آتم ڪٿا / آٽوبايوگرافي

وڃن سور سنڌا ڪيو

محمد خان ابڙي جو شمار ستر جي ڏهاڪي واري ان قوم پرست شاگرد قيادت ۾ ٿئي ٿو، جن جهر جهنگ وڃي، سنڌ جي آجپي، خوشي ۽ خوشحاليءَ جي تسبيح سوري، قومي جاڳرتا ۽ شعور ڦهلائڻ توڙي حب الوطنيءَ جي جذبي کي هڪ تحريڪ ۽ سوچ جو روپ ڏيڻ ۾ غير معمولي ڪردار ادا ڪيو. ”وڃن سور سنڌا ڪيو“ ۾ سنڌ جي شاگرد سياست توڙي قومپرست سياست جي تاريخ جو ترورابه آهن ته 70 جي ڏهاڪي ۾ سنڌ جي تعليمي ادارن اندر سائين جي ايم سيد جي فڪر، فلسفي ۽ سنڌ جي قومي حقن واري جدوجهد جي جواني واري دور جون يادون ۽ تاريخ به آهي، جڏهن سنڌ اندر قومي سوچ هڪ سگهاري قوت طور اڀري سامهون آئي هئي ۽ ون يونٽ خلاف هلايل ڪامياب جدوجهد سنڌ جي ماڻهن جي ذهنن ۾ پنهنجي وطن، ٻولي، درياهه، نوڪرين ۽ حق حڪمرانيءَ جي احساس کي سگهارو ڪيو هو، تڏهن سنڌ اندر جساف نه رڳو يونين جون چونڊون کٽيندي هئي پر تعليمي ادارن جي مالڪي ۽ شاگردن جي حقن ۽ سندن تعليمي گهرجن جو پوراءُ به ڪندي هئي، اهي سڀ تاريخي حوالا هن ڪٿا ۾ اختصار سان موجود آهن

Title Cover of book وڃن سور سنڌا ڪيو

سيوهڻ جو تاريخي پسمنظر

يونان جي سڪندر اعظم سنڌ تي 326 -325 قبل مسيح ۾ حملو ڪيو. ۽ ان ٻن سالن جي دوران سنڌ جي آزاد شهري رياستن کي قدم قدم تي هن جي لشڪر سان جنگيون وڙهڻيون پيون. يونان جي مؤرخن ان زماني جا اکين ڏٺا احوال قلم بند ڪيا آهن. جن ۾ ٻين ڳالهين سان گڏ هنن سنڌ جي انهن رياستن جي جمهوري نظامِ حڪومت جو ذڪر به ڪيو آهي. ان سلسلي ۾ اسان وٽ سڪندر اعظم جي ٻن مشاهدي نگارن، ايرٿن ۽ ڪئنٽن ڪرٽيس جون شاهديون موجود آهن. جيڪي سندس ان جنگ جي مهم ۾ گڏ هئا. تاريخ سنڌ (History of Sindh) جو مصنف ايڇ ٽي لئمبرڪ انهن شاهدين جي بنياد تي اسان کي ٻڌائي ٿو ته پنجاب جي ڏکڻ ۾ رهندڙ هتان جا (يعني سنڌ جا) مک قبيلا خود مختيار هئا. انهن جو حڪومتي نظام اسپارٽا جي جمهوري نظام وانگر يا اٿينس (يونان) جي نظام وانگر سڌي جهموري بنياد تي بيٺل هئو. پنهنجي ان راءِ جي دليل ۾ هن ايريئن ۽ ڪئنٽس ڪرٽيس ۽ ٻين يوناني مؤرخن جون هيٺين ريت اکين ڏٺل شاهديون ڏنيون آهن. انهن راوين تڏهوڪي سنڌ جي اهڙن چئن قبيلن جي چئن مکيه شهر ن(Cities) متعلق احوال قلم بند ڪيو آهي:
”پراسٽي لوڪن جي شهرن جا اڳواڻ 150 ٻين نامور شخصيتن سان گڏجي پنهنجي قبيلي پاران معاهدو ڪرڻ جي پورن اختيارن سان آيا. ۽ چيائون ته اسان لڙائي کان اڳ پيش پوڻ لاءِ پنهنجو ڪو ايلچي ڪونه موڪليو آهي. ان ۾ اسان ڪو ڏوه ڪونه ڪيو. ڇاڪاڻ ته اسان سدائين آزاد ۽ خودمختيار رهڻ جا شائق رهيا آهيون. هنن پراستي لوڪن جو علائقو اڄوڪو لاڙڪاڻو ۽ دادو ضلعي تي مشتمل هئو ۽ سندن وڏي ۾ وڏو شهر هنديمن يا سندومن (سيوهڻ) هئو.“