تاريخ، فلسفو ۽ سياست

اسلامي فلسفو ۽ تصوف

ڪتاب ”اسلامي فلسفو ۽ تصوف“ اوهان اڳيان پيش آهي. هي ڪتاب فلسفي جي عالمي افڪار جي روشنيءَ ۾ إسلامي فلسفي جي اوسر جو عالماڻو مطالعو ۽ تصوف سميت اسلامي فڪر جو تفصيلي تعارف آهي، جنهن جو ليکڪ محترم ابوبڪر خان مگسي آهي.
عام طرح تصوف جي حوالي سان به ٻه گروهه سامهون آيا. هڪ گروهه خانقاهيت پيدا ڪرڻ جو ذريعو بڻيو ۽ ٻئي گروهه پاران تصوف اسلامي حڪمتن ۽ شريعت جي احڪامن کي عوام دوست بڻائڻ جي هڪ عملي ڪوشس هئي، جنهن جي عالم صوفين سخت ڏکيائين جي باوجود علمبرداري ڪئي. بلڪه هي چوڻ ۾ ڪو به وڌاءُ ڪونهي ته ملوڪيت پسند جڏهن به اسلام جي تعليم کي پنهنجن مفادن جي ور چاڙهڻ جي ڪوشش ڪئي ته ان وقت انهن ڪرڀائتين ڪوششن جي خلاف اسلام جي حق پرست صوفي عالمن جي پاران ئي مزاحمت سامهون آئي.

Title Cover of book Islami Philsipho & Tasouf

باطني:

باطني:
(الف) قياس يا وهم يا تصور: هن قوت وسيلي شين ۾ فرق معلوم ٿئي ٿو ۽ هن قت جي وسيلي حيوان خطرناڪ جانورن ۽ شين کان ڀڄي پاسو ڪن ٿا يا فائدي وارين شين کي حاصل ڪرڻ جي ڪوشش ڪن ٿا.
(ب) متخيله: حيوان تخيل جي وسيلي اهي شيون ڏسي ٿو جيڪي حواسن وسيلي نٿو ڏسي سگهي.
(ت) حافظو: حيوان پنهنجي ظاهري حواسن وسيلي شين جون تصويرون ذهن ۾ محفوظ رکن ٿا.
(ث) مصوره: هن ۾ جس مشترڪه وسيلي شين جون شڪليون سڃاتيون وڃن ٿيون ۽ محفوظ ڪيون وڃن ٿيون.
(ج) حس مشترڪه يا عام فهم: جنهن ۾ ظاهري حواسن وسيلي مشاهدي ۾ آيل شين جي معنيٰ مقرر ڪئي وڃي ٿي، جنهن ۾ عقلي نفس به شامل ٿئي ٿو، جنهن کي عقل، ادراڪ، يا شعور به چئبو آهي.
نفس ناطقه يا انساني قلب پنهنجي صلاحيتن ۽ قوتن کي پنهنجي قوت سان بيدار ڪري ٿو. جنهن ۾ جسم (بدن) جو ڪو به دخل نه آهي پر هو شين کي سڃاڻڻ لاءِ حواسن جو محتاج رهي ٿو. هي شعور مان ان وقت نازل ٿيو هو جڏهن بدن (جسم) کيس قبول ڪرڻ لاءِ تيار ٿيو هو.
انساني قلب يا نفس ناطقه جڏهن پوريءَ ريت ترقي ڪري ٿو ته هو نبين ۽ ملائڪن جو درجو حاصل ڪري سگهي ٿو. هن کي ارادي جي قوت هوندي آهي جيڪا بدن مان پيدا نٿي ٿئي پر پنهنجي خوديءَ کان باخبر هوندي آهي ۽ پنهنجي جوهر ۾ بدن ۽ حواسن جي محتاج نه هوندي آهي. سندس لافاني هجڻ مان مراد آهي سندس بنيادي منبع ۾ وري سمائجي وڃڻ.