آتم ڪٿا / آٽوبايوگرافي

وڃن سور سنڌا ڪيو

محمد خان ابڙي جو شمار ستر جي ڏهاڪي واري ان قوم پرست شاگرد قيادت ۾ ٿئي ٿو، جن جهر جهنگ وڃي، سنڌ جي آجپي، خوشي ۽ خوشحاليءَ جي تسبيح سوري، قومي جاڳرتا ۽ شعور ڦهلائڻ توڙي حب الوطنيءَ جي جذبي کي هڪ تحريڪ ۽ سوچ جو روپ ڏيڻ ۾ غير معمولي ڪردار ادا ڪيو. ”وڃن سور سنڌا ڪيو“ ۾ سنڌ جي شاگرد سياست توڙي قومپرست سياست جي تاريخ جو ترورابه آهن ته 70 جي ڏهاڪي ۾ سنڌ جي تعليمي ادارن اندر سائين جي ايم سيد جي فڪر، فلسفي ۽ سنڌ جي قومي حقن واري جدوجهد جي جواني واري دور جون يادون ۽ تاريخ به آهي، جڏهن سنڌ اندر قومي سوچ هڪ سگهاري قوت طور اڀري سامهون آئي هئي ۽ ون يونٽ خلاف هلايل ڪامياب جدوجهد سنڌ جي ماڻهن جي ذهنن ۾ پنهنجي وطن، ٻولي، درياهه، نوڪرين ۽ حق حڪمرانيءَ جي احساس کي سگهارو ڪيو هو، تڏهن سنڌ اندر جساف نه رڳو يونين جون چونڊون کٽيندي هئي پر تعليمي ادارن جي مالڪي ۽ شاگردن جي حقن ۽ سندن تعليمي گهرجن جو پوراءُ به ڪندي هئي، اهي سڀ تاريخي حوالا هن ڪٿا ۾ اختصار سان موجود آهن

Title Cover of book وڃن سور سنڌا ڪيو

هڪ نئين مصيبت

مان سوچيندو رهيس ته مون مس مس محنت ڪري امتحان جي تياري ڪئي آهي. جيڪا زندگي منهنجي مائٽن والدين جي بي توجهيءَ سبب تباهه ٿي مان پنهنجي شوق، محنت ۽ جدوجهد سان منزل طرف وڌي رهيو هجان. منزل نظر اچي رهي هجي، سڄو ڏينهن انگلش جي گرامر سکڻ ۽ ڪورس ڪرڻ ۾ پئي گذاريم. هاڻي جو اهڙي مصيبت ڳچيءَ ۾ پئي ته مان وري ڀٽڪي ويندس. وري الائي ڪهڙا ڪهڙا ڌڪا کائڻا پوندا مطلب اهڙيون ڪيئي ڳالهيون ۽ خيال دماغ ۾ پيا ڦرندا هئا. پڙهائيءَ جي شوق ۾ چهري ۾ چمڪ آئي ۽ ايئن لڳي رهيو هجي ته وچ سمنڊ ۾ بنا سهاري بيٺو آهيان. ڪناري جي ڪا خبر ئي ڪونه آهي ته ڪيڏانهن وڃان.انهن سوچن ۾ پيو گم رهندو هئس. ليڪن بابا ۽ ڀاءُ کي چيم ته جيئن اوهان جي مرضي. ماڻهن کي شادي جو ٻڌي خوشي ٿيندي آهي. صرف اهي اختلاف رکندا آهن يا انڪار ڪندا آهن جن جي ڪٿي ٻئي هنڌ ڪا اک اڙيل هوندي آهي يا عشق هوندو آهي. مون سان ته اها به ڪيفيت ڪونه هئي. منهنجي زندگيءَ جي انهن سڀني بهارن ۾ ڪابه ته اهڙي ڪونه هئي جيڪا منهنجي خوابن جي راڻي هجي، جنهن کان جدا ٿيندو هجان! پوءِ ايترو پريشان ڇو؟-هائو، ان ڪري ته منهنجي عشق جي منزل منهنجي تعليم ۽ تعليم پرائڻ کان پوءِ سنڌ ۽ ان جي ماڻهن سان هئي. منهنجي خيالن ۾ عشق جي منزل علم، سنڌ ۽ سنڌي قوم هئي. شايد اهي خواهشون ايتريون ته حسين هيون جو شاديءَ جو سوچيو به ڪونه هئم. سو مون کي شاديءَ کان پوءِ منهنجي منزل نظر نه پئي آئي ۽ خيال ڌنڌلا ٿيندا پئي نظر آيا.
هوڏانهن وري اها به خبر پئي ته مائي شادي ڪرڻ لاءِ راضي نه هجي. قصو ته خبر نه آهي ڇا هجي هاڻي وري سالي ۽ ڀيڻوي جا جهيڙا،هڪ دفعي ڪجهه مهينن کان پوءِ وري عنايت الله سومرو بابا ۽ ادا سان ملڻ آيو ۽ ٻڌايائين ته مان ڏاڍو تنگ ٿي پيو آهيان توهان ته وٺڻ لاءِ تيار ٿيا آهيو. هاڻي ڇوڪري راضي ڪونه ٿي ٿئي. بس هاڻي مان ته ڌڪ هڻي ڇوڪريءَ کي ٿو ماريان يا مان پاڻ خودڪشي ڪندس. پٺيان وڃي پاڻ ڄاڻن! ادا کيس چيو ڇوڪريءَ کي هيستائين وٺي اچو ته ڪو حيلو بهانو ڪري ڀيڻ کي به وٺي اچ هتي اسين نڪاح خوان گهرائي زبردستي ٿا نڪاح وجهون پوءِ تون آجو آهين. توهان ڀلي هليا وڃجو اسين ڄاڻون ته اسان جو ڪم! ڀلي جنهن کي زور لڳائڻو آهي لڳائي. هن پروگرام ترتيب ڏنو ۽ ٽائيم ۽ وقت مقرر ڪري هليو ويو. بابا وارن شهر مان منهنجي لاءِ ڪپڙا، بوٽ وغيره وٺي تياري ڪري ڇڏي! پٺيان ڳوٺ ۾ امان ۽ اديون يا ٻين ڀائرن کي ڪابه خبر نه هجي بس نڪاح ڪرڻو آهي اهو به زور ۽ زبردستيءَ سان. اهي سڀ معاملا طي ٿيا ته پوءِ ڪريم بخش، بابا ۽ ادا کي چيو ته هيءُ معصوم ان بلا کي ڪيئن منهن ڏيندو؟ جيڪا طلاق يافته به هجي ۽ وري نڪاح لاءِ راضي به نه آهي، سو اوهان ته هن سان نسورو ظلم ٿا ڪريو. ڏسو ڪونه ٿا شڪل ئي وسامي ويئي اٿس. هروڀرو اوهان کي ضد آهي ته پوءِ ...! ايئن چئي وري رڪجي ويو ۽ مون کي مخاطب ٿي چيائين بابا ۽ ادا ته اهڙا رشتا ڳولي شوق سان پيا ڪندا آهن هيءُ مائي توکي ٿا وٺي ڏين جو مون انڪار ڪيو هئو هاڻي تون ٻڌاءِ جي شوق اٿئي ته ٺيڪ آهي نه ته آءٌ ٿو قرباني ڏيان توکي ان آڙاهه ۾ ڪونه ٿو وجهان هنن جو ضد آهي ته پوءِ آءٌ پاڻ ٿو ان مائي کي منهن ڏيان ۽ سنڀاليان.
ڪريم بخش جي ايئن چوڻ سان منهنجو وساميل چهرو وري نين اميدن سان ٻري پيو. منهنجو من مهڪي پيو ۽ مون يڪدم ڀاءُ جا ٿورا مڃيا. هيءُ ڪم هونئن به منهنجي وس جو ڪونه هئو. ٻيو ته آءٌ ڪنهن منزل جي تلاش ۾ ڏينهن رات محنت پيو ڪيان.