آتم ڪٿا / آٽوبايوگرافي

وڃن سور سنڌا ڪيو

محمد خان ابڙي جو شمار ستر جي ڏهاڪي واري ان قوم پرست شاگرد قيادت ۾ ٿئي ٿو، جن جهر جهنگ وڃي، سنڌ جي آجپي، خوشي ۽ خوشحاليءَ جي تسبيح سوري، قومي جاڳرتا ۽ شعور ڦهلائڻ توڙي حب الوطنيءَ جي جذبي کي هڪ تحريڪ ۽ سوچ جو روپ ڏيڻ ۾ غير معمولي ڪردار ادا ڪيو. ”وڃن سور سنڌا ڪيو“ ۾ سنڌ جي شاگرد سياست توڙي قومپرست سياست جي تاريخ جو ترورابه آهن ته 70 جي ڏهاڪي ۾ سنڌ جي تعليمي ادارن اندر سائين جي ايم سيد جي فڪر، فلسفي ۽ سنڌ جي قومي حقن واري جدوجهد جي جواني واري دور جون يادون ۽ تاريخ به آهي، جڏهن سنڌ اندر قومي سوچ هڪ سگهاري قوت طور اڀري سامهون آئي هئي ۽ ون يونٽ خلاف هلايل ڪامياب جدوجهد سنڌ جي ماڻهن جي ذهنن ۾ پنهنجي وطن، ٻولي، درياهه، نوڪرين ۽ حق حڪمرانيءَ جي احساس کي سگهارو ڪيو هو، تڏهن سنڌ اندر جساف نه رڳو يونين جون چونڊون کٽيندي هئي پر تعليمي ادارن جي مالڪي ۽ شاگردن جي حقن ۽ سندن تعليمي گهرجن جو پوراءُ به ڪندي هئي، اهي سڀ تاريخي حوالا هن ڪٿا ۾ اختصار سان موجود آهن

Title Cover of book وڃن سور سنڌا ڪيو

انتقام جي باهه

انتقام جي باهه
ٽئين درجي جي ڳالهه آهي ته محمد حسن مون کي اسڪول کان ٻاهر ڪنهن ڳالهه تان مار ڪڍي عمر ۾ وڏو ۽ سگهو متارو هوندو هئو. مار کائي چپ ڪيم ۽ تاڙ ۾ رهيس ته وجهه ملي ته هن کان پلئه ڪيان. سو هڪ ڏينهن اسڪول ۾ استاد محمد آچر اوٺو جو ڪلاس هيو. هو حساب جا سوال پڇي رهيو هئو، مان الجبرا ۾ پنهنجي ڪلاس ۾ سڀني کان هوشيار هوندو هئس مون صحيح جواب ڏنو. اڌ ڪلاس کي جواب ڪونه آيو سڀني شاگردن کي استاد بيهاري ڇڏيو جن کي جواب ڪونه آيو! مون کي حڪم ڪيائين ته هنن کي هڪ هڪ چپاٽ هڻي ڪڍ. ان وقت ۾ استاد مختلف قسم جي سزا ڏيندا هئا مار ڪڍندا هئا، هٿن جي ترين تي لڪڻ هڻندا هئا، ڪن ڪوشي، مرغو وغيره ڪرائيندا هئا ۽ ڪڏهن هوشيار شاگردن کان جڏي شاگرد کي چماٽ هڻائيندا هئا سو مان سڀني کي نارمل چماٽ هڻندو وڃي محمد حسن وٽ پهتس. ڇاڪاڻ ته مان به ننڍي هوندي سخت جان هئس گهر جو پاڻي ڀرڻ، صبح جو واڙي تان ڇيڻا تغارين تي کڻڻ وغيره جي ڪري ڪافي صحت مند ۽ طاقت وارو جسم هئو. هٿ ان ڪري به مضبوط هئا جو کوهه تان پاڻي هٿن ۾ رسا وجهي ڇڪيندو هئس. سو محمد حسن ملاح کي معنيٰ خيز انداز ۾ گهوريم ۽ اکين ئي اکين ۾ کيس چيم؛ پٽ مري وئين! هوڏانهن استاد هڪل ڪئي ته ڇا پيو ڳالهائينس ڇڏاءُ ڪر، چماٽ هڻينس ته ڪلاس شروع ڪيون. مون هڪ هٿ سان سندس ڪن کي پڪڙيو سندس موڪري منهن تي ٻئي هٿ سان پنهنجي جوش انتقام جي ٻرندڙ باهه کي محسوس ڪندي ٺڪاءُ جو چماٽ ڪرائي مانس؛ چٺاخ... جيئن چماٽ هڻي بس ڪيم ته ڪن جي اندران رت جو هڪ ٻه قطرو نڪري آيو ۽ کاٻي پاسي وارو ڳل به ڳاڙهو ڳٽول ٿي ويس! پهرين ته استاد ۽ ٻين شاگردن سندس ڪن جو رت بند ڪيو ڪپڙو رت ۾ ڳاڙهو ٿي ويو همراهه اسڪول ڇڏي گهر روانو ٿي ويو استاد هن کي چيو ته ڀلي موڪل ڪر باقي مائٽن کي نه ٻڌائجان ته اسڪول ۾ مار کاڌي اٿم نه ته ٻيهر توکي مار ڏيندس. هيءُ ويو ته استاد مون کي سڏ ڪيو پڇڻ ۽ دڙڪا ڏيڻ بجاءِ لڪڻ کڻي اچڻ جو چيائين؛ هٿن جون ٻئي تريون کولي بيهه شاباس... هڪ پاسي هڪ تري ٻئي پاسي ٻي تري کليل هئي رول هڻڻ کان اڳ ۾ هڪ سوال ڪيائين ته باقي سڀني کي چماٽ آهستي ۽ هن کي ايتري زور سان ڇو؟ مون سچ ٻڌايو ته هن مون کي راند ڪندي ڏاڍي مار ڏني هئي مان موقعي جي تلاش ۾ هئس ان ڪري مون کانئس اهو پلاند ورتو. پوءِ استاد هئو، رول ۽ منهنجون تريون جيستائين ٿڪيو ڪونه، پئي ماريائين مون ڪوشش ڪئي ته نه روئان، نه رڙ ڪريان پر هڪ رول زور سان منهنجي ساڄي هٿ جي آڱر ۾ ڪڙڪيو ۽ پوءِ هڪ وڏي رڙ ڪيم ته استاد به ڍرو ٿيو. منهنجي هٿن جون ڳاڙهيون تريون ڪجهه وقت بعد ڪاريون ٿي ويون ۽ اها منهنجي زندگيءَ جي واحد مار هئي جيڪا مون کي گسائڻ يا سوال جي جواب نه ڏيڻ تان ڪانه ملي بلڪه مون کي منهنجي پنهنجي انتقام وٺڻ جي عيوض ملي! مون کي اها مار ته ياد آهي ليڪن اهو به ياد آهي ته محمد حسن ملاح وري اسڪول جو در ڪونه ڏٺو ۽ سمورو احوال پنهنجي مائٽن کي ٻڌايائين پوءِ هي چار ڇوڪرا گڏ ڪري جنهن ۾ سندس وڏو ڀاءُ محمد يوسف ۽ سندس ٻه سؤٽ؛ خانڻ ملاح جا پٽ ساڻ ڪري هنن مون کي تاڙيو ته مان جمن جتيءَ جي ڀرسان اڙل واهه ۾ اڪثر وهنجڻ ويندو هئس. سندن گهر، بچاءَ بند جي ڀرسان هئو سو جيئن مان وهنجڻ لاءِ گوڏ ٻڌي اڙل واهه ۾ گهڙيس ته هنن مان ڪنهن هڪ جي هٿ ۾ ڪاٺ جي بُنڊي هئي منهنجو هنن ڏانهن ڌيان ئي نه هجي ۽ وري واقعي کي به ڪافي وقت گذري ويو هجي اڪثر اسين پيا وهنجندا هئاسين سو مان پاڻيءَ ۾ ٽٻي هڻي جيئن مٿي نڪتس تيئن ئي تاڙ ۾ ويٺل همراهه ٻنهي هٿن سان ٺڪاءُ بُنڊي منهنجي مٿي تي ڪئي. جيئن بُنڊي لڳي ته منهنجو مٿو ڦاٽي پيو، سڄو پاڻي رتو رت، مان سمجهي نه سگهيس مٿي کي چڪر اچي ويو اکين ۾ انڌيرو اچي ويو. حواس، خطا ٿي ويا ۽ چڪرائبو رهيس. منهنجي چوڌاري پاڻي رت ۾ ڳاڙهو هجي ڪجهه وڏي عمر جي ماڻهن جيڪي گڏ پئي وهنتا، مون کي ٻاهر ڪڍيائون ۽ هو سڀ ڀڄي ويا. هڪ ملاح هنن کي ڏسي ورتو ته ڇوڪرا ڪهڙا آهن انهن ڊوڙي وڃي هنن جي وڏن کي ٻڌايو مان اڙل واهه جي ڪپ تي ڪري پيس پر هوش هجي حسن جو وڏو ڀاءُ علي محمد ملاح ڀڄندو آيو اچي مون کي کنيائين سندن گهر ۽ اڙل واهه جي وچ ۾ صرف بچاءُ بند هئو. مان هاڻي زارو قطار روئندو پيو رهيس هيءُ مونکي سندي گهر ۾ کڻي ويو. سندن سڀ مايون به اچي منهنجي مٿان بيٺيون ڪي تيل ته ڪي سرمون ته ڪي وري ڪپهه کنيون پئي آيون پر رت هو- جو بيهڻ جو نالو نه پيو وٺي؛ نيٺ هڪ پوڙهي مائيءَ خوفزده ڪيفيت ۾ چيو ته ابڙن جو ڇوڪرو آهي ڪجهه ٿيو ته هيءُ خطرناڪ ماڻهو آهن اسان جو، جڻ ٻچو رولي ڇڏيندا! سو وارو ڪيو هن کي ڊاڪٽر ڏانهن کڻو. پوءِ هڪ وڏي عمر جي مائي آئي سندس هٿ ۾ سرمي داڻي هئي. سڄو سرمون کڻي منهنجي ڦاٽل گهاءُ ۾ هاريائين ۽ مٿان زور سان ڪپڙو ڏيئي مٿي کي قابو ڪري بيهي رهي چند منٽن ۾ رت جا تيز ريلا ته بيهي ويا پر رت جو سيمو هلندو رهيو. اڌ ڪلاڪ ۾ رت سمڻ به بلڪل بيهي ويو جي ايئن سگهڙ مايون همٿ ۽ سمجهداريءَ سان منهنجو رت بروقت بند نه ڪن ها ته انهن جي ڇوڪرن منهنجو ته ڪم تمام ڪري ڇڏيو هئو. عورتن مون کي منٿ ڪندي ٻانهون ٻڌندي ليلايو ته او ابا!جيڪو ٿيو سو معاف ڪجان ۽ پنهنجي پيءَ علي محمد ۽ ڀاءُ غلام حسين يا ڪنهن سان به اهو ذڪر نه ڪجان. مون ساڻن واعدو ڪيو. ۽ اهو ذڪر اڄ تائين ڪنهن سان نه ڪيو آهي. اڄ ، سو يادگيريون لکندي بيان ڪيو اٿم. منهنجي گهر وارن زخم بابت پڇيو، مون ڪوڙ هنيو ته؛ اڙل واهه ۾ ٽٻي هڻڻ وقت ڪا ڪنڊي واري بنڊي جي ڪنڊ لڳي ۽ مٿي ۾ زخم آيو پوءِ پورو هفتو مان بخار ۾ رهيس. اڄ جڏهن مٿي تي هٿ گهمائيندو آهيان ته وارن ۾چئن انچن جو ڊگهو نشان اهو واقعو ياد ڏياريندو رهندو آهي. ان جهيڙي کان پوءِ مون وري ڪنهن سان به هٿين وڙهڻ جو سوچڻ به ڇڏي ڏنو.
*