آتم ڪٿا / آٽوبايوگرافي

وڃن سور سنڌا ڪيو

محمد خان ابڙي جو شمار ستر جي ڏهاڪي واري ان قوم پرست شاگرد قيادت ۾ ٿئي ٿو، جن جهر جهنگ وڃي، سنڌ جي آجپي، خوشي ۽ خوشحاليءَ جي تسبيح سوري، قومي جاڳرتا ۽ شعور ڦهلائڻ توڙي حب الوطنيءَ جي جذبي کي هڪ تحريڪ ۽ سوچ جو روپ ڏيڻ ۾ غير معمولي ڪردار ادا ڪيو. ”وڃن سور سنڌا ڪيو“ ۾ سنڌ جي شاگرد سياست توڙي قومپرست سياست جي تاريخ جو ترورابه آهن ته 70 جي ڏهاڪي ۾ سنڌ جي تعليمي ادارن اندر سائين جي ايم سيد جي فڪر، فلسفي ۽ سنڌ جي قومي حقن واري جدوجهد جي جواني واري دور جون يادون ۽ تاريخ به آهي، جڏهن سنڌ اندر قومي سوچ هڪ سگهاري قوت طور اڀري سامهون آئي هئي ۽ ون يونٽ خلاف هلايل ڪامياب جدوجهد سنڌ جي ماڻهن جي ذهنن ۾ پنهنجي وطن، ٻولي، درياهه، نوڪرين ۽ حق حڪمرانيءَ جي احساس کي سگهارو ڪيو هو، تڏهن سنڌ اندر جساف نه رڳو يونين جون چونڊون کٽيندي هئي پر تعليمي ادارن جي مالڪي ۽ شاگردن جي حقن ۽ سندن تعليمي گهرجن جو پوراءُ به ڪندي هئي، اهي سڀ تاريخي حوالا هن ڪٿا ۾ اختصار سان موجود آهن

Title Cover of book وڃن سور سنڌا ڪيو

اولاد جي نفسيات

اولاد ازل کان وٺي ڪي چئي دار ۽ ڪي فرمانبردار ته ڪي وري نافرمان! سو جيئن جيئن عمر وڌندي ويئي سائين جئندل شاهه به جڏهن جهونو ٿيو ته سندس نينگر غلام حسين شاهه پنهنجا پر ڏيکارڻ شروع ڪيا. هڪ دفعو ننڍو ڀاءُ ڪوڙل شاهه ساڻ ڪري سيوهڻ آيو ۽ اچي چيائون ته چاچا، هاڻي اوهان کوڙ رهيؤ هن جاءِ ۾ هاڻي اسان کي خالي ڪري ڏيو. بابا ناراض ٿيو ۽ چيائين ته اوهان پنهنجي پيءُ جي زبان جي لڄ ڪونه ٿا رکو ڀلا جي ايئن آهي ته پوءِ مان جاءِ خالي ڪرڻ کان انڪار ٿو ڪريان. مون کي خبر آهي ته چورن ۽ بدمعاش ماڻهن جي توهان وٽ کوٽ ڪونه آهي آئون منهن ڏيندس. جي وڙهندؤ ته وڙهندس باقي آسانيءَ سان اوهان کي جاءِ ڪونه ڏيندس. ڀلي اوهان جي نالي هجي. پوءِ بابا، آخري دفعو جئندل شاهه ڏي ويو. هن چيو ته مون کي خبر آهي هو تو وٽ آيا هئا مون کين گهڻو سمجهايو ۽ چيم علائقي ۾ منهنجو نالو عزت ۽ ڀرم وارو آهي آئون ڪو به فيصلو ڪندو هئس ،ته ماڻهو مڃڻ لاءِ مجبور هوندا هئا. ۽ تون منهنجو پٽ ٿي ڪري منهنجو حڪم نٿو مڃين. جنهن جواب ۾ ايترو چيو ته سيوهڻ ۾ اسان جو سٺو بنگلو هجڻ گهرجي. هتي جيڪي مهمان ٿا اچن انهن کي تڪليف ٿي ٿئي.ڇو ته سيوهڻ تعلقه هيڊ ڪوارٽر آهي. اسان جو اتي گهڻو وڃڻ ٿو ٿئي اسان اها جاءِ هن کي نه ڏينداسين. سو اهو جواب ڏنائون مون رڳو ايترو چيو ته، ”اوهان مونکي منهنجي دوست جي سامهون ڪنڌ کڻڻ جهڙو نه ڇڏيو آهي“. بابا اها ڳالهه ٻڌي شاهه صاحب کان موڪلائي ايترو چيو ته جاءِ خالي مان به ڪونه ڪندس، هنن کي توهان موڪل ڏيو. هيءُ جيڪو ڪندا آءٌ منهن ڏيندس، پوءِ هنن ڪورٽ ۾ جاءِ خالي ڪرڻ جو ڪيس داخل ڪيو .جيڪو 1965ع ۾ داخل ڪيائون ڪيس هلندو رهيو ۽ جئندل شاهه گذاري ويو! ان وقت سيوهڻ هڪ ننڍو شهر هئو. مشڪل سان آبادي پنجن هزارن جي لڳ ڀڳ هوندي. جيڪا هاڻي هڪ اندازي مطابق هڪ لک کان مٿي آهي.ڇو جو ٻوڏون آيون، 1976ع ۾ ماڻهن ڪچو ڇڏي شهرن جو رخ ڪيو.ان بعد ڪافي نيون ذاتيون اچي آباد ٿيون. وري 2010ع ۾ مها ٻوڏ کان پوءِ ته شهر ۾ مختلف ماڻهو اچي آباد ٿيا آهن.هاڻي ته اسين به پاڻ کي سيوهڻ ۾ اوپرو پيا ٿا سمجهون!
آخرڪار اها جاءِ آهستي آهستي ڊهندي ويئي. ڪورٽ ۾ ڪيس جي ڪري اسين بنا اجازت ان جي مرمت ڪونه پئي ڪري سگهياسين ۽ جاءِ زبون ٿيندي ويئي.1976ع جي برساتن ۾ هن جڳهه کي شديد نقصان ٿيو. اسان وڃي آخرڪار Care ڪالوني ۾ 4 ڪوارٽر هٿ ڪري ان ۾ 8 ڪمرا جوڙائي اوڏانهن لڏي وياسين. هيءَ جاءِ به وڏين برساتن ۾ آخرڪار ڪري پئي. صرف هڪ ڪمرو جيڪو ٿورو مضبوط هئو بابا ان ۾ ويهي رهيو ۽ چيائين آئون مرندس ته جاءِ ملندن، ايئن نه ڏيندس! اوهان ڀلي وڃي پنهنجن گهرن ۾ رهو. مان نه هلندس، ان وقت بابا عمر رسيده ۽ ضعيف ٿي ويو هو. تقريبن اسي ورهين جو- سو اسان ته کيس ڪونه سمجهائي سگهياسين. پوءِ 1981ع ۾ وري هڪ سخت برسات پئي اهو ڪمرو جنهن ۾ بابا رهيو پيو هو، ان به ڏار هڻڻ شروع ڪيا اسين سڀ ڀائر وياسين ته ”هاڻ الله اسان کي پنهنجا گهر ڏنا آهن اوهان خالي ڪريو هاڻي جاءِ ڪانه، زمين جو دڙو بچي آهي ٺهرائي اسين ڪونه ٿا سگهون جو ڪورٽ جي اجازت ڪونه ملندي باقي مٽيءَ جي ڍير کي ڇا ڪنداسين“. بابا جو چوڻ هئو ته هي شاهه، بي ايمان ٿي پيا آهن. زبان جي پرواه ڪونه ڪئي اٿن. ان ڪري مان به ضد ڪيو ويٺو آهيان. پوءِ بابا جي ضد پوري ڪرڻ لاءِ مان وڃي غلام حسين شاهه سان مليس ته سائين ڪوڙل شاهه ۽ نذر محمد شاهه کي ساڻ ڪري وڃي بابا کي منٿ ڪيو ته هاڻي هو اوهان کي جاءِ خالي ڪري ڏيندو.