چاچو بصر لوڙهائي
لوڙهائي، سيوهڻ ۾ ڪافي تعداد ۾ رهندا آهن جيڪي ذات جا اصل ٻگهيا آهن، جيڪي ڪٿان ڪهي، اچي سيوهڻ ۾ آباد ٿيا هئا. اُهي جتي رهيا اهو هينئر شهر جو مرڪزي علائقو آهي. اهي به غريب هوندا هئا، انهن پردي لاءِ گهرن جي ٻاهران وڏا لوڙها هڻي ڇڏيا. لوڙها ايڏا اوچا جو اٺ تي به ماڻهو گذري ته به گهرن ۾ نظر نه پوي. جنهن ڪري اهي شهر ۽ ڀرپاسي ۾ ”لوڙهائي“ مشهور ٿيا ۽ اڄ به لوڙهائي ئي سڏجن پيا ۽ پاڻ به سڏائڻ ۾ فخر محسوس ڪن ٿا. سندن ذات جهڙوڪر سندن وڏڙن جي ياد آهي ۽ اها بس ياد ئي رهجي ويئي. سو چاچو بصر لوڙهائي منهنجي والده جو مائٽ هئو. امان جو خاندان اصل ۾ ٻگهيو آهي. جيڪي پڻ لوڙهائي ذات سان مشهور آهن. چاچو بصرلوڙهائي اسان جوڏاڍو خيال ڪندو هئو ،۽ ڇيڻن کڻڻ تان منع ڪونه ڪندو هئو. پر ان جي باوجود صبح جو سوير وڃڻو پوندو هئو. ننڍو ڀاءُ ڌڻي بخش مون سان گڏ هوندو هئو. اسان سان گڏ ڪجهه ٻيا غريب ماڻهن جا ٻار به ڇيڻا ميڙڻ ايندا هئا. پوءِ جيڪو سوير ويندو هيو اهو ٻه چار تغاريون ڀري وٺندو هئو، سويل ان ڪري اچبو هو ته ڪٿي ايئن نه ٿئي ته ڪو ٻيو گهڻا ڇيڻا ميڙي وڃي ۽ پوءِ ٻارڻ جي پورت نه ٿئي. ڇيڻا کڻي امان کي ڏيندا هئاسين، امان اهي ڀت تي ٿڦيندي هئي جيڪي ٻن ٽن ڏينهن ۾ واري واري سان سڪندا ۽ چلهه جي حوالي ٿيندا هئا. ايئن ڪرڻ سان ڪاٺين جو خرچ بچي پوندو هئو.
پاڻيءَ جو مسئلو
ٻيو مسئلو پاڻيءَ جو هوندو هئو. ان وقت تائين شهر ۾ واپڊا جي بجلي اچي چڪي هئي ۽ واٽر سپلاءِ جو سسٽم به جڙي چڪو هئو. ليڪن ڇاڪاڻ ته ايترا پئسا به اسان وٽ ڪونه هئا جو ٽائون ڪميٽيءَ ۾ جمع ڪرائي پائيپ وٺي پاڻيءَ جي سهولت حاصل ڪجي تنهن ڪري منهنجي اها به ذميواري هوندي هئي ته صبح جو ٻارڻ جو بندوبست ڪرڻ کانپوءِ ٻه دفعا کوهه جو چڪر هڻندو هئس. جيئن صبح ساڻ ئي پاڻي گهر ۾ ميسر ڪريان. وري ساڳيا ڪپڙا-اڌ صاف اڌ ميرا، اگهاڙين پيرين، ڦرهي ۽ سليٽ هٿ ۾ کڻي اسڪول وڃي پڄندو هئس. گهر جي ڪم جي ڪري اڪثر دير سان پهچندو هئس. اسڪول جي اسيمبلي ۾ غير حاضريءَ جي سزا پنهنجي ڪلاس جي سڀني ساٿين جي سامهون ڀوڳڻي پوندي هئي. پر مون کي پڙهڻ جو شوق انتهائي حد تائين هوندو هئو ۽ ڪلاس ۾ تقريبن ٽئين نمبر تي هوندو هئس.پهرين نمبر تي قادر بخش خميساڻي ۽ ٻئي نمبر تي ابوالحسن سولنگي هوندو هئو. اسڪول ۾ پهرين درجي کان پنجين درجي تائين اهي ۽ اسين ڪلاس فيلو رهياسين. ان کان پوءِ مون کي خبر پئي ته قادر بخش وارا سيوهڻ ڇڏي ڪراچيءَ هليا ويا آهن ۽ وري ساڻن ملاقات ڪونه ٿي سگهي آهي ڪڏهن ڪڏهن ڏاڍو ياد ايندا آهن.