تاريخ، فلسفو ۽ سياست

اسلامي فلسفو ۽ تصوف

ڪتاب ”اسلامي فلسفو ۽ تصوف“ اوهان اڳيان پيش آهي. هي ڪتاب فلسفي جي عالمي افڪار جي روشنيءَ ۾ إسلامي فلسفي جي اوسر جو عالماڻو مطالعو ۽ تصوف سميت اسلامي فڪر جو تفصيلي تعارف آهي، جنهن جو ليکڪ محترم ابوبڪر خان مگسي آهي.
عام طرح تصوف جي حوالي سان به ٻه گروهه سامهون آيا. هڪ گروهه خانقاهيت پيدا ڪرڻ جو ذريعو بڻيو ۽ ٻئي گروهه پاران تصوف اسلامي حڪمتن ۽ شريعت جي احڪامن کي عوام دوست بڻائڻ جي هڪ عملي ڪوشس هئي، جنهن جي عالم صوفين سخت ڏکيائين جي باوجود علمبرداري ڪئي. بلڪه هي چوڻ ۾ ڪو به وڌاءُ ڪونهي ته ملوڪيت پسند جڏهن به اسلام جي تعليم کي پنهنجن مفادن جي ور چاڙهڻ جي ڪوشش ڪئي ته ان وقت انهن ڪرڀائتين ڪوششن جي خلاف اسلام جي حق پرست صوفي عالمن جي پاران ئي مزاحمت سامهون آئي.

Title Cover of book Islami Philsipho & Tasouf

والدين جي محبت ۽ احترام:

والدين جي محبت ۽ احترام:
”پنهنجي پيءَ ماءُ سان نيڪي ڪريو، جيڪڏهن هڪڙو يا ٻئي پيريءَ جي عمر کي پهچن هنن کي اُف به نه چئو ۽ نه کين ڇڙٻون ڏيو پر ساڻن محبت ڀريا اکر ڳالهايو ۽ پاڻ کي حليم ۽ فرمانبردار ڪريو، محبت سان.“
انهن کان سواءِ توبه، نيڪ دلي ۽ پاڻ کي گهٽ ڄاڻڻ، ٻين سان رواداريءَ جو سلوڪ ڪرڻ، نيڪ نيتي، مذهب جا صحيح اعتقاد رکڻ به نيڪ اخلاقن ۾ شامل آهي.
اسلام ۾ قرآن مجيد کان پوءِ حديث جو درجو آهي. حديث مان ڪجهه سچيون ۽صحيح آهن ۽ سموريون نبيﷺ ڏانهن منسوب ڪيون ويون آهن. فقط اخلاقيات جو ئي هڪڙو موضوع آهي، جنهن ۾ مشرق وارن فقط مغرب جي تقليد ۽ نقالي نه ڪئي آهي ۽ نه وري مغرب مشرق جي اخلاقي معيار کي پهچي سگهيو آهي. جنهن بلند اخلاقيءَ جي ڪري دنيا جا سمورا شرع، انبياءَ ڪرام، مصلحين، ولي الله ۽ سڌارڪ مثلاً زردشت، گوتم ٻڌ، موسيٰ عليه السلام، عيسيٰ عه ۽ محمد ﷺ جن مشرق ۾ پيدا ٿيا. مطلب ته مشرق اخلاق ۽ ايمان جو گهر رهيو آهي. مغرب مشرق کي سيکاريو ته ڪيئن هر فڪر ۽ نظريي کي تحقيقات ۽ سائنسي طرح تجربي جي سنداڻ تي ٺاهي ٺوڪي وڄائي ڏسجي.
مغرب جي هن ڪارآمد ۽ ڪامياب اصول تي مشرق ڪو به ڌيان نه ڏنو آهي ۽ ڪيترن مشرقي عالمن ته هن مغربي اصول کي سمجهيو ئي نه آهي ۽ پنهنجي پراڻي قسم جي نطرياتي ۽ تصوراتي قسم جي زباني جمع خرچ ڪرڻ ۾ مشغول رهندا آيا آهن.
صحابه ڪرام جا خطبا، عمل ۽قول خاص طور تي علي رضي الله کي به اخلاقيات جي علم ۾ وڏي حيثيت ڏنل آهي ۽ ٻين مذهبن ۽ تهذيبن جي عالمن جي احوال کي به وڏي خوشيءَ سان اخلاقيات جي علم ۾ بيان ڪيو ويو آهي.