عبدالمالڪ جوائيني:
عبدالمالڪ جوائيني 1061ع ۾ ڄائو ۽ 1100ع ۾ نيشاپور جي ڀرسان ‘تشنگار’ نالي ڳوٺ ۾ فوت ٿي ويو. هن پنهنجي والد ‘ابوالقاسم اسقافي’ وٽ علم پرايو. هو گهڻو ڪري مڪي معظم ۽ مديني منور ۾ رهندو هو، ان ڪري کيس امام الحرمين به سڏيندا هئا.
هو موٽي نيشاپور آيو، جتي کيس نظاميا ڪاليج جو مهتمم اعليٰ مقرر ڪيو ويو. هن عهدي تي هو ٽيهه ورهيه رهيو، مرڻ قت سندس 400 کان وڌيڪ مشهور شاگرد موجود هئا، کيس اشعري علمائن ۾ شمار ڪيو وڃي ٿو. هو هيٺين ڳالهين تي اشعرين سان متفق آهي:
1- انسان کي خود عمل ڪرڻ جي قوت حاصل نه آهي پر کيس اها طاقت ڪسب وسيلي حاصل ٿيل آهي.
2- الله تعاليٰ هن ڪائنات جو پيدا ڪندڙ آهي.
3- هر اثر کي سبب ٿئي ٿو پر فقط الله تعاليٰ جي ذات هر سبب کان پاڪ ۽ سمورن سببن جي پيدا ڪندڙ يعني مسبب الاسباب آهي.
4- کيس نبيﷺ جي شفاعت ۾ اعتبار هو.
5- نبيﷺ جو معراج جسماني هو.
6- نبيﷺ جا معجزا صحيح آهن.
7- مسيح موعود ظاهر ٿيندو.