تاريخ، فلسفو ۽ سياست

اسلامي فلسفو ۽ تصوف

ڪتاب ”اسلامي فلسفو ۽ تصوف“ اوهان اڳيان پيش آهي. هي ڪتاب فلسفي جي عالمي افڪار جي روشنيءَ ۾ إسلامي فلسفي جي اوسر جو عالماڻو مطالعو ۽ تصوف سميت اسلامي فڪر جو تفصيلي تعارف آهي، جنهن جو ليکڪ محترم ابوبڪر خان مگسي آهي.
عام طرح تصوف جي حوالي سان به ٻه گروهه سامهون آيا. هڪ گروهه خانقاهيت پيدا ڪرڻ جو ذريعو بڻيو ۽ ٻئي گروهه پاران تصوف اسلامي حڪمتن ۽ شريعت جي احڪامن کي عوام دوست بڻائڻ جي هڪ عملي ڪوشس هئي، جنهن جي عالم صوفين سخت ڏکيائين جي باوجود علمبرداري ڪئي. بلڪه هي چوڻ ۾ ڪو به وڌاءُ ڪونهي ته ملوڪيت پسند جڏهن به اسلام جي تعليم کي پنهنجن مفادن جي ور چاڙهڻ جي ڪوشش ڪئي ته ان وقت انهن ڪرڀائتين ڪوششن جي خلاف اسلام جي حق پرست صوفي عالمن جي پاران ئي مزاحمت سامهون آئي.

Title Cover of book Islami Philsipho & Tasouf

عقل ۽ روح

عقل ۽ روح
انساني عقل غير مادي، لافاني ۽ غائب آهي. عقل انسان کان مختلف شيءِ آهي. عقل نفس ڪل جو ظهور آهي جيڪو عارضي طور تي، انساني جسم سان گڏجي، انفرادي حيثيت حاصل ڪري ٿو. نفس ڪل وٽان ايندڙ هر خيال کي جهٽي وٺي ٿو.
انساني عقل جا ٻه پهلو آهن: فعلي (Active) ۽ انفعالي (Passive) فعلي پهلوءَ کي ‘نفس ناطقه’ سڏيو ويو آهي جيڪو قلب کي روشن ڪري ٿو. سندس ڪليات سان سڌو تعلق آهي پر انفعالي پهلو حواسي (مادي) شين ڏانهن مائل رهي ٿو. فعلي پهلو سج وانگر آهي. انفعالي پهلو هڪ مشاهدي يا منظر وانگر آهي. مشاهدي جو حواسي عڪس تي اهڙو اثر آهي، جهڙو تصوير جو مادي تي....پر اهڙي ميلاپ جي ڪري هو خراب (فنا) نٿو ٿئي. ان جي وسيلي نفس ڪل ۽انسان جي وچ ۾ سڌو تعلق پيدا ٿئي ٿو.
مسلمان فيلسوفن ۽ صوفين جو مقصد هو ته جيئن نفس ناطقه جي وسلي ڪل کي سڃاڻي سگهجي، جيڪو درجو فقط علم پرائڻ ۽ سادگيءَ سان زندگي گذارڻ سان حاصل ٿي سگهي ٿو.