فارابيءَ جو فلسفو:
فارابي هڪ فيلسوف کان اڳ ۾ هڪ ديندار مسلمان آهي، هن افلاطون ۽ ارسطوءَ جي فلسفن کي سڌاري سنواري اسلام جي مطابقت ۾ آندو آهي. سندس خيال هو ته افلاطون ۽ ارسطوءَ جا فلسفا ظاهر ۾ مختلف آهن مگر سندن مقصد ۽ روح هڪ آهي. هن جي طبيعت جو لاڙو فلسفي کان وڌيڪ تصوف ڏانهن هو.
ارسطوءَ جو خيال هو ته سبب اول ۽ مادو ٻئي گڏ ۽ ابدي ۽ ازلي آهن، جيڪي سندس خيال موجب ٻٽو ڪردار رکن ٿا. فارابي به هڪ ڳجهو ۽ اڻ لکو اشارو ڪري ٿو ته هيءَ ڳالهه نبيﷺ جي تعليمات موجب سچي آهي. سندس خيال موجب روح کي جدا جدا درجن جا عمل آهن، جيئن قرآن مجيد ۾ آيل آهي جيئن قديم فيلسوفن سمجهايو آهي. هر اثر کي سبب آهي. اثر ۽ سبب جو هيءُ سلسلو هلندي هلندي آخرت سبب اول تي پهچي ٿو جنهن کي ڪو به سبب پيدا نٿو ڪري. هيءَ ڪائنات ڪثرت تي ٻڌل آهي پر سبب اول واحد آهي. فلسفي جو مقصد آهي ته الله تعاليٰ جي ذات کي عقل ۽ منطق جي استدلال وسيلي سڃاڻڻ ۽ پاڪ ۽ مڪمل زندگي گذارڻ، اسين منطق جي وسيلي صحيح نظريا ٺاهي سگهون ٿا ۽ سچو فيصلو ڪري سگهون ٿا ۽ لڪل حقيقت کي ظاهر ڪري سگهون ٿا. فلسفو اسان جا شڪ دور ڪري ٿو ۽ اسان کي شين جي حقيقت کان آگاهه ڪري ٿو.