تاريخ، فلسفو ۽ سياست

اسلامي فلسفو ۽ تصوف

ڪتاب ”اسلامي فلسفو ۽ تصوف“ اوهان اڳيان پيش آهي. هي ڪتاب فلسفي جي عالمي افڪار جي روشنيءَ ۾ إسلامي فلسفي جي اوسر جو عالماڻو مطالعو ۽ تصوف سميت اسلامي فڪر جو تفصيلي تعارف آهي، جنهن جو ليکڪ محترم ابوبڪر خان مگسي آهي.
عام طرح تصوف جي حوالي سان به ٻه گروهه سامهون آيا. هڪ گروهه خانقاهيت پيدا ڪرڻ جو ذريعو بڻيو ۽ ٻئي گروهه پاران تصوف اسلامي حڪمتن ۽ شريعت جي احڪامن کي عوام دوست بڻائڻ جي هڪ عملي ڪوشس هئي، جنهن جي عالم صوفين سخت ڏکيائين جي باوجود علمبرداري ڪئي. بلڪه هي چوڻ ۾ ڪو به وڌاءُ ڪونهي ته ملوڪيت پسند جڏهن به اسلام جي تعليم کي پنهنجن مفادن جي ور چاڙهڻ جي ڪوشش ڪئي ته ان وقت انهن ڪرڀائتين ڪوششن جي خلاف اسلام جي حق پرست صوفي عالمن جي پاران ئي مزاحمت سامهون آئي.

Title Cover of book Islami Philsipho & Tasouf

پبلشر نوٽ

”اسلامي فلسفو“ ڪن به ڳوڙهن بحثن ۽ علتن جو مجموعو ڪونهي. اسلامي تعليم جو سمورو بنياد آخري آسماني ڪتاب قرآن مجيد تي آهي ۽ قرآن مجيد جي تعليم ”نفصل الآيات“ يعني چٽيون ڳالهيون ڪري بيان ٿيل آهي، البته ان ۾ هر جاءِ تي غور فڪر جي تاڪيد ڪيل آهي ۽ ان غور فڪر جي لاءِ ڪائنات جي حيرت ۾ وجهندڙ جوڙجڪ ۽ انسان جي متعلق مسلمان ڏاهن ۽ حڪيمن جي هڪ وڏي تعداد غور ۽ تدبر ڪري سوچ ۽ فڪر جا انيڪ پهلو نروار ڪيا آهن، ليڪن ڪجهه اهڙا به ڏاها ۽ حڪيم رهيا آهن جن پنهنجي وقت ۾ فلسفي جي مروج روايتن جي پوئواريءَ ۾ اسلام جي نج سڌي ۽ سولي تعليم کي فلسفي جي ڳوڙهن بحثن جا ڪڙا چاڙهي ڇڏيا.
اهڙي طرح تصوف جي حوالي سان به ٻه گروهه سامهون آيا. هڪ گروهه خانقاهيت پيدا ڪرڻ جو ذريعو بڻيو ۽ ٻئي گروهه پاران تصوف اسلامي حڪمتن ۽ شريعت جي احڪامن کي عوام دوست بڻائڻ جي هڪ عملي ڪوشس هئي، جنهن جي عالم صوفين سخت ڏکيائين جي باوجود علمبرداري ڪئي. بلڪه هي چوڻ ۾ ڪو به وڌاءُ ڪونهي ته ملوڪيت پسند جڏهن به اسلام جي تعليم کي پنهنجن مفادن جي ور چاڙهڻ جي ڪوشش ڪئي ته ان وقت انهن ڪرڀائتين ڪوششن جي خلاف اسلام جي حق پرست صوفي عالمن جي پاران ئي مزاحمت سامهون آئي.
هي ڪتاب اسلامي فلسفي ۽ تصوف جي اوسر جي ان سڄي تفصيل کي وضاحت سان بيان ڪري ٿو. سنڌي ٻوليءَ ۾ هن قسم جي پهرئين ڪوشش آهي جيڪا لائق اسڪالر محترم ابوبڪر مگسي وڏي عرق ريزريءَ سان سرانجام ڏني. محترم ابوبڪر مگسي ابتدا ۾ تعليم جي شعبي سان واڳيل هو، اين جي وي هاءِ اسڪول ڪراچي، گورنمينٽ هاءِ اسڪول دادو ۽ گورنمينٽ ٽريننگ ڪاليج فارمئن حيدرآباد ۾ استاد رهيو، بعد ۾ دادو، سيوهڻ ۽ عمرڪوٽ ۾ وڪالت به ڪيائين. تاريخدان، عربي ادب جو ڄاڻو ۽ پختو عالم ۽ اديب هو. اپريل 1981ع ۾ وفات ڪيائين. ڪيترن ئي ڪتابن جا سنڌي ترجما ڪيائين. جن مان اينگلس جي جڳ مشهور ڪتاب The Family, Private Property and State جو ترجمو ڇپجي چڪو آهي. هي سندس تحقيقي پورهيو آهي، جنهن کي پڌرو ڪرڻ لاءِ سندس ڀاءُ محترم محبوب علي مگسي ۽ سندس فرزند راشد علي مگسي فڪرمند رهندڙ هئا ۽ جڏهن اسان سان اهو تذڪرو ٿيو ته اسان ههڙي علمي ڪاوش کي پڌرو ڪرڻ جي يڪدم هام هنئي، هينئر ڪتاب اوهان جي هٿن ۾ آهي ۽ اسان کي اميد آهي ته مرحوم جي هي ڪوشش پڙهندڙن وٽ بيحد مڃتا حاصل ڪندي.

نور احمد ميمڻ
چيئرمين
سنڌيڪا اڪيڊمي