سندس زوال جا سبب
1- سندس فڪر جي ارتقا بند ٿي ويئي. ابن العربي، رومي، شبستري، عطار تصوف جا چوٽي جا عالم ٿي گذريا آهن، جن بعد سمورا صوفي سندن نظرين کي ولوڙيندا رهيا.
2- صوفين سکڻا خيالي گهوڙا ڊوڙائڻ شروع ڪيا ۽ موضوعن کي اهڙو ته پيچيدو ۽ ڏکيو ۽ بي مطلب پرولي بنائي ڇڏيو جو عام شاگردن لاءِ ان کي سمجهڻ مشڪل ٿي پيو.
3- ايشيا ۾ يورپي طاقتن جي اچڻ ڪري نئين دؤر جو آغاز ٿيو، جنهن ۾ سائنس جي تجرباتي علم کي زور ڏٺايو ويو ۽ محض نظرياتي علمن جي سرپرستي بند ٿي ويئي.
4- ايران ۾ صفوي خاندان جي زور وٺڻ جي ڪري ملڪ ۾ هڪ نئون ثقافتي انقلاب آيو، جنهن مروجه علم ۽ فن کي نقصان پهچايو.
5- رشيا جي وچ ايشيا ۾ پيش قدمي ۽ خيوا ۽ بخارا (جيڪي ايشيا ۾ تصوف جا وڏا مرڪز هئا) جي قديم مسلمانن رياستن جو رشيا هٿان شڪست کائڻ.
6- اتر آفريڪا، مصر، شام ۽ ترڪيءَ ۾ يورپي طاقتن جو اقتدار قائم ٿيڻ به قديم علمن کي نقصان پهچايو.
7- هندستان ۾ مغل سلطنت جي زوال سان تصوف جي سرپرستي ختم ٿي ويئي ۽ انگريزي تعليم جي رائج ڪرڻ سان پراڻو نظام ختم ٿي ويو جنهن سان ٻين علمن سان گڏ تصوف به ختم ٿي ويو.