مٿرا جو مذهب-ٻڌ ڌرم ۽ عيسائيت:
اخيماني بادشاهن جي دؤر جي خاتمي بعد شام، مصر ۽ عجم جي فڪر تي يوناني فلسفو ڇائنجي ويو. يوناني فلسفي ۽ ادب جو سموري عجم، مصر ۽ شام ۾ مطالعو ٿيڻ لڳو پر مذهبي طور تي زردشتي مذهب جو زور قائم رهيو. جيڪو مٿرا جي صورت ۾ سموري رومي سلطنت، يورپ ۽ اتر آفريڪا جي ملڪن ۾ مقبول ٿي ويو.
مٿرا هندن (آرين) ۽ قديم ايرانين جو گڏيل ديوتا هو پر سڪندر مقدوني جي فتحن کان پوءِ مٿرا سڄي عجم، يورپ ۽ اتر آفريڪا جو مقبول ديوتا ٿي پيو. ايران جي مشرقي حصي يعني واديءِ سنڌ ۽ خراسان ٻڌ ڌرم اختيار ڪيو. ٻڌن پنهنجي مذهب جي پرچار لاءِ چين، جاپان ۽ مشرقي ايشيا جي ملڪن جا سفر ڪيا. ٿوري وقت اندر عيسائيت يورپ ۾ مٿرا کي شڪست ڏني. عيسائيت ايران ۾ به زور ورتو.