مُطلب ۽ عبدالمُطلب
هاشم جو ڀاءُ مطلب هاڻي مڪي جو سردار بنجي ويو، پر سندس دل پنهنجي وڇڙيل ڀاءُ ۽ ان جي اولاد کان نه وڇڙي. ڏور، يثرب کان هڪ ڀيري سندس هڪ واقف ڪار ثابت بن منذر عمري جي نيت سان مڪي آيو. خزرج قبيلي مان هو. پنهنجي پاڙي ۾ مطلب جي ڀائيٽي شيبه کي کيڏندي گهمندي ڏسندو هو. ٻيا ٻارڙا ته راند روند ۾ لڳل رهندا هئا. پر شيبه ننڍو تير ڪمان کڻي تيراندازي پيو ڪندو هو. خبر ڪونهي ته ثابت بن منذر پاڻ به ڪو چڱڙو شاعر هو يا نه، بهرحال پوءِ گهڻي مشهوري ماڻيندڙ وڏي شاعر حسان بن ثابت جو اهو پيءُ هو، هن مطلب کي پنهنجي وڇڙيل ڀاءُ هاشم جي پُٽ شيبه جي اهڙي تصوير ڏيکاري جو مطلب پنهنجي ڀائيٽي لاءَ بي تاب ٿي پيو.
ثابت بن منذر چوڻ لڳو:
”اسان جو ڀاڻج تنهنجو ڀائِيٽو
شيبه
جڏهن پنهنجي ڪمان ڪشي تير ٿو ڇوڙي ته اهو عين نشاني تان وڄ جيان گذري ٿو وڃي.
هو تير هلائڻ مهل هي به چوندو آهي؛
”آءٌ وڏي درجي واري عمروءَ جو پٽ آهيان
جنهن کي پنهنجي قوم هاشم جو خطاب ڏنو هو.“
پنهنجا شعر ٻڌائي هن اکين جا ڀِرون مٿي کڻي مطلب کي ڏٺو.
ڏٺائين ته:
شعر ٻڌي مطلب بي چين ٿي پيو آهي، هُن سندس بي چيني وڌائڻ ۽ ڀڙڪائڻ لاءِ وڌيڪ چيو:
’تون هاشم جو ڪهڙو پيارو ڀاءُ آهين، جيڪو ڏور رهندڙ پنهنجي اُن ڀائيٽي کي وساري ويٺو آهين ؟‘
مطلب ڏڪندي اُٿي کڙو ٿيو.
چيائين :
بس فيصلو ٿي ويو آهي.
تيستائين پنهنجي گهرجي چائنٺ نه ٽُپندس، جيستائين تنهنجي شهر يثرب مان پنهنجو ڀائيٽو وٺي نه ايندس.
ماڻهن سمجهايس ته
ڏس !
هو هاشم جو پٽ ضرور آهي پر سلميٰ خزرجيءَ جو پُٽ به ته آهي،
هوءَ توکي پنهنجو پٽ ڪيئن ڏيندي؟
هوءَ پنهنجي ڳالهه مڃرائڻ واري حوصلي مند عورت آهي
هوءَ ته تنهنجي ڳالهه ئي نه ٻڌندي.
مطلب وراڻيو، ڇا به ٿي پوي هو پنهنجو ڀائيٽو وٺي ايندو.
اُٺ تي چڙهيو ۽ وڃي يثرب نڪتو.
بنو خزرج جي ’بنو نجار‘ پاڙي ۾ پنهنجي ڀائيٽي کي ڳولي لڌائين
ڏٺائين ته شيبه تيراندازي ڪندو وتي،
کيڏي رهيو آهي.
ويجهو ويس ته کيس ايئن لڳو ته سندس وڇڙيل ڀاءُ ٻالڪپڻ جي روپ ۾ سندس سامهون بيٺو آهي.
شيبه پنهنجي مرحوم پيءَ جي هم شڪل هو
اهو ئي نڪ
کُليل پيشاني
موڪري ڇاتي
وڏيو وڏيون ڏيا دار اکيون
ڳورو رنگ
۽ مُرڪندڙ خلوص سان ڀريل معصوم مُهانڊا،
شيبه جي روپ ۾ سندس اڳيان سندس وڇڙيل ڀاءُ هاشم بيٺو هو .
مطلب ڀائيٽي سان گڏجي روئڻ لڳو،
روئندي روئندي هن شعر چيو؛
”مون شيبه کي سُڃاڻي ورتو
اُن مهل ئي
جڏهن هو ’بني نجار‘ جي ڇوڪرن سان گڏ
تيراندازي جي راند رهي رهيو هو
مون سُڃاڻي ورتو
ڏسي ورتو
ته هُن جي ٻانهن جو ٻَل
ڍنگ ۽ طريقو اسان وانگي آهي
اهو ڄاڻڻ کانپوءِ
منهنجون اکيون لُڙڪن جا مينهن وسائڻ لڳيون.“
مطلب پنهنجي ڀاڄائي سلميٰ کي پنهنجي اچڻ جو اطلاع موڪليو.
سلميٰ سڏايس ،
ٽڪايس ،
خذمت چاڪري ڪيائينس،
هڪ ڏينهن مُطلب پنهنجي مطلب جي ڳالهه چئي ڏني
چوڻ لڳو
ڀاڄائي، ڀائيٽي کي وٺڻ آيو آهيان، پاڻ سان گڏ وٺي وڃڻ کانسواءِ نه موٽندس.
سلميٰ ناڪار ۾ ڪنڌ ڌوڻيو.
مُطلب ضد ڪيو
سلميٰ ڪاوڙي
مطلب ڏڪي تڙپڻ لڳو
چيائين
ڀاڄائي ايئن نه ڪر
اسين تنهنجي پُٽ جي قوم آهيون، تنهنجي وڇڙيل مڙس جي ڇڏيل مڪي جي سرداري تنهنجي هن پٽ جي امانت آهي، آءٌ اُن ڪري آيو آهيان ته تنهنجي وَر کان مليل تنهنجي پُٽ جي امانت واپس ڪريان.
کيس مڪي جي سرداري ڏيان. جيڪو سندس حق آهي.
ڏس! تنهنجو پٽڙو جتي به هوندو، تنهنجو ئي پُٽ هوندو،
هو هر محبت سان ڀريل واٽ کي تنهنجي واٽ سمجهي هلندو.
تو وٽ به ايندو رهندو
تون پاڻ هَلي مَلي اچي ڏسج
تنهنجي پُٽ لاء هڪ ڀاڳ واري زندگي اوسيئڙو پئي ڪري
اهڙِي زندگي جيڪا رڳو هڪ قوم جي سردار جي قسمت ۾ لکيل هوندي آهي.
ڪيترن ئي ڏينهن جي بحث ۽ تڪرار کانپوءِ
منٿ ميڙ کانپوءِ
مُطلب ڀاڄائيءَ جي سامهون روئي پيو
ٽي ڏينهن سلميٰ نرمي ڏيکاري.
پُٽ کي ساڻس گڏ موڪلڻ قبوليائين
مطلب پنهنجي ڀائيٽي شيبه کي اُٺ تي چاڙهي مڪي روانو ٿيو ته سلميٰ جي احسان جي مهرباني لاءِ شاعري جي قافئي ۾ چوڻ لڳو.
”جڏهن به ’بني نجار‘ وٽ اچين ته
کين ٻُڌائج
ته آءٌ ۽ سندن پٽڙو
هڪ ئي جماعت آهيون
هڪ ڪُڙم آهيون
مون پَرکيو آهي
هي اهڙا ته سٺا ماڻهو آهن
جيڪي مون سان ملڻ جي لاءِ راهون تڪين ٿا،
۽ منهنجي کُڙڪي سان محبت رکن ٿا“.
هاشم جي وڏي ڀاءُ مُطلب جي چيل انهن شعرن جي ڪري هڪ پيڙهي کان ٻي پيڙهيءَ تائين بنو هاشم ۽ بنو نجار جو پاڻ ۾ پيار جو بنياد پيو.
مطلب ٿورائتو ٿيو.
پنهنجي اُٺڻي کي صحرا ۾ ڊوڙائيندو ڏهين ڏينهن مڪي جي ويجهو پهتو، شايد هُن نه ٿي ڄاتو ته ايندڙ وقت جي سڄي ڪهاڻي اُن اُٺڻ جي پويان ويٺل مٽيءَ مان ڀڀوت ٿيل شيبه جي وسيلي سان ئي تاريخ ۾ لکجڻي آهي.
مڪي جي ماڻهن مٽي ۾ ڀڀوت ٿيل اُٺ تي، مُطلب جي پويان ويٺل هڪ ننڍي وهيءَ واري ڇوڪري کي ڏٺو ته سمجهايون ته مطلب ڪو غلام ٻارڙو خريدي آيو آهي. تنهن کي کيس ”عبدالمطلب“ چيائون، پيار مان جيتي آندل ڀائيٽي شيبه به ڏاڏي جي پيار ۾ پنهنجو اصل نالو ڇڏي ڏنو، هن جي ئي نالي جي غلاميءَ کي پنهنجي ذات جي سُڃاڻپ بنائي ورتائين.
سڄي عمر شيبه نه سڏرايائين
مُطلب جي پيار ۾ ٻَڌل ان جي غلاميءَ سان جُڙيل ان نالي جي محبت ۾ ڳوهيل چاچي مَطلب جو غلام، عبدالمطلب هن پنهنجي سڃاڻپ بنائي ورتو.
اهو ئي نالو پاڻ تي رکي ڇڏيائين.
شايد سيدنا عبدالمطب سمجهي ورتو هو ته وڏيون بادشاهيون ته غلام بنجي ئي ملنديون آهن.