هوائي جهازن بابت:
جيئن ته اسان جو اهو ڀلارو سفر پي آءِ اي جهاز ذريعي ٿيو هو انهيڪري مذڪوره ڪمپني ۽ جهاز جو مختصر تعارف ڪرائيندو هلان.
پي آءِ اي (پاڪستان انٽرنيشنل ايئر لائين) جو شارٽ فارم آهي جنهن جي معنيٰ آهي ته، پاڪستان جو بين الاقوامي هوائي رستو.
ايشيائي ملڪن ۾ پي آئي اي جي هوائي اڏام تمام گهڻو مشهور ۽ مقبول هئي ڇو ته هن جا جهاز ٻين جي ڀيٽ ۾وڌيڪ مضبوط، محفوظ ۽ آرام ده هوندا هئا. پر جيئن ته اقتدار جي ڪرسيء تي ويهڻ وارا ملڪ ۽ قوم جي ورثي کي پنهنجو ذاتي يا اباڻو ورثو سمجهي کائي کپائي ڇڏيندا آهن تيئن پي آءِ اي به هينئر ساڳي اقتدار ڌڻين ۽ اختياري وارن جي ڦرلٽ جو شڪار ٿي ويو آهي.
موجوده دور ۾ دبئي(گلف) ايئرلائن جا جهاز پائدار ۽ آرام ده چيا وڃن ٿا.
پي آءِ اي جا ٽوٽل 46 جهاز آهن، جن ۾ جمبو جيٽ، ايئربيس، فوڪر ۽ هيلي ڪاپٽر شامل آهن. جڏهن ته، اسان جي پاڙيسري ملڪ هندستان جي سرڪاري هوائي ڪمپني جا 36 جهاز آهن.
سائز جي لحاظ کان جهاز چئن قسمن جا ٿين ٿا اهي چارئي قسم سفر جي سهولت لاءِ مخصوص آهن.
1). جمبو جيٽ 2). ايئر بيس 3). فوڪر 4).هيلي ڪاپٽر.
جمبو جيٽ جهاز واشنگٽن امريڪا جي بوئنگ ڪمپني تيار ڪندي آهي. هر ملڪ کيس پنهنجي ضرورت مطابق جهازن جو آرڊر ڏيندو آهي. ايئربيس جهاز فرانس جي هڪ ڪمپني ٺاهي ٿي.
جمبو جيٽ جهاز جنهن ۾ اسان سفر ڪيو هو سو مضبوط ۽ پائدار هوندو آهي. اهو12-13 هزار ميٽر يعني 40 هزار فوٽن تائين مٿي فضا ۾ اڏامندو آهي ۽ بنا ساهي جي 16 ڪلاڪن تائين اڏامي هلي سگهي ٿو، تنهن وچ ۾ کيس وقفه ڏيڻ جي ضرورت ئي نه ٿي پوي. جمبو جيٽ جهاز جي ڊيگهه 231 فوٽ ۽ ويڪر 195 فوٽ هوندي آهي. انهي جهاز ۾ ڪل ٽي طبقا (فلور) ٿين ٿا، جن کي ڪل 11-12 دروازا آهن ٽنهي طبقن جو تفصيل هن طرح آهي ته، پهريون طبقو جيڪو سڀ کان هيٺيون آهي تنهن ۾ مسافرن جو سامان وغيره هوندو آهي. ٻئي طبقي ۾ مسافر ويهندا آهن جن لاءِ عام طرح 405 سيٽون هونديون آهن پر حج دوران يا ڪنهن خاص وقت ۾ 460 سيٽون به رکيون وڃن ٿيون. ٽئين طبقي ۾جهاز هلائڻ وارو عملو جهڙوڪ: ڪپتان، فرسٽ آفيسر، فلائنگ انجنيئر کانسواءِ مسافرن لاءِ 18 سيٽون به هونديون آهن. جهاز هلائڻ جو ڪم فرسٽ آفيسر ڪندو آهي جڏهن ته اليڪٽريشن، مشينري وغيره جي سار سنڀال فلائنگ انجنيئر جي ذميداري هوندي آهي. باقي ڪپتان سڀني ڪمن جي نگراني ڪندو رهي ٿو. جنهن ڪم ۾ اهي اهم ذميدار ماڻهو مونجهاري جو شڪار ٿيندا ته ڪپتان ايترو باصلاحيت هوندو آهي جو اهو ڊفيڪٽ دور ڪري سگهندو آهي.
جمبو جيٽ جهاز جون ڪل چار انجڻيون آهن جيڪي جهاز هلڻ وقت چالو رهن ٿيون. اتفاقاً جيڪڏهن اهي چارئي انجڻيون ناڪاره ٿي وڃن ته به اهو جهاز آرام سان هيٺ لهي سگهي ٿو.
جمبو جيٽ جهاز ۾ مسافرن لاءِ پاڻي ۽ آڪسيجن جو مقرر مقدار هن ريت کنيو ويندو آهي يعني 600 گيلن پاڻي ۽ 26 بوتلون آڪسيجن جون . هڪ هڪ بوتل ۾210 کان 310 ليٽر آڪسيجن ڀريل هوندي آهي. جمبو جيٽ جهاز هلائيندڙ عملي کان سواءِ هيٺئين عمله ۾ 15 ماڻهو ڪيبن ڪرو اسٽاف جا، 3 ماڻهو ڪاڪ پٽ ڪرو جا ۽ 4 ماڻهو ايئر گارڊ هوندا آهن.
گهڻو ڪري جمبو جيٽ جهاز 7 کان 10 هزار ميٽر يعني 20 کان 30 هزار فوٽن تائين مٿي فضا ۾اڏامندو آهي.
باقي جهاز جي ٻين قسمن جهڙوڪ ايئر بيس ۾ ٽوٽل 238 سيٽون، فوڪر جهاز ۾ 4 4 سيٽون ۽ هيلي ڪاپٽر ۾ 5 سيٽون هونديون آهن.
سولي سنڌيء م هيئن کڻي چئجي ته، جمبوجيٽ جهاز اهڙو آهي جهڙو ڪراچي ۽ حيدر آباد وچ ۾ هلندڙ ايئر ڪنڊيشن ڪوچ، ايئر بيس جهاز، اهڙو آهي جهڙو ڪراچي شهر واري مني بس. فوڪر جهاز اهڙو آهي جهڙو اسان جي ڳوٺ مسڻ وڏي جي سوزوڪي ۽ هيلي ڪاپٽر اهڙو آهي جهڙو حيدر آباد جو رڪشو. گهڻو ڪري مسافر کڻندڙ جهاز دنيا جي هر ملڪ جا ساڳي سائيز جا ٿين ٿا، البت جهازن مٿان هر ملڪ جو نالو ۽ نشان پنهنجو پنهنجو هوندو آهي.
جهاز جي شڪل پکيء وانگر هوندي آهي ڇو ته اڏامندڙ جهاز کي ڏسبو ته، پکي وانگر کنڀ کوليو پيو ويندو. اهڙي طرح جهاز جو مٿي اڏامڻ يا هيٺ لهڻ به سرڻ، ڳجهه ۽ باز جهڙي طاقتور پکيء جي اڏامڻ ۽ لهڻ جهڙو هوندو آهي. جيئن ته پکي کي عربيء ۾ “طائر” چون ٿا، انهي ڪري جهاز کي به اڄڪلهه عربيء ۾ “طياره” سڏين ٿا. طائر جي معنيٰ اڏامندڙ ۽ طياره جي معنيٰ گهڻو اڏامندڙ، بس اڏامڻ جي گهڻي ۽ ٿوري جو فرق آهي.