تاريخ، فلسفو ۽ سياست

اسلامي فلسفو ۽ تصوف

ڪتاب ”اسلامي فلسفو ۽ تصوف“ اوهان اڳيان پيش آهي. هي ڪتاب فلسفي جي عالمي افڪار جي روشنيءَ ۾ إسلامي فلسفي جي اوسر جو عالماڻو مطالعو ۽ تصوف سميت اسلامي فڪر جو تفصيلي تعارف آهي، جنهن جو ليکڪ محترم ابوبڪر خان مگسي آهي.
عام طرح تصوف جي حوالي سان به ٻه گروهه سامهون آيا. هڪ گروهه خانقاهيت پيدا ڪرڻ جو ذريعو بڻيو ۽ ٻئي گروهه پاران تصوف اسلامي حڪمتن ۽ شريعت جي احڪامن کي عوام دوست بڻائڻ جي هڪ عملي ڪوشس هئي، جنهن جي عالم صوفين سخت ڏکيائين جي باوجود علمبرداري ڪئي. بلڪه هي چوڻ ۾ ڪو به وڌاءُ ڪونهي ته ملوڪيت پسند جڏهن به اسلام جي تعليم کي پنهنجن مفادن جي ور چاڙهڻ جي ڪوشش ڪئي ته ان وقت انهن ڪرڀائتين ڪوششن جي خلاف اسلام جي حق پرست صوفي عالمن جي پاران ئي مزاحمت سامهون آئي.

Title Cover of book Islami Philsipho & Tasouf

علم النفس بابت سندس نظريا:

علم النفس بابت سندس نظريا:
روح اها قوت آهي جيڪا مادي ح حياتي پيدا ڪري ٿي. روح ۽ عقل مختلف قوتون آهن، روح جسم جي هڪ صورت آهي. ابن الرشد جا عالم النفس بابت مختصر طور تي هي نظريا آهن:
1- هڪ عقل ڪل موجود آهي، جيڪو مادي کان پاڪ آهي. هن ڪائنات تي سندس سڌو سنئون اثر آهي. مشرقي فيلسوفن جو هي خيال غلط آهي ته چنڊ جي آسمان کان پوئتي، هو درجي بدرجي ڪائنات تي اثر پيدا ڪري ٿو.
2- عقل ڪل ساري ڪائنات کي تحرڪ ۾ آڻي ٿو.
3- انسان کي انهيءَ عقل ڪل جو هڪ ذرڙ و يا ترورو عطا ڪيل آهي جيڪو بن پهلوئن يا صورتن ۾ ظاهر ٿئي ٿو. پهريون پهلو خالص غائب حالب ۾ رهندي، اصل مبدا ڏانهن لاڙو رکي ٿو. هي غر شخصي ۽ غير مادي آهي. هيءَ سندس انهيءَ ٻئي پهلو کي روشن ڪري ٿو، جيڪو مادي ڏانهن لاڙو رکي ٿو. پهريون پهلو انسان جي مرڻ بعد، عقل ڪل ۾ سمائجي وڃي ٿو. هيءَ حالت ساري بني نوع انسان سان لاڳو آهي پر سندس ٻيو پهلو مادي جي صورت وٺي ٿو ۽ جسم جي مرڻ سان گڏ فنا ٿي وڃي ٿو. دماغ ۽ اعصاب جو عمل هن خارجي قوت جي موجود هجڻ جي ڪري ٿئي ٿو.
4- عقل غائب: هي پنهنجي انفرادي حيثيت ۾ غائب صورتن، خيالن ۽ نظرين جو تصور ڪري ٿو. انسان هن غائب عقل جي وسيلي روحاني حيات جي بلندين کي پهچي سگهي ٿو.
ابن الرشد جي چوڻ موجب: موت کان پوءِ جزا ۽ سزا جسماني نه پر روحاني ٿيندي. هو مسلمان عالمن جي اڪثريت جي جزا ۽ سزا واري خيال کي غلط سمجهندو هو.