منهنجي زندگيءَ جو پهريون حادثو
هڪ ٽنگ جي حالت اها هجي جو پنيءَ واري پاسي چئن انچ تائين گوشت چيرجي خراب ٿي ويو هجي، ۽ ان پاسي کان ٽنگ جي هڏي به نظر پئي اچي، پهرين ته آپريشن ٿيئٽر ۾ وٺي وڃي، سندس ٽنگ مٿان جيڪي چيريل گوشت جا لڙڪيل ٽڪرا هئا، انهن کي ڪٽي ڇڏيائون، هونئن ته هر مريض جي ڊريسنگ تقريبن وارڊ ۾ ٿيندي آهي، ليڪن هن کي آپريشن ٿيئٽر ۾ وٺي وڃي، ڊريسنگ ڪندا هئا، آهستي آهستي نيم بيهوشيءَ مان نڪتو، مونکي ڏٺائين ته اشارن ذريعي محسوس ڪرايائين ته ڏس، مان ڪهڙي حال ۾ آهيان، ادا سائين جي ان ڏسڻ جي انداز منهنجي هانءُ کي جهوري وڌو، وڏو ڀاءُ پيءُ جي جاءِ تي مونسان سندس گهڻي وابستگي رهي، هر واپار، ڪاروبار ۽ ڌنڌي ۾ سڀني ڀائرن کان وڌيڪ آئون هن سان ٻانهن ٻيلي هوندو هئس، ۽ ڏک سک ۾ مان هن سان ۽ هو مونسان هوندو هئو، اڄ جڏهن کيس ان حالت ۾ موت سان جنگ ڪندي ڏٺم، ته آئون ته مڪمل مايوس ٿي ويس، اشاري سان پاڻيءَ جي گهر ڪيائين، مون ڊاڪٽر کان جيڪو وارڊ ۾ ويٺو هجي، پڇيو ته مريض پاڻي ٿو گهري، هنن سختيءَ سان منع ڪئي، ته پاڻي ناهي ڏيڻو، جو هن کي پاڻي ڏبو ته هن جي پيٽ اندر ويل رت ۽ پاڻي گڏجي وري ڪو نئون مسئلو پيدا ڪندا ۽ مريض جي زندگيءَ کي خطرو لاحق ٿي سگهي ٿو، باقي پاڻي ۽ مانيءَ جو ڪم اهي جيڪي ڊرپون هنيون اٿئون، اهي ڪنديون، ڊرپ هڪ اڃا پوري ٿئي پئي ته ٻي لڳائين پيا، ايتري ۾ مون کي ٿوري سمجهه آئي مون حميد شيخ-جيڪو سندس سالو ۽ ميڊيڪل جو آخري سال جو شاگرد هجي، کي فون ڪيم ڪمري ۾ نه هجي، سندس پارٽنر غلام مجدد قريشي اهو به سيوهڻ جي لڳ چنن جو هجي، کي نياپو ڏنم، ۽ پوءِ ٻي فون سيوهڻ ڪيم، ادا غلام قادر کي ٻڌايم ته ادا جو رات ايڪسيڊنٽ ٿي پيو آهي، هنن ٻڌو ته پريشان ٿي پيا، هينئر ڪيئن آهي؟ چيم ٺيڪ آهي، الله خير ڪيو توهان اچو هن وقت ضرورت آهي، مان اڪيلو ڪونه ٿو سنڀالي سگهان، مون هنن کي سندس انتهائي نازڪ حالت کي لڪائيندي چيو الله خير ڪيو آهي، ڪجهه ٽنگن ۽ منهن ۾ ڌڪ اٿس، هي اتان روانا ٿيا، هن سان گڏ ادا ڪريم بخش به گڏ آيو هجي.
هوڏانهن مريض چند گهڙين لاءِ اکيون کوليون وري نيم بيهوشيءَ جي عالم ۾، ٻئي ڀائر جيئن ئي اسپتال جي وارڊ ۾ هن کي ڏسڻ لاءِ آيا، ۽ جيئن هن تي نظر پين هنن کان دانهون نڪري ويون، ۽ ادا غلام قادر ته اتي جو اتي بيهوش ٿي ڪري پيو، هن تي پاڻيءَ جا ڇنڊا هنياسين ۽ ماڻهو اچي گڏ ٿيا. همراهه ڄڻ هٿن مان پيو وڃي، هن کي ٿوري دير ۾ هوش آيو، زار و قطار روئڻ لڳو، ڪريم بخش به آبديده هئو، ٿورو ڳالهائڻ جهڙو ٿيو ته مونکي چيائين، تو ته چيو خير آهي، بچاءُ ٿي ويو آهي، هي ته همراهه بلڪل سيريس آهي، مون کين چيو ته ڪڏهن ڪڏهن حوصلي کان ڪم وٺڻو پوندو آهي، اوهانکي جي اهڙي صورتحال فون تي ٻڌايان ها ته اوهان ته اتي ئي هنجون هاري ويهو ها! انڪري مون ضبط کان ڪم وٺي، ايتري وڏي حادثي کي ننڍو ڪري پيش ڪيو، جو اوهان کي سفر واري ٽائيم جي تڪليف گهٽ پهچي، ادا غلام قادر جي طبيعت اها هوندي هئي ته گهر جي ڪنهن فرد جي تڪليف برداشت ڪونه ڪندو هئو، ۽ هڪدم بيهوش ٿي ويندو هئو، ادا جي پنهنجي ڪٽنب سان جذباتي حد تائين محبت هوندي هئي، حالانڪ وڏو ملهه پهلوان هئو، ملاکڙي ۾ ملهه وڙهندي ڪيترا دفعا هن کي ڌڪ آيا، زمين مان ٺڪاءُ نڪرندو هئو، پر هيءُ ان مهل اٿي بيهي رهندو هئو، هڪ دفعو ملهه ۾ ٻانهن به ۽ چنبو به ڀڄي پيس، ليڪن بيهوش ڪونه ٿيندو هئو، پر دل جو ايڏو نرم جو ڪو صدمو ۽ ڏک به برداشت ڪونه ڪري سگهندو هئو روئڻهارڪي ڪيفيت ٿي پوندي هئس، هيءُ مون سان ڪجهه ڏينهن اسپتال ۾ رهيا، پوءِ ڪيترا دوست عزيز مٽ مائٽ ايندا ويندا رهيا.
مريض جي پوزيشن اها هئي جو ٽنگ جي زخم مان بدبوءِ اچڻ شروع ٿي، وارڊ ۾ نئون ماڻهو داخل ٿيندو هئو ته هن جو ڪپهه ۾ ويڙهيل زخم پيو سمندو هئو جنهن مان هاڻي بدبوءِ اچڻ شروع ٿي، ڊاڪٽر گل محمد کان پڇايوسين، چيائين هن جي هڪ ٽنگ ۾ گينگ گرين ٿي پئي آهي، اسان هن جي هر روز پٽي ڪيون پيا ته زخم تي ڪنٽرول ٿئي، ۽ گينگرين تي ضابطو آڻجي، ليڪن ان لاءِ مشڪل اها آهي ته سرڪاري اسپتال ۾ اسان وٽ جيڪي دوائون آهن، يا جيڪي ميڊيڪل اسٽور تي آهن، اهي استعمال ٿا ڪيون باقي هڪ انجيڪشن آهي، ان جو نالو لکي ٿو ڏيان، ڪراچيءَ مان ڪنهن وڏي اسٽور تان معلوم ڪيو، جي اها گهرائي ڏيو ته پوءِ ان جو ڪورس آهي، شايد 8 انجيڪشنون لڳنديون هڪ هفتي ۾! جيڪڏهن نه ملي سگهيون، ته پوءِ سواءِ ان جي ڪو چارو نه آهي، جو هن جي ٽنگ گوڏي کان هيٺ ڪٽي وڃي! هونئن به ڊاڪٽر گل محمد لاءِ مشهور هئو، ته هو جيترو ڀلو فزيشن هئو، ان کان وڌيڪ وڍ ٽڪ جو ماهر هن کي سندس ڪرت سبب ڪاسائي به چوندا هئا، هن جي انهن جملن ڄڻ آسمان ڪيرائي وڌو! ڌڻيءَ در ٻاڏائيندا رهياسين، مريض کي ڪجهه ڪونه ٻڌايوسين، پاڻ ۾ پئي صلاح مشورو ڪيوسين، ته هاڻي ڇا ڪجي، ڊاڪٽر گل محمد ميمڻ وڍڻ جي ڳالهه ڪري ته پوءِ اهو ڪري به ڏيکاري! هن کي ٻين ڪيترن واسطيدار ڊاڪٽرن کان چورايوسين، هن جو جواب اهو هجي ته جي چئن ڏينهن ۾ ان انجيڪشن جو انتظام نه ٿيندو ته اسين ٽنگ کي ڪٽينداسين، وارڊ ۾ ڪيترا مريض هئا، انهن مان ٻٽن ڄڻن جي ٽنگ ڪٽيل به هئي، جيڪا پڻ ڊاڪٽر صاحب سندن زندگي بچائڻ لاءِ ڪٽي ڇڏي هئي، ۽ غريب ماڻهوءَ کي، جي علاج هلندي پئسا نه اٿس ته اهو ئي ٿيندس،نه ته گينگرين وڌندي ۽ زندگي خطري ۾ اچي ويندي، مون ڪجهه پئسا کنيا جو ان وقت ۾ مونکي چڱي طرح ياد آهي، ته 3800 سَوَ جي لڳ ڀڳ اها انجيڪشن هئي، ڪراچيءَ ۾ پڇندا رهياسين، مون لاءِ تقريبن نئون شهر، هٿ ۾ پرچي زبان تي ورد رستي تان جيڪو اسٽور ڏسان معلوم ڪيان، پر پرچي ڏسي چون ته اڃا اڳتي، سول اسپتال ۾ وڏا اسٽور آهن، سڀني چيو ته ڪونه آهي، هڪڙي کي روئڻ واري انداز ۾ منٿ ڪيم ته ڀلا ڪو ڏس ڪو پتو، حالت اها هجي جو دماغ ڪم ڪرڻ ڇڏي ڏنو، اکين ۾ انڌاري پير پنڌ ڪرڻ کان جواب ڏئي بيٺا، حالانڪ نوجوانيءَ جي عمر هجي، ان عمر ۾ ماڻهو الائي ڪهڙي جدوجهد ڪندا آهن ۽ ٿڪبا به ڪونه آهن، ليڪن آئون ته مسلسل ذهني عذابن جو ايترو گهرو اثر ورتو جو اعصابن به جواب ڏيئي ڇڏيو. هن کي ملم پٽيءَ وقت بيهوش ڪونه ڪندا هئا، جو اهو روز ممڪن ڪونه هوندو هئو، پوءِ جيڪي دانهون ڪندو هئو، ۽ جيڪو هن عذاب برداشت ڪيو ان لاءِ قلم ۾ طاقت ڪانهي، ته هن جي تڪليف ۽ سور جي سٽ لکي سگهي! پٽي ڪرائي ٻاهر نڪرندو هئو، ته سندس چهرو ۽ اکيون ڳاڙهيون هڪ ڪلاڪ تائين پيو ڪنجهندو ۽ الله الله ڪندو هئو، اهو منظر به هاڻي روز جو معمول ٿي ويو ۽ ان پوزيشن ۾ آئون ته نڪري وڃي ڪنهن ڪنڊ ۾ روئندو ۽ رحمان الله کي ٻاڏائيندو هئس ته مٺا هاڻي معافي ڏي، الله سائين شل ڪنهن دشمن کي به اهڙي آزمائش ۾ نه وجهي، اهي سڀ ٽينشن ۽ تڪليفون ڏسي آئون به بيوس ٿي پيو هئس.
سڄي ڪراچيءَ جي اسٽورن تان سڪو جواب مليو پر هڪ ڏس به مليو ته ايم اي جناح روڊ تي ڪوثر ميڊيڪل اسٽور آخري آهي، اتان ملي ويندي، جي نه ته پوءِ بس، اتي ويس پرچي اسٽور واري جي اڳيان جهليون بيٺو هجان، ڪافي مريض ۽ ماڻهو دوا جي لاءِ بيٺل هئا، اندران به ڪافي ماڻهو دوا ڏيڻ لاءِ بيٺل هئا، نيٺ منهنجو وارو آيو، پرچي ورتائين پڙهيائين منهنجي دل ڌڙڪڻ لڳي، دعائن جو ورد زبان تي ۽ دل تي الله جو آسرو ۽ اميد ته من ملي پوي، پرچي ڏسي اندر ويو وڃي اتي ٽيبل تي ويٺل هڪ همراهه کي ڏنائين، جنهن پرچي ڏسي ڪنڌ کي انڪار ۾ ڌوڻيو، هن جي انڪاري ڪنڌ جي هلچل منهنجي دل جي ڌڙڪن کي ڄڻ بند ڪري ڇڏيو، آخري اميد به ختم منزل تي پهچڻ لاءِ مسافر جي آخري گاڏي به ڄڻ نڪري چڪي هجي، ۽ هاڻي منهنجي ذهن ۾ منهنجي ڀاءُ جي ٽنگ ڄڻ ڪنهن ڪاسائي جي ڪات هيٺان ايندي نظر اچڻ لڳي هجي، مونکان بي اختياري ۾ دانهن نڪري ويئي، ٽيبل تي ويٺل همراهه منهنجي ان انداز کي ڏسي ڊاڪٽر جو لکيل نسخو کڻي اچي منهنجي ڀرسان بيٺو، اردو ۾ پڇيائين ڪٿان آيو آهين، ٻڌايو مانس، چيائين اسان وٽ هوندي آهي، ليڪن ڪافي عرصي کان اسان هن جو آرڊر بند ڪري ڇڏيو آهي، جو ڪڏهن ڪڏهن هلندي آهي، هاڻي تون پريشان نه ٿي الله مان آسرو نه لاهه، اڃا هڪ اسٽور ٻيو آهي، اتي وڃ، مون پڇيو ڪاٿي آهي، ۽ ڇا اوهان جي اسٽور کان به وڏو ڪو اسٽور آهي، هن چيو وڏي ننڍي جي ڳالهه ڪونه آهي، تون اتي وڃ جي نه هوندس، ته هو توکي گهرائي ڏيندو، جو هن جي آرڊر جو مال هوائي جهاز جي رستي به ايندو آهي، مون سندس شڪريو ادا ڪيو، هن مونکي هوٽل؛ پرل ڪانٽينل جو ڏس ڏنو، ان جي ٻاهران اسٽور جو نالو ٻڌايائين شايد ”سائيز“ ميڊيڪل اسٽور اتي وڃڻ لاءِ رڪشو ڪيم، هن اتي پهچايو، مان دعا ڪندو ۽ رب کي ٻاڏائيندو اسٽور واري کي وڃي پرچي ڏنم، هن چيو ته آهي ته ڪانه پر آئون گهرائي سگهان ٿو، پر ان ۾ هڪ هفتو لڳي سگهي ٿو، مون چيو مون سان ته هيڏي وڏي مجبوري آهي، تون ان کي 3 ڏينهن ۾ گهراءِ ۽ هن چيو ته ٺيڪ آهي، هي 12 انجيڪشنن جو پاڪيٽ ايندو آهي، مقرر قيمت کان 500 روپيه في انجيڪشن تي وڌيڪ وٺندس، جو تنهنجي لاءِ اسپيشل فلائيٽ ذريعي گهرائيندس، مون شڪر ادا ڪيو، مون چيو ته جيڪو چوندين ڏيندس، پر مونکي 3 ڏينهن جي اندر گهرائي ڏي هن چيو پئسا اڳواٽ، اتي وري دماغ مان دونهان نڪرڻ لڳا، مون وٽ 15000 هزار هجن، هن کي 40،000 جي لڳ ڀڳ اڳواٽ ڏيڻا پيا پون، مون چيو في الحال 15000 هزار جمع باقي مال اچڻ مهل، چيائين ايئن ڪونه ٿيندو، هي ائٽم هلڻ وارو ڪونه آهي، تون نه کنيو ته تنهنجا ته ويندا 15000 هزار، پر منهنجا 25000 هزار نقصان ٿيندو، مون چيو ته هي جمع ڪر مان وڌيڪ صبح تائين توکي ڏيئي ويندس، هن 15000 هزار ورتا، مون فون ڪيو ڪجهه ڳوٺاڻا ڪجهه مڇيءَ جي دلال، ڪجهه سيوهڻ مان، عزيزن کي چيم جيڪي ٿي سگهن ڄامشوري صبح تائين کڻي اچو، پئسن جو انتظام ٿي ويو، صبح جو 10 وڳي وري بس ۾ چڙهي ڪراچيءَ پهتس، اسٽور واري آرڊر ڏنو ۽ چيائين سڀاڻي شام جو مال اچي ويندو ۽ ٻئي ڏهاڙي 11 وڳي صبح جو کڻي وڃجان، مان مقرر وقت تي اچي هن کان سمورو پاڪيٽ کنيو، هن چيو ته في الحال ننڍو ٿرماس يا ڪولر وٺي اچ، ان ۾ برف هجي ۽ دوا برف ۾ وجهي کڻبي، اتي وري ڪنهن فرج ۾ رکڻي پوندي، مون ايئن ڪيو، پوءِ باقي انجيڪشنون اسپتال ۾ موجود فرج ۾ رکيون ويون، ڊاڪٽر پروفيسر گل محمد ميمڻ کي ٻڌايو ويو، هن ڊيوٽي ڊاڪٽر کي هدايت ڪئي ته انجيڪشن شروع ڪيو. ڊاڪٽر چيو؛ وڏي همٿ ڪئي اٿوَ، هاڻي اميد آهي، ته زخم تي ڪنٽرول ٿي ويندو، ۽ الله ڪندو ته هن جي ٽنگ ڪٽجڻ کان بچي ويندي، پر اڃا به 4 انجيڪشنون وڌيڪ کپنديون، مون چيو سائين اوهان 8 چيون هنيون، چيائين ها، مون چيو سائين هي ته مون 12 جو پورو پاڪيٽ گهرايو آهي، چيائين جي 12 آهن، پوءِ ڪم ٿي ويندو، اسان تڪڙ ۾ 8 چيون پر هي ڪورس ئي 12 جو آهي، ۽ شايد انڪري هن اوهانکي 12 ڏنيون آهن، پوءِ اهي انجيڪشنون پنهنجي وقت تي لڳيون ۽ ٽنگ مان ايندڙ بدبوءِ ختم ٿيندي ويئي، ۽ زخم ٺيڪ ٿيڻ جي طرف وڌندو رهيو، ۽ اسان به الله سائينءَ جو شڪر ادا ڪيو.