تاريخ، فلسفو ۽ سياست

اسلامي فلسفو ۽ تصوف

ڪتاب ”اسلامي فلسفو ۽ تصوف“ اوهان اڳيان پيش آهي. هي ڪتاب فلسفي جي عالمي افڪار جي روشنيءَ ۾ إسلامي فلسفي جي اوسر جو عالماڻو مطالعو ۽ تصوف سميت اسلامي فڪر جو تفصيلي تعارف آهي، جنهن جو ليکڪ محترم ابوبڪر خان مگسي آهي.
عام طرح تصوف جي حوالي سان به ٻه گروهه سامهون آيا. هڪ گروهه خانقاهيت پيدا ڪرڻ جو ذريعو بڻيو ۽ ٻئي گروهه پاران تصوف اسلامي حڪمتن ۽ شريعت جي احڪامن کي عوام دوست بڻائڻ جي هڪ عملي ڪوشس هئي، جنهن جي عالم صوفين سخت ڏکيائين جي باوجود علمبرداري ڪئي. بلڪه هي چوڻ ۾ ڪو به وڌاءُ ڪونهي ته ملوڪيت پسند جڏهن به اسلام جي تعليم کي پنهنجن مفادن جي ور چاڙهڻ جي ڪوشش ڪئي ته ان وقت انهن ڪرڀائتين ڪوششن جي خلاف اسلام جي حق پرست صوفي عالمن جي پاران ئي مزاحمت سامهون آئي.

Title Cover of book Islami Philsipho & Tasouf

اخلاقيات

اخلاقيات
نيڪيءَ سان نيڪيءَ خاطر پيار ڪرڻ گهرجي، کيس تعليم وسيلي حاصل ڪرڻ گهرجي. هڪ طرفو مبالغو نيڪي نه آهي. سندس خيال موجب نيڪي نالو آهي، عقل، همت، نفس تي ضابطي ۽ عدل جو، جيڪي وري علم ۽ ادراڪ ۾ سمايل آهن ۽ علم ۽ ادراڪ وري الاهي فطرت ۾ سمايل آهن.
افلاطون جي سياست، هڪ اميرن جي حڪومت آهي. جنهن ۾ ٿورن فيلسوفن کي به شامل ڪرڻ گهرجي. ان وقت جي ايراني ۽ يوناني سماجن ۾ ٽي طبقا يا پرت موجود هئا. (1) عالم (2) سپاهي (3) هاري ۽ هنرمند.... ڄاڻايل طبقن ۾ اڃا ڪا سختي پيدا نه ٿي هئي ۽ نه وري هنن ۾ ورثي جو رواج پيو هو.
ٽنهي پرتن کي روح جي ٽن حصن سان ڀيٽيو ويو آهي، جيئن دماغ ۾ عقل، دل ۾ همت، باقي بدن ۾ خواهشون، عالمن ۽ سپاهين کي رياست طرفان تعليم ڏني ويندي هئي. ٻار جي تعليم موسيقي ۽ راندين سان شروع ٿيندي هئي.... پر ايران ۾ ٻار کي سچ ڳالهائڻ، گهوڙي سواري ۽ تير اندازي سيکاري ويندي هئي. مقرر حد تائين خانگي ملڪيت رکڻ جي اجازت هئي. شادي ڪرڻ کي همٿايوويندو هو. گهرو حياتيءَ تي به حڪومت نظر رکندي هئي. ڇوڪرن ۽ ڇوڪرين کي هڪ ئي مڪتب ۾ تعليم ڏني ويندي هئي. غير ملڪي ماڻهن تي سخت چوڪسي رکي ويندي هئي. افلاطون جو ديوتا نيڪيءَ جي نظريي سان ٻڌل آهي. نيڪي ۽ علم عبادت ۾ داخل آهن. سندس نظر ۾ نظريا يا خيال به ديوتا آهن ۽ ستارا ۽ ڪائنات به ظاهري ديوتائون آهن. ڌرتي هڪ گولو آهي، جيڪو وري آسمان جي گول ۾ سمايل آهي. آسمان جي گردش جي ڪري ستارا به گردش ڪن ٿا. آسمان ڏهه هزار سالن ۾ چڪر پورو ڪري ٿو ۽ ستارا موٽي ساڳين جاين تي اچن ٿا. ستارا عقل رکن ٿا.