سازش ۾ اسان سان قاضي محمد مراد جو ساٿ
هڪ ڏينهن ڇا ٿيو جو صبح جو سوير گهر جي اڱڻ تي امان، ڪنهن شيءِ جي ڪِرڻ جو آواز ٻڌو. ڇا ڏسي ته ڪي نامعلوم ماڻهوءَ بجليءَ جي تار جا ٽي ويٽا اسان جي گهر ۾ اڇلائي ويا، امان فوري طور تي بابا کي ٻڌايو. بابا سمجهي ويو ته اسان جي خلاف ڪا سازش آهي سو وڏي ڀاءُ غلام حسين ۽ غلام قادر کي اٿاريائين ۽ چيائين ته؛ هيءُ تارون هتان کڻي فوري طور تي ڪٿي لڪائي اچو، ڪلاڪ کن کانپوءِ پوليس جو اٽالو اسان جي گهر تي ڪاهي آيو. انهن سان پاور هائوس جو ڪامورو به گڏ هئو. چيائون ته اسان اوهان جي گهر جي تلاشي وٺنداسين. رپورٽ ملي آهي ته اوهان پاور هائوس مان بجليءَ جو سامان چورايو آهي. بابا احتجاج ڪيو ته گهر ۾ عورتون آهن. اوهان سان جيستائين ڪا عورت عملدار گڏ نه هوندي تيسيتائين اوهان گهر ۾ ڪونه ٿا گهڙي سگهو. ان وقت بابا منهنجي هڪ ڀاءُ کي جلديءَ ۾ قاضي محمد مراد ڏي موڪليو-جيڪو ان وقت يونين ڪائونسل سيوهڻ جو چيئرمين هئو. قاضي صاحب سيوهڻ جو انتهائي قابل عزت ۽ شريف النفس شخص هئو. سڄو شهر سندس دل سان عزت ڪندو هئو. ڪنهن کي به تنگ ڪونه ڪندو هئو. سندس خاندان ۾ ڪنهن به سياست ۾ حصو نه ورتو. هيءُ خدمت جي جذبي سان چيئرمينيءَ لاءِ اليڪشن ۾ بيٺو ۽ هن شخص سيوهڻ جي شهر ۾ جيڪي به سجاده نشين پير هئا، تن سڀني کي اليڪشن ۾ عبرتناڪ شڪست ڏني ۽ سيوهڻ جو چيئرمين ٿيو. ان کي ٻڌايو ويو ته پوليس اسان جي گهر ۾ جهڙتي وٺڻ چاهي ٿي، ڪٿي ائين نه ٿئي ته هنن وٽ ڪا غير قانوني شيءِ! چرس آفيم وغيره هجي، جيڪو گهر ۾ ڦٽو ڪري اسان تي ڪيس لڳائي ڇڏين. اوهان هلو اوهان جي سامهون جهڙتي ٿئي.
سندس رهائش اسان جي پاڙي ۾ هئي سو ٿڏي تي ئي هليو آيو. ايستائين پوليس وارن وس ڪيا ليڪن بابا سائين هنن کي چيو ته؛ چيئرمين صاحب اچي پيو ان جي موجودگيءَ ۾ اوهان ڀلي جهڙتي وٺو. هنن کي خبر هئي ته بجليءَ جون تارون ته گهر مان ملنديون ئي ملنديون، سو هنن به چيو ته چيئرمين صاحب ڀلي، اچي ان جي سامهون اسين جهڙتي وٺنداسين. ٿوري دير ۾ حڪيم محمد مراد صديقي پنهنجي ٻن نوڪرن سان آيو ۽ پوليس کان پڇيائين ته ڇا مسئلو آهي؟ هنن هيئن ڳالهه ورجائي ته؛ رپورٽ ٿي آهي ته چوريءَ جو سامان هن گهر ۾ آهي اسين تلاشي وٺنداسين. پوءِ قاضي صاحب، پوليس وارن ۽ پاور هائوس جي ڪارندي جيڪو هٿرادو فريادي هئو، انهن گڏجي تلاشي ورتي. بابا جي بروقت حڪمت عمليءَ سبب کين ڪجهه به هٿ ڪونه آيو ۽ شرمنده ٿي واپس هليا ويا.
پوليس سچي ڪئي
اسان جي خاندان تي قاضي محمد مراد صديقي صاحب جي بنهه ٿوري توجهه جي ڪري هيترو وڏو معاملو رفع دفع ٿي ويو ۽ پوءِ چيئرمين صاحب جڏهن پوليس وارن کي ڇنڊ پٽي ته هنن سچي ڪئي ته؛ اهو سڀ ڪجهه اسان محمد مراد شاهه جي چوڻ تي ڪيو آهي ته جيئن ابڙا، پريشر ۾ اچي جاءِ خالي ڪري وڃن. اهو واقعو منهنجي اڳيان ٿيو ۽ مونکي ياد آهي. ان کان پوءِ والد صاحب اهو طي ڪري ڇڏيو ته هاڻي ڪنهن پير، سيد ۽ وڏيري جي نه ٻُڌبي ۽ نه ئي انهن جي سڏ تي وڃبو ۽ نه ڪو کين ڪو ڪم چئبو.
غربت جو اهو عالم جو اسان جنهن جاءِ ۾ رهياسين ان جي اولهه پاسي کان ڀت ڪريل هجي اتي اسان ڪيترو وقت ٽُئن ۽ ڳوڻين جي اوٽ سان پردو ڪيو. مون کي1963ع ۾ پهرين جماعت ۾ داخل ڪرايو ويو گورنمينٽ پرائمري اسڪول سيوهڻ ۾-ليڪن منهنجي ذميواري اها هوندي هئي ته صبح جو فجر مهل امان اٿاري، قاضين جي واڙي ۾ موڪليندي هئي ان واڙي جي سنڀال، بصر لوڙهائيءَ نالي هڪ همراهه ڪندو هئو.