وَ تُعِزُّ مَنْ تَشَآءُ...
1978 دادو ضلعي ۾ جيئي سنڌ اسٽوڊنٽ فيڊريشن جي چونڊ ٿي. عبدالصمد ڪانڌڙو مرڪزي قائم مقام صدر هئو، ۽ علي حيدر شاهه جنرل سيڪريٽري، انهن سڄي سنڌ جي ضلعن جون چونڊون ڪرائڻ جو پروگرام ترتيب ڏنو، دادو ضلعي ۾ ان وقت تعلقو سيوهڻ، جوهي، خيرپور ناٿن شاهه، ميهڙ، ڪوٽڙي، ۽ ٿاڻو بولا خان شامل هئا. بولا خان ۾ ڪو يونٽ ڪونه هيو، باقي ڪوٽڙي ڄامشورو سان شامل ڪيل هئو، جو سنڌ يونيورسٽي جي ڪري ان يونٽ کي ضلعي جي حيثيت مليل هئي. باقي تعلقن ۾ ان وقت سيوهڻ اهم ۽ اڳتي هئو، جو اتي ٻن سالن ۾ منهنجي قيادت ۾ جيڪو ڪم ٿيو، جنهن سبب سيوهڻ ۽ مونکي ڪافي مشهوري نصيب ٿي، ان ڪري ضلعي ۽ مرڪز کان وٺي سڀني جي نظر سيوهڻ تي هوندي هئي، 1978 ۾ دادو ضلع جي قيادت ڪونه هئي، جو منظور پنهور يونيورسٽيءَ هليو ويو هو. ان ڪري مرڪزي اڳواڻن ضلعي جي ميٽنگ لاءِ مونکي چيو، جيڪي دوست مون سان رابطي ۾ هئا، مون انهن جي ضلعي جي ميٽنگ سيوهڻ ۾ رکي، اتي حيدر شاهه ۽ عبدالصمد ڪانڌڙو آيا، ضلعي جا تقريبن 60کان 70 ميمبر آيل هجن، هنن پهرين اتي ضلعي دادوءَ جي صورتحال کي ڏسي ضلعي جو آرگنائيزر مقرر ڪيو، ان لاءِ سڀني ميمبرن يڪراءِ منهنجي نالي جي تجويز ڏني، ۽ ايئن مرڪز مونکي ضلعي دادوءَ لاءِ آرگنائيزر مقرر ڪيو، ۽ هڪ مهيني ۾ تنظيم سازيءَ جو حڪم ڏيئي ڪري ضلعي جي اڳواڻي مونکي سونپي ويا، هڪ مهيني تائين مان ڪوٽڙي ۽ ٿاڻي بولا خان کان علاوه سڄي ضلعي جي تعلقن ۽ وڏن شهرن ۾ ويس ۽ تنظيم سازي، ميمبر شپ ۽ پراڻن ۽ وسريل سنڌي قوم پرستن سان تيزيءَ سان رابطا مڪمل ڪري سڀني جي صلاح سان سيوهڻ ۾ ميٽنگ طي ڪيم، اطلاع مرڪز کي ڏنو ويو، انهن تاريخ مقرر ڪئي، ان وقت مونکي حيرت ٿي جڏهن سيد حيدر شاهه هڪ ملاقات ۾ مونکي مخاطب ٿيندي چيو ته توهان جي ضلعي ۾ انتهائي مضبوط پوزيشن آهي، ماڻهو به توکي چاهين ٿا اسين به چاهيون ٿا ته تون ضلعي صدر ٿيءُ، ليڪن اسان جو هڪ شرط آهي، ته مٿي مرڪز ۾ ڪجهه دوست اسان جي خلاف آهن، اتي توکي اسان جو ساٿ ڏيڻو پوندو. مون چيو ته آئون ڪنهن جي به ڌر جو حصو ڪونه ٿيندس، ۽ نه ئي مان ان معاملي ۾ يقين ٿو رکان، باقي جي اوهان اصولن تي هوندوءَ ته يقينن آئون اوهان سان گڏ هوندس، هونئن به هينئر اوهان ئي اسان جا مرڪزي ليڊر آهيو. اسين ته اوهان جو ئي حڪم مڃينداسين. هن چيو ته اسان ضلعي تنظيم سازي ڪري وٺنداسين ته وري مرڪزي چونڊون ٿينديون ان ۾ اوهان جي ضلعي جا 10 ميمبر ڪائونسلر هوندا آهن، اهي ووٽ منهنجي تشڪيل ڏنل پينل کي ملڻ گهرجن، مون هن سان ڪوبه واعدو ڪرڻ ان ڪري به مناسب ڪونه سمجهيو جو هڪ ته آئون پاڻ هن تحريڪ ۾ نئون هيس منهنجي ٻن سالن جي رفاقت هن تحريڪ سان مَس هئي مٿي گروپ ڪيئن آهن، ٻيا ماڻهو ڪهڙا آهن اهي صحيح آهن يا نه! بهرحال مان هنن سان ڪوبه واعدو ڪونه ڪيو، هيءُ ڪاوڙجي پيا ليڪن ضلعي جي چونڊن جي نگراني ته هنن کي ئي ڪرڻي هئي.
اها جنوري 1978ع جي ڳالهه آهي، سيوهڻ ۾ وري ضلعي جي گڏجاڻي گهرائي ويئي اتي صورتحال ڏسي مرڪز وارن روايتي حربا استعمال ڪيا، جڏهن هنن اجلاس ۾ پڇيو ته ڪير ٿو ضلعي لاءِ صدر ٿئي، مون پاڻ کي پيش ڪيو ۽ مون ئي تجويز ڏني ته جنرل سيڪريٽري روشن علي ٻرڙو هئڻ گهرجي. ڇاڪاڻ جو اسان ٻنهي جي پاڻ ۾ ويجهڙائپ آهي. هو ڀان جو رهندڙ آهي، انهي ڪري رابطي ۾ آساني ٿيندي. هنن چيو ته هنن ٻنهي جي مقابلي ۾ ڪير ٿو اليڪشن وڙهي، ته سڄي ضلعي جي اندازن 80 کن ميمبرن ڪوبه جواب ڪونه ڏنو.
مرڪز کي اها ڳالهه انتهائي ناگوار لڳي ۽ حيدر شاهه اٿي تقرير شروع ڪئي ته جي اوهانکي مقابلو نه ڪرڻو آهي ته پوءِ اسانکي ڇو گهرايو اٿو، جي هڪ طرفي باڊي ٺهندي ته پوءِ ڪم ڪيئن هلندو، ان ڪري اسين سمجهون ٿا ته ابڙي صاحب پنهنجا من پسند ماڻهو گڏ ڪيا آهن، جنهن ڪري اسين آرگنائيزنگ ڪميٽي ٿا ٺاهيون! ان لاءِ هنن ضلعي لاءِ مظهر ميمڻ کي مقرر ڪيو ۽ ٻيا چار ميمبر به مقرر ڪيا، انهن ۾ مان به شامل هئس، مان انڪار ڪري پئي سگهيس ۽ هنن جي ان حرڪت تي احتجاج به ڪري ٿي سگهيس، ليڪن مون پنهنجي قومي تحريڪ کي دوررس نگاهن سان پئي ڏٺو ۽ آرگنائيزر مان ميمبر ٿيڻ تي خاموش رهيس، ان کي مرڪز جو حڪم سمجهي مڃيم. هاڻي هنن جو سڌو رابطو مظهر ميمڻ سان هئو، هو سڄي ضلعي ۾ اچي وڃي پيو - مونکي صرف سيوهڻ تعلقي واري پروگرام ۾ شامل ڪيو ويو، باقي چيائين سموري ضلعي جا ميمبر آهن متعلقه تعلقي مان ميمبر کي وٺي ان تعلقي ۾ ويندس، مان خاموش رهيس، هن ٽي مهينا ڪم ڪيو آخر اپريل 1978 ۾ دادو ضلعي جي ميٽنگ دادو شهر ۾ ٿي، ان ۾ تقريبن هڪ سؤ کن ميمبر موجود هجن ان وچ ۾ هنن دادوءَ ۾ هڪ ميمبر؛ منير ڪوريجو سان رابطو ڪيو، ۽ حيدر شاهه صاحب هن کي تيار ڪيو ته ضلعي صدر لاءِ توکي بيهڻو پوندو، ۽ جنرل سيڪريٽريءَ لاءِ مظهر ميمڻ! منير چيو ته پوءِ مان پنهنجا دوست عزيز جيڪي ميمبر ته نه آهن، پر انهن جو ووٽ ڪرائڻ جي اجازت ڏيندا ته اليڪشن کٽي وينداسين، هنن مظهر ميمڻ کي چيو ته هن جا ميمبر شپ فارم ڀريو هن چيو ٺيڪ آهي! ليڪن اليڪشن تائين هنن جي ميمبرن فارم ڪونه ڀرايو. اليڪشن لاءِ گڏجاڻي شروع ٿي، پنهنجي مخصوص انداز ۾ علي حيدر شاهه چيو ته مرڪز فيصلو ڪيو آهي ته منير ڪوريجو ضلعي صدر ۽ مظهر ميمڻ ضلعي جنرل سيڪريٽري طور مرڪز طرفان اميدوار آهن، باقي جي ڪنهن کي مقابلو ڪرڻو آهي ته ڀلي فارم ڀرائي. اسان فارم ڀريا پنهنجو پينل ٺاهيوسين ته مظهر ميمڻ مون وٽ آيو ۽ مونکي پنهنجي پينل ۾ بيهار، مون چيو ته صدر لاءِ آئون پاڻ آهيان نائب صدر لاءِ دادوءَ جو نعيم پنهور جيڪو منظور پنهور جو ننڍو ڀاءُ هجي، اهو آهي. جنرل سيڪريٽري لاءِ روشن ٻرڙو آهي، جوائنٽ سيڪريٽري لاءِ علي بخش شيخ آهي، جيڪو خيرپور ناٿن شاهه جو آهي، تنهنجي لاءِ ڪابه جاءِ منهنجي پينل ۾ نه آهي، تون مرڪز جو اميدوار آهين. ايئن ئي کٽي ويندين، اسان توکي ڪا به سيٽ نٿا ڏيئي سگهون، ته اتي چيائين ڀلا خزانچي، مون چيو اهو جوهي تعلقي جو دوست آهي، هن وقت مونکي ان جو نالو وسري ويو آهي شايد رستماڻي ذات جو هو، ان کي ڏني آهي، اسان جو پينل پورو آهي تون مقابلو ڪر شايد کٽي وڃين ڇو ته عبدالصمد ،علي حيدر شاهه تو لاءِ ورڪ پيا ڪن، هن چيو ته آئون سڄو ضلعو ٽي ٽي دفعا گهميو آهي مونکي مرڪز چيو هئو ته ابڙو پينل تي نه اچڻ گهرجي. مون جتي به ضلعي ۾ ڏٺو مونکي ڪوبه ماڻهو تنهنجي خلاف نظر نه آيو، مون چيو تون ۽ منير آهيو، چيائين منير ڪوريجو هوائي توائي آهي، هن جو ڪوبه رول نه رهيو آهي، مرڪزي قيادت جي چوڻ تي بيٺو آهي، باقي پوزيشن ڪا به ڪونه اٿس. پر مونکي ضلعي جي پريس سيڪريٽريءَ لاءِ پنهنجي پينل تي بيهاريو! مون چيو؛ ان لاءِ شرط آهي، ته تون فارم ڀر جنرل سيڪريٽريءَ جو، پوءِ روشن ٻرڙي جي حق ۾ هٿ کڻ ته پوءِ توکي پريس سيڪريٽريءَ لاءِ ووٽ ڪنداسين، ٻئي فارم ڀر اسان پريس سيڪريٽري لاءِ ڪوبه اميدوار ڪونه ٿا بيهاريون، هن ايئن ئي ڪيو! هوڏانهن مرڪزي قائم مقام صدر صمد ڪانڌڙي جي صدارت ۾ اجلاس هلي پيو، ووٽ پون پيا، منير ڪوريجو ٽانگن تي ماڻهو پيو آڻي اهي ميمبر به نه هجن، پر مرڪز چوي هيءُ ميمبر آهن اسان هنن کي ميمبر ڪيو آهي هي ووٽ ڏيندا، اتي دوستن چيو ته پاڻ اليڪشن جو بائيڪاٽ ڪيون، مون منع ڪئي ته پوءِ به مقابلو ڪنداسين، اسان وٽ 70 ميمبر آهن، هيءُ ٽانگي تي گهڻا ميمبر کڻي ايندو؟ دوستن چيو ته ڇا هتي ويٺل مرڪز جي مخالفت جي با وجود ووٽ ڏيندا مون چيو ته جي ايئن نه هجي ها ته مظهر ميمڻ - جيڪو ٽي مهينا مرڪز جي هدايت تي ڪم ڪندو رهيو آهي، تنهن مرڪز جي طرفان جنرل سيڪريٽري شپ جي اميدواريءَ تان ڇو هٿ کڻي اسان جي حمايت ڪئي؟ مظهر ميمڻ وڏو هوشيار ۽ موقعي پرست آهي، هن کي ضلعي جي رزلٽ جي خبر آهي، انڪري سڀ کان ننڍي سيٽ به کٽڻ واري کيس ئي گهرجي سو آڻڻ ڏيو منير ڪوريجي کي ماڻهو ڍوئيندي رات ٿي ويئي روشني به گهٽ منير ڪوريجو رات جو ڏهين وڳي تائين ماڻهو، بيرا ، مزدور ، ٽانگي وارا ، گڏهه گاڏا هلائڻ وارا آڻيندو رهيو، پر 65 جي مقابلي ۾ ڪل ووٽ 30 کڻي سگهيو ۽ مرڪزي اميدوار به هٿ کڻي ويا باقي جيڪي بچياسين ٽيهه ووٽ کڻي وڃي عبدالصمد ڪانڌڙي، حيدر شاهه جي مٿان ڪريا، ۽ سندن ارادو هو ته صرف اسان جا هم خيال اچن. سموري ضلع ۾ هڪ مون جهڙي نا چيز وٽ ورڪر هئا، شڪست کائي خواريءَ جو کارو مٿي تي کڻي سنڌ يونيورسٽي جي سفر لاءِ روانا ٿي ويا، ان کان اڳ ۾ ڀڳل ٽٽل دل سان اسان کي صمد ڪانڌڙي، قسم کڻايو پر سيڪريٽري جنرل حيدر شاهه اجلاس کان ٻاهر نڪري ڪوريجي سان وڃي بيهي رهيو جو هن کي حلف برداريءَ جي تقريب ڪانه وڻي، آخرڪار آئون 1978ع جي اپريل ۾ جيئي سنڌ اسٽوڊنٽ فيڊريشن ضلعي دادو جو صدر منتخب ٿي ويس.
مونکي ان وقت رات جو، ظاهر آهي مرڪز به مخالف هجي، اهو به ذهن تي دٻاءُ! غلط ووٽ، اهو به سانحو! سو ضلعي جي ٻن عهديدارن؛ روشن علي ٻرڙو ۽ نعيم پنهور کانسواءِ سڀني کي پنهنجي پنهنجي گهرن ڏانهن وڃڻو هئو، هر دوست پنهنجي منزل ڏانهن روانو ٿيو، مرڪز سنڌ يونيورسٽيءَ کي 74 ماڊل جي ڪار به هئي، مون کين آڇ ڏني ته سيوهڻ رستي ۾ آهي مون وٽ هلي رهو، هنن ڪو عذر پيش ڪيو ته مون کين چيو ڀلا سيوهڻ تائين گڏ هلون قلندر جي زيارت ڪريو، ماني کائي پوءِ هليا وڃو، چيائون ڏسون ٿا پر هي مونکي دادوءَ ۾ ئي ڇڏي بنا موڪلائڻ جي هليا ويا. مون هڪ هفتي کانپوءِ دادوءَ ۾ ضلعي جي عهديدارن جي گڏجاڻي گهرائي، ان تاريخ تي آئون سيوهڻ مان ٽرين ۾ روانو ٿيس، باقي دوست مقرر جاءِ تي پهتا هئا، آئون جيئن ئي دادو اسٽيشن تي پهتس ته ڏٺم ته هڪ نوجوان مونکان عمر ۾ ڪافي ننڍو هجي انتهائي سهڻو ۽ خوبصورت هجي، مون ڏانهن وڌيو مان به بت بڻجي سندس سونهن ۽ سوڀيا ڏسندو رهيس، ته اوچتو اچي نوڙي سلام ڪري ڀاڪر پاتائين مان به ته هن ڏانهن ئي متوجهه هئس. هيءُ ڇا؟! اچي مونسان مليو سوچيم ڇا مان ايترو وڏو ليڊر ٿي ويو آهيان، جو اهڙا نازڪ نفيس سهڻا ڇوڪرا اچي ٿا ملن، مونکي ته هن نالي سان پڪاريو پر آئون ته حيران هجان هن تعارف ڪرائڻ کان اڳ ۾ سوال ڪيو سائين مونکي ڪونه ٿا سڃاڻو ڇا؟ مان جيسيتائين جواب ڏيان ته پاڻ ئي چيائين اوهان جي ضلعي باڊيءَ جو جوائنٽ سيڪريٽري؛ علي بخش شيخ. مونکي شرمندگي ٿي بهرحال گڏجي، گڏجاڻيءَ لاءِ روانا ٿياسين، ته چيائين مونکي دوستن ٻڌايو ته ابڙو صاحب ٽرين ۾ اچي پيو مان ان ڪري اسٽيشن تي آيس ته اوهان جو استقبال ڪيان، اهو لمحو منهنجي زندگيءَ جي اهم ۽ خوبصورت يادن ۾ شامل آهي.