا. چيائينس؛ چاليهه اوقيه نج سون ۽ ٽي سئو کجيءَ جا وڻ ڏي ته توکي آزاد ڪريان.
سلمان ڪنڌ جُهڪائي آقاﷺ وٽ آيو.
اُن ڏينهن آقاﷺ وٽ ڪو سون جو چڱو مقدار کڻي آيو هو. آقاﷺ ته هر شئي ورهائي خالي هٿين گهر ويندا هئا. فرمايائين: سلمان الله تعاليٰ تنهنجي اچڻ کان اڳ ئي تنهنجي آزاديءَ جو بندوبست ڪري ڇڏيو آهي.
هي سون کڻ، اهو سون هڪ بيدي جي سائز جيترو هو. ڏسڻ ۾ ايئن ٿي لڳو ته وزن ۾ گهٽ هوندو. پر جڏهن يهودي مالڪ ساهميءَ ۾ رکي توريو ته پورا چاليهه اوقيه ٿيو، هڪ رتي به نه گهٽ نه وڌ.
هاڻي ٽي سئو کجيءَ جا وڻ لڳائڻ وڃي رهيا.
آقاﷺ مھاجرن ۽ انصارن کي چيو ، وڃو يهوديءَ کان وڃي پُڇو ته ڪٿي وڻ پوکڻا آهن، جتي چوي اُتي ٽي سئو کڏون کوٽيو، ڪن ٻين کي حڪم ڏنائون ته پنهنجي پنهنجي باغن مان کجيءَ جا ٽي سئو ٻوٽا هٿ ڪريو. پوءِ جڏهن کڏون کوٽجي وڃن ۽ ٻوٽا گڏ ٿي وڃن ته مونکي ٻڌائجو. اهي سڀ ٻوٽا آءٌ پنهنجن هٿن سان يھوديءَ جي باغ ۾ هڻندس.
ايئن ئي ٿيو.
کڏون کوٽجي ويون.
سڀ ٻوٽا آقاﷺ پنهنجي هٿن سان پوکيا.
اهو تاريخ ۾ محفوظ رهجي وڃڻ وارو باغ آهي.
اڄ ڏينهن سوڌي مديني ۾ ڦَر ڏيندو آهي. روايت آهي ته آقاﷺ جي هٿن مان لڳل اهي ٻوٽا وڌيا ۽ ويجهيا.
اهو باغ اڄ سوڌي مھَڪي رهيو آهي.
سيدنا سلمان فارسي هميشه لاءِ آقاﷺ جي قدمن ۾ اچي ويو.
سڀ ماڻهو ساڻس پيار ڪندا هئا.
مھاجر چوندا هئا، کانئس وڌيڪ هجرتون ٻي ڪنهن به ڪين ڪيون آهن، هي مھاجرن مان آهي.
انصاري چوندا هئا: هي ته اسانجي ’بنو قريظه‘ جو رهواسي هو. کيس انصاري چئو.
هڪ ڏينهن سيدنا سلمان فارسيءَ آقاﷺ کان پُڇيو
آقاﷺ ٻنهي طرفن جي ڀائرن جو اصرار آهي
اوهين ٻڌايو ته آءٌ ڪھڙن مان آهيان؟
آقاﷺ مُرڪيو
۽ فرمايائين:
”سلمان... تون منهنجي اهل بيت مان آهين.“
اهل بيت ۾ ڪڏهن ايئن زيد بن حارث به آيو هو.
هو به غلام هو.
غلام بنجڻ کانسواءِ اهل بيت جي دروازي تي پهچڻ ممڪن ڪونهي.