تاريخ، فلسفو ۽ سياست

اسلامي فلسفو ۽ تصوف

ڪتاب ”اسلامي فلسفو ۽ تصوف“ اوهان اڳيان پيش آهي. هي ڪتاب فلسفي جي عالمي افڪار جي روشنيءَ ۾ إسلامي فلسفي جي اوسر جو عالماڻو مطالعو ۽ تصوف سميت اسلامي فڪر جو تفصيلي تعارف آهي، جنهن جو ليکڪ محترم ابوبڪر خان مگسي آهي.
عام طرح تصوف جي حوالي سان به ٻه گروهه سامهون آيا. هڪ گروهه خانقاهيت پيدا ڪرڻ جو ذريعو بڻيو ۽ ٻئي گروهه پاران تصوف اسلامي حڪمتن ۽ شريعت جي احڪامن کي عوام دوست بڻائڻ جي هڪ عملي ڪوشس هئي، جنهن جي عالم صوفين سخت ڏکيائين جي باوجود علمبرداري ڪئي. بلڪه هي چوڻ ۾ ڪو به وڌاءُ ڪونهي ته ملوڪيت پسند جڏهن به اسلام جي تعليم کي پنهنجن مفادن جي ور چاڙهڻ جي ڪوشش ڪئي ته ان وقت انهن ڪرڀائتين ڪوششن جي خلاف اسلام جي حق پرست صوفي عالمن جي پاران ئي مزاحمت سامهون آئي.

Title Cover of book Islami Philsipho & Tasouf

روح (نفس)

روح (نفس)
جهڙيءَ ريت جزوي عقل، عقل ڪل ۾ موجود آهي، ساڳيءَ ريت فردي روح به نفس ڪل ۾ موجود رهن ٿا، هي پنهنجي خلقت ۾ هڪ جهڙا آهن ڇاڪاڻ ته اهي ساڳئي هڪ نفس ڪل مان ڦٽي نڪتا آهن پر فردي طور جدا جدا خاصيت رکن ٿا. وحدت سندن انفراديت کي ختم نٿي ڪري. فطرت يا دنياوي نفس جسم کي صورت ڏئي ٿو، جيڪو لفظن يا قوت جي ڪري جسم کي صورت، شڪل، ٿولهه، انداز، صفات ڏئي ٿو. فطرت ڪائنات ۾ موجود سمورين قوتن جو مجموعو آهي. جيڪو مختلف شڪليون اختيار ڪري ٿو، جنهن کي سچي روح (نفس ڪل) جو پاڇولو تحرڪ ۾ آڻي ٿو.
هر انسان ۾ ٻه روح (نفوس) ٿين ٿا، هڪڙو ملڪوتي، جيڪو الاهي نور مان پيدا ٿيل آهي ۽ سندس سچو نقل آهي، هيءُ الاهي روح جو پرتو آهي. ان ڪري منجهس حافظو، تخيل، استدلال ۽ ارادو موجود آهي. بيو نفس حيواني آهي جنهن جا خواص آهن خواهش ڪرڻ، خوشي ۽ غم، محبت ۽ نفرت،پيار ۽ ڪاوڙ وغيره. هي نفس فطري ادراڪ وسيلي جسم سان تعلق قائم رکيون اچي پر ملڪوتي نفس جسم کان جدا رهي ٿو. انهيءَ بنيادي اختلاف جي ڪري ٻئي نفس هڪ ٻئي جا مخالف ۽ دشمن نظر اچن ٿا. جن کي زردشت تعميري ۽ تخريبي، خير ۽ شر، نيڪي ۽ بديءَ وارا روح سڏبو آهي. نفس (روح) جسم ۾ دنياوي مادي شين لاءِ ڪو به تحرڪ يا شعور موجود نه آهي جيڪو پنهنجي اعليٰ وجود کان ڌار نٿو ٿئي ۽ نفس ڪل جي هڪ جهڪي صورت وانگر رهي ٿو.