تاريخ، فلسفو ۽ سياست

اسلامي فلسفو ۽ تصوف

ڪتاب ”اسلامي فلسفو ۽ تصوف“ اوهان اڳيان پيش آهي. هي ڪتاب فلسفي جي عالمي افڪار جي روشنيءَ ۾ إسلامي فلسفي جي اوسر جو عالماڻو مطالعو ۽ تصوف سميت اسلامي فڪر جو تفصيلي تعارف آهي، جنهن جو ليکڪ محترم ابوبڪر خان مگسي آهي.
عام طرح تصوف جي حوالي سان به ٻه گروهه سامهون آيا. هڪ گروهه خانقاهيت پيدا ڪرڻ جو ذريعو بڻيو ۽ ٻئي گروهه پاران تصوف اسلامي حڪمتن ۽ شريعت جي احڪامن کي عوام دوست بڻائڻ جي هڪ عملي ڪوشس هئي، جنهن جي عالم صوفين سخت ڏکيائين جي باوجود علمبرداري ڪئي. بلڪه هي چوڻ ۾ ڪو به وڌاءُ ڪونهي ته ملوڪيت پسند جڏهن به اسلام جي تعليم کي پنهنجن مفادن جي ور چاڙهڻ جي ڪوشش ڪئي ته ان وقت انهن ڪرڀائتين ڪوششن جي خلاف اسلام جي حق پرست صوفي عالمن جي پاران ئي مزاحمت سامهون آئي.

Title Cover of book Islami Philsipho & Tasouf

امام رازي:

امام رازي:
ابن الرشد کانپوءِ مشرق ۾ امام رازي 13 صدي عيسويءَ ۾ پيدا ٿيو. هن جي استدلال جو طريقو تجرباتي ۽ استقرائي هو. هن غائب خيال کان وڌيڪ حاضر ۽ ٺوس قسم جي شين تي وڌيڪ زور ڏنو آهي.
هن جي دلچسپي فلسفي کان وڌيڪ منطق، ڪيميا، طب ۽ قدرت جي علم حاصل ڪرڻ ۾ هئي. سندس فلسفي ۾ مکيه ڳالهيون الله تعاليٰ جي ابديت، قدامت، نفس ڪل، خالص مادو، غائب زمان ۽ غائب مڪان آهن.
سندس نظريي موجب: جنهن وقت جو اندازو ۽ تعداد ڪري سگهجي، اهو انهيءَ ابدي وقت کان مختلف آهي، جنهن کي زمان چئجي ٿو. سندس خيال موجب مٿي ذڪر ڪيل پنهنجن مکيه نظرين جي عمل جي ڪري هي مادي ڪائنات وجود ۾ اچي ٿي.
مادي ۾ مڪان والارڻ ۽ صورت حاصل ڪرڻ جي صلاحيت موجود آهي. ڪائنات ۾ مختلف نمونن جي تخليق هي ڳالهه ثابت ڪري ٿي ته هنن مان ڪي شيون اڳ ۾ ۽ ڪي بعد ۾ پيدا ڪيل آهن ۽ مختلف قسمن جي مادي عنصرن جي گڏجڻ ۽ ڌار ٿيڻ جي نشاندهي ڪن ٿيون.
انساني عقل ۽ انسان ۾ ايجاد ۽ اختراج ڪرڻ، ترقي ڪرڻ ۽ تڪميل حاصل ڪرڻ لاءِ جدوجهد ڪرڻ جي صلاحيت ڏيکاري ٿي ته اهڙو ڪو مڪمل خالق ۽ مصور ضرور موجود آهي، جيڪو پنهنجي مخلوق ۾ به ننڍي پيماني تي ساڳيون خصلتون ۽ صلاحيتون پيدا ڪري ٿو. انسان جي زندگيءَ جو آخري مقصد آهي تڪميل ۽ آزادي حاصل ڪرڻ.