اخلاقيات:
انسان کي قدرت پنج ظاهري ۽ پنج باطني حواس عطا ڪيا آهن. کيس ٽي مکيا قوتون عطا ڪيون ويون آهن. 1- ڪنهن شيءِ کي سمائي ڇڏڻ، 2- هضم ڪرڻ، 3- پنهنجي نسل کي وڌائڻ ويجهائڻ، سندس روحاني قوتون، جيڪي سندس نفس حيوانيءَ وسيلي ظاهر ٿين ٿيون. 1- مقصد کي حاصل ڪرڻ جي چاهنا رکڻ، 2- همت، 3- پنهنجو بچاءُ ڪرڻ ، 4- ڪاوڙ يا اهنڪارا.
جيڪڏهن ڄاڻايل قوتن ۾ اعتدال آهي ۽ اهي پاڻ ۾ گڏجي صلح سان ڪم ڪن ٿيون ته انهن مان 1- نفس جي پاڪائي (نيڪ اخلاق) 2- علم، 3- عصمت، 4- ۽ بهادري پيدا ٿين ٿيون. هنن قوتن کي غلط ۽ صحيح طريقن سان استعمال ڪرڻ کي نيڪي ۽ بدي، خير ۽ شر سڏجي ٿو.
علم انسان کي نور ڏانهن هلڻ جي واٽ ڏيکاري ٿو. انسان جيترو علم ۾ وڌيڪ ڀڙ هوندو اوترو نور کي ويجهو ٿيندو.
سهرورديءَ جي نظرين کي ايندڙ نسلن جي انهن فيلسوفن قبول ڪيو جن جو لاڙو تصوف ڏانهن هو. ڪيترن مفڪرن سهرورديءَ جي ڪتاب ‘حڪمت الاشراق’ تي شرحون لکيون آهن. ‘حڪمت الاشراق’ جي معنيٰ آهي ‘نور جو فلسفو’ هنن شارحن مان شهرازوري (1250ع) سعدي شيرازي 1311ع، هروي (1300ع)، ابن قامونه (1277ع)، دواني (1501ع) جون شرحون مشهور آهن.