تاريخ، فلسفو ۽ سياست

اسلامي فلسفو ۽ تصوف

ڪتاب ”اسلامي فلسفو ۽ تصوف“ اوهان اڳيان پيش آهي. هي ڪتاب فلسفي جي عالمي افڪار جي روشنيءَ ۾ إسلامي فلسفي جي اوسر جو عالماڻو مطالعو ۽ تصوف سميت اسلامي فڪر جو تفصيلي تعارف آهي، جنهن جو ليکڪ محترم ابوبڪر خان مگسي آهي.
عام طرح تصوف جي حوالي سان به ٻه گروهه سامهون آيا. هڪ گروهه خانقاهيت پيدا ڪرڻ جو ذريعو بڻيو ۽ ٻئي گروهه پاران تصوف اسلامي حڪمتن ۽ شريعت جي احڪامن کي عوام دوست بڻائڻ جي هڪ عملي ڪوشس هئي، جنهن جي عالم صوفين سخت ڏکيائين جي باوجود علمبرداري ڪئي. بلڪه هي چوڻ ۾ ڪو به وڌاءُ ڪونهي ته ملوڪيت پسند جڏهن به اسلام جي تعليم کي پنهنجن مفادن جي ور چاڙهڻ جي ڪوشش ڪئي ته ان وقت انهن ڪرڀائتين ڪوششن جي خلاف اسلام جي حق پرست صوفي عالمن جي پاران ئي مزاحمت سامهون آئي.

Title Cover of book Islami Philsipho & Tasouf

فارابي جا سياست بابت ويچار:

فارابي جا سياست بابت ويچار:
فارابيءَ جي سياسي نظرين جو بنياد هن ڳالهه تي ٻڌل آهي ته انسان ذات جون مجموعي ڪوششون الله تعاليٰ جي رضا ۽ نعمت کي حاصل ڪرڻ لاءِ هجڻ گهرجن. جيڪي ڪوششون فردي طور تي خيال جي پاڪائي، سماجي امداد باهمي، ربط ۽ همدرديءَ سان ڪامياب ٿي سگهن ٿيون. انسان سماج ۾ گڏجي رهڻ جي ڪري پنهنجي ذاتي ڪوتاهين کان باخبر ٿئي ٿو ۽ هو انهن کي دور ڪرڻ ۽ اصطلاح ڪرڻ سان تڪميل حاصل ڪري سگهي ٿو.
فارابي ڪيترين ڳالهين ۾ افلاطون سان هم خيال هو پر مٿس سندس دؤر جي ايراني تمدن جو گهرو اثر پيل هو، ان ڪري سندس خيال هو ته هڪ ديندار بادشاهه کي ملڪ ۽ قوم تي حڪومت ڪرڻ جو حق حاصل آهي. اهڙي ديندار بادشاهه جو فرض آهي ته هو پنهنجي رعيت ۾ به اهڙا خيال پيدا ڪري جو سندن هن دنيا جي حياتيءَ سان گڏ آخرت ۾ موچاري ٿي سگهي. اهڙي قسم جو مثالي ديندار بادشاهه نبيﷺ جي ذات اقدس هئي. جيڪڏهن اهڙي قسم جو بادشاهه موجو د نه هجي ته انهيءَ صورت ۾ حڪومت هلائڻ جو اختيار اهڙن نيڪ انسانن کي چونڊي سونپڻ گهرجي جيڪي ڪنهن نه ڪنهن فن جا ماهر هجن. اهڙن نيڪ ۽ ماهر انسانن جون گڏيل ڪوششون سماج کي سڌاري سگهن ٿيون ان ڪري ملڪي انتظا۾ به چڱيءَ طرح هلي سگهي ٿو.