آتم ڪٿا / آٽوبايوگرافي

وڃن سور سنڌا ڪيو

محمد خان ابڙي جو شمار ستر جي ڏهاڪي واري ان قوم پرست شاگرد قيادت ۾ ٿئي ٿو، جن جهر جهنگ وڃي، سنڌ جي آجپي، خوشي ۽ خوشحاليءَ جي تسبيح سوري، قومي جاڳرتا ۽ شعور ڦهلائڻ توڙي حب الوطنيءَ جي جذبي کي هڪ تحريڪ ۽ سوچ جو روپ ڏيڻ ۾ غير معمولي ڪردار ادا ڪيو. ”وڃن سور سنڌا ڪيو“ ۾ سنڌ جي شاگرد سياست توڙي قومپرست سياست جي تاريخ جو ترورابه آهن ته 70 جي ڏهاڪي ۾ سنڌ جي تعليمي ادارن اندر سائين جي ايم سيد جي فڪر، فلسفي ۽ سنڌ جي قومي حقن واري جدوجهد جي جواني واري دور جون يادون ۽ تاريخ به آهي، جڏهن سنڌ اندر قومي سوچ هڪ سگهاري قوت طور اڀري سامهون آئي هئي ۽ ون يونٽ خلاف هلايل ڪامياب جدوجهد سنڌ جي ماڻهن جي ذهنن ۾ پنهنجي وطن، ٻولي، درياهه، نوڪرين ۽ حق حڪمرانيءَ جي احساس کي سگهارو ڪيو هو، تڏهن سنڌ اندر جساف نه رڳو يونين جون چونڊون کٽيندي هئي پر تعليمي ادارن جي مالڪي ۽ شاگردن جي حقن ۽ سندن تعليمي گهرجن جو پوراءُ به ڪندي هئي، اهي سڀ تاريخي حوالا هن ڪٿا ۾ اختصار سان موجود آهن

Title Cover of book وڃن سور سنڌا ڪيو

قومن جي تباهيءَ جا ڪارڻ؛ هڪ واقعو!

سنڌي قوم جي تاريخ تي نظر وجهبي ته اهڙا اوهان کي ڪيترا مثال ملندا. مان مثال طور صرف هڪ واقعو عرض ڪندو هلان، جيڪو لڳ ڀڳ منهنجي ڄمڻ کان نوَ سال اڳ جو آهي ته هندستان جي آزاديءَ جي جنگ ۾ انگريزن کي هتان وڃڻو پيو ۽ دنيا ۾ مذهب جي بنياد تي برصغير جا ٻه ڀاڱا ڪيا ويا. جدوجهد ته برصغير جي ماڻهن جي هئي ليڪن ان ۾ منصوبو انگريزن جو هئو. انگريزن ڏٺو ته ملڪ ته ڇڏي ٿا وڃون پر آزادي اهڙي ڏيو وڃون جو هتان جا ماڻهو ان نام نهاد آزاديءَ کان پوءِ به اسان جي مسلط ڪيل غلاميءَ واري دؤر کي ياد رکن. هنن منصوبو ٺاهيو. بيدار نظر ۽ روشن دل اڳواڻ کان سواءِ ڪيترائي هندو سک، مسلمان، سندن ورهاڱي واري منصوبي جي ور چڙهيا ۽ سندن منصوبي تحت کين تقسيم ڪري ڇڏيائون. هيءُ عقل جا انڌا ملڪ جي حڪمراني ڪرڻ جي چڪر ۾ پنهنجي هوش حواس کي ڇڏي تڪڙ ۾ وڃي ملڪ جا حڪمران ٿيا. مسلمانن جي علائقي کي پاڪستان جنهن ۾ سنڌ، پنجاب، بنگال، سرحد ۽ بلوچستان جيڪي سرحدي طرح هڪ ٻئي سان جڙيل هئا سواءِ بنگال جي جيڪو هتان هڪ هزار ميل پري سو به سامونڊي سرحد سان مليل باقي اچ وڃ جو ڪو به زميني انتظام ڪونه هئو. نه سامونڊي ٻيڙا ۽ هوائي جهاز سو اهي ٿا ملڪ ٺاهين! نيٺ بنيادي تضادن سبب پاڪستان ٻه ٽڪرا ٿي ويو. باقي بچيل پاڪستان جي به صورتحال تسلي بخش ڪونه آهي! موهن داس گانڌي آزاديءَ کان پوءِ پنهنجن جي هٿان قتل ٿي ويو! مجيب الرحمان کي آزاديءَ کان پوءِ بنگالين قتل ڪيو، قائد اعظم کي آزادي کان پوءِ پنهنجن ئي تڙپائي تڙپائي ماريو ۽ اسپتال پهچائڻ واري ايمبولينس کي رستي تي خراب ڪري بيهاري ڇڏيائون ته اتي ئي هيءُ جهان ڇڏيائين ايئن ٿا ملڪ آزاد ٿين! اڳواڻن جو حشر دنيا ڏٺو! هندستان مان مسلمان، الله ۽ رسول جي نالي هٿن ۾ قرآن کڻي اسلام جي نالي تي قائم ڪيل ملڪ ۾ آيا جيڪي دلال، لوفر، پينو ۽ روپوش هئا اهي ٻار ٻچا وٺي لاهور پهتا. پنجابين کين پادر به هنيا ۽ ڏکڻ طرف اشارو ڪري چيو پاڪستان اڳيان اٿوَ. هنن کي خبر هئي ته رولاڪ ماڻهو اسلام جي نالي اسان جي ڌرتيءَ تي قبضو ڪندا. پنجابي دور انديش هئا هنن کي ڀڄائي ڪڍيائون. اسان جا وڏڙا وري انهن لاءِ هر ٽيشن تي ڀت جون ديڳيون، مانيون، ٻوڙ پلاءَ ۽ پاڻيءَ جون سبيلون هنيون ويٺا هئا. جن کي هندستان ۾ هڪ وقت جي ماني پنندي ڪانه ملندي هئي. هتي انهن جي مهمان نوازيءَ ۾ اسان جي قوم ۽ ان ۾ رهندڙ قبيلا هڪ ٻئي کان بازي کڻڻ ۾ لڳي ويا. اسان جا مسلمان ڀائر عورتن جي عزت ڪرڻ، پنهنجي ٻارڙن جي حقن مان حصو ڏيڻ، کين رهڻ لاءِ هندن جا خالي ڪيل گهر ڏيڻ، پلاٽ ڏيڻ، روزگار ڏيڻ ۽ وڏي ڳالهه ته ملڪ جي وڏي ۾ وڏي بندرگاهه واري ڪراچيءَ جو شهر حوالي ڪري ڏنو پوءِ هر هڪ ڀاڳوڙي پنهنجي عزيزن کي ٻڌايو ته وارو ڪيو جيترا اچي ٿا سگهو اچو. هيءُ ڀاڳوڙا پنهنجي ڌرتيءَ سان ته وفا نه ڪري سگهيا، پنهنجي ڌرتي، پنهنجي ٻولي، پنهنجو ڪلچر ڇڏي ايئن وساريائون جو ڄڻ هنن ان ڌرتيءَ تي جنم وٺي وڏي غلطي ڪئي هجي. اچي هتي والار ڪيائون. اڄ اهي احسان فراموش ان خلوص، محبت ۽ پيار جي عيوض اسان سنڌين جا مالڪ ٿيو ويٺا آهن. شهرن تي نوڪرين، روزگارن تي سندن قبضا وري الٽو هتان جي اصلي رهواسين کي ٻئي درجي جو شهري ٿا سمجهن. پاڻ کي اعليٰ نسل ٿا سمجهن. اڃا تائين هنن کي سنڌ ڌرتي جي ٻولي ڳالهائيندي شرم ٿو اچي. هيءُ سدائين ان چڪر ۾ آهن ته ڪراچيءَ ۽ حيدرآباد مان سنڌين کي ڪيئن ڪڍي ڦٽو ڪجي؟ هُل هنگاما ڪري اسان جي نوجوان سنڌين جا لاش ٻوريءَ ۾ بند ڪري ڳوٺن ۾ روانا ڪندا رهيا ۽ اسان جي وڏن جن بي علمي ۽ ڪم عقليءَ جي ڪري هنن کي جيءَ ۾ جايون ڏنيون ان جي بدلي هنن جيڪي سنڌ ۽ سنڌي ماڻهن جا قتل، اقتصادي ڦرلٽ ۽ ثقافتي حملا ڪيا آهن اهي تاريخ جي ورقن ۾ محفوظ آهن. اڳتي ڇا ٿو ٿئي اهو وقت ٻڌائيندو ڇو جو هيءُ ڪڏهن وڙهن ٿا، ته ڪڏهن اجرڪ ۽ ٽوپي پائي منافقن وانگر پنهنجو اصلي روپ لڪائين پيا هتان جي اٻوجهه ماڻهن کي بيوقوف پيا بڻائين!.
مون مٿيون ذڪر ان ڪري ڪيو آهي ته قومن جي تباهيءَ جا سبب قومي اڳواڻن جي نااهليءَ جي ڪري ٿيندا آهن هاڻي ته اسان جي وجود کي به خطري وڪوڙيو آهي. هنن ڀاڳوڙن جو نئون نسل جيڪو هاڻي جوان ٿي چڪو آهي وڏو خطرناڪ آهي.هنن جو قائد الطاف حسين• هتان جي ماڻهن کي اهو درس ڏيئي رهيو آهي ته هتان جا 2 سيڪڙو وڏيرا، جاگيردار، چوڌري، خان، 98 سيڪڙو ماڻهن تي قبضو ڪيو ويٺا آهن. هيءُ صاحب پاڻ کي واحد نمائندو سڏائي، 98 سيڪڙو عوام جون ۽ انقلاب جون پيو ڳالهيون ڪري. اهو بحث سڄي ملڪ ۾ هلي پيو. آءٌ هتي رڳو هڪڙي ڳالهه ٻڌائڻ چاهيان ٿو ته اهو 98 سيڪڙو جو واحد نمائندو جيڪو لنڊن ۾ خرچ پيو ڪري. اهو هڪ اندازي مطابق ايترو آهي جو سنڌ جا وڏا جاگيردار غلام مرتضيٰ جتوئي، ٻيون ممتاز علي ڀٽي، ٽيون پير سائين پاڳارو، چوٿون آصف علي زرداري، پنجون علي گوهر ۽ علي محمد مهر، ڇهون ملڪ اسد سڪندر، ستون نواب غيبي خان چانڊيو وغيره جي سالياني آمدني ملائجي ته قائد جي هڪ مهيني جو خرچ آهي. سندس لنڊن ۾ عاليشان گهر، عاليشان سيڪريٽريٽ سال ۾ هڪ ارب روپين کان وڌيڪ ٽيليفون خطاب جو بل، سيڪريٽريٽ ۾ ٻه سؤ ماڻهو پنجاهه سيڪيورٽي گارڊ اوهان اندازو لڳايو ته لنڊن ۾ جي هڪ ماڻهو رڳو گهمڻ وڃي ۽ اڪيلو صرف هڪ مهينو رهي ته هن جو ڏهه هزار پائونڊ خرچ ايندو آهي، ان ۾ ڪابه عياشي شامل ڪونه آهي صرف سادو هوٽل، سادو کاڌو ۽ تاريخي هنڌ ڏسڻ ۽ قناعت سان ايترو خرچ ٿئي ٿو! ڏهه هزار پائونڊ کي ضرب ڪيو 146 سان ته اندازن هڪ مهيني ۾ صرف لنڊن ڏسڻ جو خرچ پاڪستاني روپين ۾ 15 لک ٿئي ٿو. اڃا وڌيڪ هي 250 ماڻهن سان هيڏي وڏي عياشيءَ ۾ رهي رهيو آهي. جيڪو خرچ شايد ڪنهن ملڪ جو حڪمران نٿو برداشت ڪري سگهي. هتان هن ملڪ مان وزير اعظم يا صدر صرف ٽي ڏينهن جي سرڪاري دوري لاءِ جي ٻه سؤ ماڻهن جو وفد وٺي ٿا وڃن ته اخبارن ۾ واويلا مچي ويندي آهي ته سرڪاري خزاني مان ٻه سؤ ماڻهن تي پنجويهه ڪروڙ خرچ اچي ويو. ته پوءِ ڪو حساب جو ماهر اڍائي سؤ ماڻهن جي سيڪريٽريٽ سسٽم، ٽيليفونڪ خطاب، مهمان نوازي دهشتگردي لاءِ استعمال ٿيندڙ ماڻهن ۾ پئسا ڏيڻ ۽ ڪيتريون ٻيون شيون مون کي سال جو خرچ ٻڌايو ته ڇا ٿيڻ گهرجي؟ 98 سيڪڙو عوام جو واحد نمائندو جيڪو ماڻهن کي وڏيرن جاگيردارن سرمائيدارن، چوڌرين مان جند ڇڏائي سڄو ڪجهه اڪيلو ڳڙڪائڻ ٿو چاهي. سندن ڇاڙتن کان جڏهن ان خرچ جي باري ۾ حساب پڇبو ته چوندا ته اسان کي پارٽي جا ميمبر چندوٿا ڏين!
اسان سنڌ ۾ رهندڙ ماڻهو چڱي طرح ٿا ڄاڻون ته هنن جو چندو ته ڀتو، ڦرون، ماڻهن جو اغوا يا اغوا جون ڌمڪيون يا جيڪو هر مهيني نه ڏيندو ته پوءِ ان جو انجام موت هوندو آهي. اهي ذريعا آهن هنن دهشتگردن جي آمدنيءَ جا. مان چئلينج ٿو ڪريان ته اسان جي سنڌ جي سڀني وڏيرن. زميندارن ۽ جاگيردارن جي سموري سال جي سنڌ جي زرعي آمدني جي ڪل آمدنيءَ کان وڌيڪ هنن جي قائد الطاف حسين جي ذاتي خرچ تي مشتمل آهي ۽ هو هليو آهي انقلاب جون ڳالهيون ڪرڻ! فيصلو مؤرخ،اقتصاديات جي ماهرن ۽ هتان جي اٻوجهه عوام تي آهي ته هيءُ ڪن ڇا پيا ۽ ڪندا ڇا؟ ڳالهه ڪٿان شروع ٿي ۽ ڪاٿي پهتي هنن تي ڪيترو لکبو اهو ڪم سنڌ جي تاريخ دانن جو آهي. مون صرف ايترو پئي چيو ته قومن، قبيلن ۽ خاندانن جي تباهي ۽ برباديءَ جو سبب انهن جي فردن جي غلطين جي ڪري ٿيندو آهي. جي قوم متحد هجي ته ظالم قابض ڇو ٿين؟ قبيلا متحد هجن ته ٻين جا غلام ڇو ٿين؟ ۽ خاندان متحد هجن ته هنن جي طاقت ڪير به نٿو ٽوڙي سگهي. ليڪن تاريخ ۾ ايئن ٿيندو آهي ۽ ٿيندو رهندو ڇو ته جڳ جو چرخو ايامن کان ايئن ئي هلندو پيو اچي.