تاريخ، فلسفو ۽ سياست

اسلامي فلسفو ۽ تصوف

ڪتاب ”اسلامي فلسفو ۽ تصوف“ اوهان اڳيان پيش آهي. هي ڪتاب فلسفي جي عالمي افڪار جي روشنيءَ ۾ إسلامي فلسفي جي اوسر جو عالماڻو مطالعو ۽ تصوف سميت اسلامي فڪر جو تفصيلي تعارف آهي، جنهن جو ليکڪ محترم ابوبڪر خان مگسي آهي.
عام طرح تصوف جي حوالي سان به ٻه گروهه سامهون آيا. هڪ گروهه خانقاهيت پيدا ڪرڻ جو ذريعو بڻيو ۽ ٻئي گروهه پاران تصوف اسلامي حڪمتن ۽ شريعت جي احڪامن کي عوام دوست بڻائڻ جي هڪ عملي ڪوشس هئي، جنهن جي عالم صوفين سخت ڏکيائين جي باوجود علمبرداري ڪئي. بلڪه هي چوڻ ۾ ڪو به وڌاءُ ڪونهي ته ملوڪيت پسند جڏهن به اسلام جي تعليم کي پنهنجن مفادن جي ور چاڙهڻ جي ڪوشش ڪئي ته ان وقت انهن ڪرڀائتين ڪوششن جي خلاف اسلام جي حق پرست صوفي عالمن جي پاران ئي مزاحمت سامهون آئي.

Title Cover of book Islami Philsipho & Tasouf

مسلمانن ۾ سندس مقبول تصنيفون:

مسلمانن ۾ سندس مقبول تصنيفون:
مسلمان فيلسوفن ۽ عالمن وٽ ارسطوءَ جون هي تصنيفون مقبول هيون:
1- الموقولات Catagories
2- العبارة Hermeneulic
3- القباس Analytics
4- البرهان Apodeitic
-5 الجلال Topics
-6 المغالته Sophistici
7- الخطابته Rhetorie
8- الشعر Poetics
9- السمع الڪيان Decodo
10- السمع والعلم Degeneration
11- الکون والفساد Meteology
12- الاثار العلاويته De anima
13- النفس De Sensu
14- الحس والمحسوس Senses and sensibles
15- الحيوان Historia animallium
16- مابعدالطبيعات Metophysics
17- الاخلاق Ethics
مسلمان مفڪر ابن رشد ارسطوءَ جو وڏو مداح هو. ارسطوءَ جي فلسفي تي سندس لکيل شرح کي تاريخ جي وچئين دؤر (يورپ) ۾ هڪ سند ۽ معياري ڪتاب شمار ڪيو ويندو هو. ان وقت ۾ افلاطون جي شارحن ۽ ارسطوءَ جي صحيح تصنيفن ۾ ڪو به فرق نه ڪيو ويندو هو. ٻنهي جو گڏيل مطالعو ڪيو ويندو هو پر ٻنهي مان ارسطوءَ جي ڪتابن کي وڌيڪ معتبر سمجهيو ويندو هو.
اسلامي تعليمات سان مطابقت پيدا ڪرڻ لاءِ ارسطو جي خيال ۽ نظرين ۾ ڪيتريون ترميمون ڪيون ويون. سندس ٻه طرفا ۽ مشرڪاڻا خيال نه فقط ناقابل قبول هئا پر مسلمان عالمن کي مٿن وڏو اعتراض هوندو هو.
ارسطوءَ جو چوڻ آهي ته انسان ٻنهي مادي ۽ غير مادي جوهر جو مرڪب آهي. ادراڪ هڪ لافاني ۽ غير مادي قسم جو جوهر آهي.ارسطوءَ جي هنن خيالن کي قرآن مجيد سان هم آهنگ ڪرڻ لاءِ منجهن ترميم ڪرڻ لازمي آهي.
ارسطوءَ تي اعتراض ڪندي ڪيترن مسلمان عالمن سندس رد ۾ ڪتاب لکيا آهن، جن ۾ ابو ذڪريا رازي ۽ ابن الحزم مشهور آهن. ابن خرم ارسطوءَ جي منطق جي خلاف هڪ ڪتاب لکيو هو. هنن کان سواءِ نظام ابو علي جبائي، حبيبھ الله بن ابو علي ۽ حسن بن موسيٰ نوبختي سندس ٻين ڪتابن تي شرحون ۽ سندن رد لکيا آهن.