جنت البقيع ۾:
جنت البقيع قبرستان ۾ داخل ٿيڻ سان ڪابه خبر ڪانه ٿي پئي ته، هي قبر ڪهڙي اصحابي، تابعي وغيره جي آهي. ڇو ته قبرن تي ڪوبه ڪَتبو يا نالي جي سر/ تختي لڳل ڪونهي. سعودي حڪومت انهي کي غير اهم سمجهي ڪابه نشاندهي نه ڪئي آهي. البت حاجي سڳورن مان ڪي پراڻا حاجي واقف هوندا آهن سي نون حاجين کي ٻڌائيندا آهن، نه ته گهڻو ڪري انهي کانسواءِ قبرستان بابت معلومات جو ڪو ٻيو ذريعو ڪونهي. مون وٽ جنت البقيع جو مڪمل نقشو موجود هو، جنهن ۾ سڀني دفن ٿيل اهم صحابه ڪرام جي قبرن جي نشاندهي ٿيل هئي، تنهن ڪري اهو نقشو کولي هٿ ۾ ڪيم ۽ انهي جي ڏس تي هر ڪنهن جي قبر تي حاضر ٿيندا فاتحه دعا وغيره ڪندا وياسون.
جنت البقيع ۾ پهريون ڀيرو داخل ٿيڻ تي مناسب آهي ته پڙهندڙن آڏو، جنت البقيع بابت مختصر معلومات پيش ڪريون.
بقيع، عربي ۾ ٿڙ کي چون ٿا ته، غرقد نالي ٻٻر جهڙو ڪنڊن وارو وڻ ٿئي ٿو. جيئن ته آڳاٽي دور ۾ اتي غرقد وڻ گهڻي تعداد ۾ ٿيندو هو ۽ انهي جا سڪل ٿڙ اتي موجود هئا تنهنڪري اها جاءِ بقيع الغرقد ( غرقد وڻ جا ٿڙ) جي نالي سان مشهور ٿي ويئي. حديثن ۾ به اها جاءِ بقيع الغرقد جي نالي سان سڏي وئي آهي. بعد ۾ عزت ۽ شرف جيڪري جنت البقيع سان مشهور ٿي، ڇو ته اصحابن سڳورن جهڙيون عظيم هستيون اتي آرامي آهن.
جنت البقيع جو قبرستان مسجد نبوي کان ڏکڻ اوڀر طرف آهي، ته خود مدينه شهر جي اوڀر ۾ واقع آهي. قبرستان جي چوطرف 7 فوٽ کن اوچي ديوار ڏنل آهي جنهن کي لوهي گرل به لڳل آهي. بقيع جا لڳ ڀڳ چار دروازا آهن جن مان ٻه اولهه پاسي ته، ٻه اتر پاسي. جيڪي صبح سان کلن ٿا ته، شام جو بند ڪيا وڃن ٿا. دروازن تي چوڪيدار مقرر ٿيل آهن. جيڪي گهڻو ڪري مين گيٽ ڀرسان ٺاهيل چبوتري هيٺ ويٺل نظر ايندا. اهي ايندڙ ويندڙ ماڻهن جي نگراني ڪندا آهن ته متان ڪو غير شرعي حرڪت جهڙوڪ: اصحابن سڳورن جي قبرن جي مٽي، يا پٿريون کڻڻ، يا انهن کي جهڪڻ سجدو ڪرڻ، قبر کي ست ڦيرا ڏيڻ، اگر بتي ٻاري هٿ ٻڌي بيهڻ جهڙو غير شرعي ۽ مشرڪاڻو عمل ڪري. قبرستان جي اندر سهولت خاطر ٽي چار سمينٽ سان ٺهيل پڪيون بائونڊريون به آهن، جيڪي زائرين جي اچڻ وڃڻ لاءِ آهن. قبرستان کي بلديه به وڏو پلاٽ ڏيئي ڪشادو ڪري ڇڏيو آهي هاڻي ته ان جي ايراضي ڪافي پکڙيل آهي. پاڻ سڳورن جي پڦي بي بي صفيه جي قبر ويجهو هڪ حجرو، جنت البقيع ۾ قبر کوٽيندڙن لاءِ به ٺهيل آهي.
جنت البقيع ۾ بي شمار آسمان نبوت جا روشن تارا آرامي آهن. هن قبرستان جي خاڪ پاڪ تان دنيا جون مڙيئي بادشاهيون گهوري ڇڏجن ته به انهي مٽي جو ملهه مٿي آهي. ڇو ته انهي خاڪ پاڪ ۾ اهي هستيون ستل آهن، جن لاءِ لطيف جي زباني هينئن چوڻ مناسب آهي ته،
ساري رات سبحان، جاڳي جن ياد ڪيو،
ان جي عبداللطيف چئي، مٽي لڌو مانُ،
ڪوڙين ڪن سلام، اچيو آسڻ ان جي.
جنهن کي اها بقيع جي ڀلاري مٽي نصيب ٿي ته، ڄڻ جنت الفردوس ۾جاءِ ملي وئي. جنت البقيع مدينه منوره جو “شهر خموشان” آهي. امام مالڪ فرمائي ٿو ته، هن قبرستان ۾ ڏهه هزار کان به وڌيڪ اصحابي سڳورا دفن ٿيل آهن. فضيلت بابت پاڻ سڳورن جا هڪ ٻه ارشاد پيش آهن.
1. قيامت جي ڏينهن سڀ کان پهرين منهنجي قبر چيربي ۽ آئون نڪري نروار ٿيندس، پوءِ ابوبڪر پنهنجي قبر مان اٿندو، پوءِ عمر.
ان کان پوءِ آئون جنت البقيع ويندس مون سان گڏ ابوبڪر ۽ عمر به هوندا، اتي جيڪي به دفن ٿيل آهن سي سڀئي وٺي، مڪه مڪرمه جي قبرستان جنت المعليٰ ۾ مدفون مسلمانن جو انتظار ڪندس جيڪي مڪي ۽ مديني جي وچ ۾ مون سان اچي ملندا.
2. هن قبرستان مان قيامت جي ڏينهن ستر هزار ماڻهو اٿندا، جن جا منهن چوڏهين جي چنڊ وانگر چمڪندڙ هوندا. سي بنان حساب ڪتاب بهشت ۾ داخل ٿيندا.
3. جنهن کي جنت البقيع ۾ دفن ٿيڻ نصيب ٿيو ته آئون انهي لاءِ قيامت جي ڏينهن شفاعت ڪندس ۽ شاهدي ڏيندس.
جنت البقيع لڳ ڀرسان ڏکڻ اوڀر طرف “شرشوره” نالي سان هڪ عمارت آهي جتي فوتي مسلمانن لاءِ غسل، ڪفن دفن وغيره جو انتظام آهي ۽ اتي پوليس اسٽيشن (الشرطه) به آهي.
جنت البقيع جي اولهه ڏکڻ واري دروازي کان اچبو ته، دروازي کان سئو يا سوا سئو فوٽن تي عقيل بن ابو طالب، سفيان بن حارث بن ابو طالب، عبد الله بن جعفر طيار جون قبرون آهن. حضرت عقيل جي قبر کان لڳ ڀڳ 15 فوٽن تي پاڻ سڳورن جي گهر وارين امهات المومنين جون قبرون آهن. پاڻ سڳورن جي يارهن بيبين سڳورين مان فقط ٻه بيبيون سڳوريون مدينه ۾ مدفون ناهن باقي ٻيون سڀ اتي ئي آرامي آهن. اهي ٻه بيبيون آهن حضرت بي بي خديجه ۽ حضرت بي بي ميمونه. بي بي خديجه جنت المعليٰ مڪي شريف ۾ دفن ٿيل آهي ته بي بي ميمونه مڪي شريف کان ڏهه ميل پري سرف نالي جاءِ تي دفن ٿيل آهي، خدا خوب ٿو ڄاڻي ته، يارهن بيبين مان سڀ کان پهرين بي بي خديجه ۽ سڀ کان پوئين بي بي ميمونه سي ٻئي مڪي پاڪ ڏي ۽ باقي ٻيون سڳوريون سڀئي جنت البقيع ۾ مدفون.
عجب آهي ته، بي بي خديجه جي پاڻ سڳورن سان شادي به مڪي ۾ ٿي ته زندگي به اتي ئي گڏ گذري ته وري وفات به اتيئي ٿيس. اهڙي طرح بي بي ميمونه جي پاڻ سڳورن سان شادي به سرف ۾ ٿي ته، ڪم و بيش چاليهه سالن کان پوءِ وفات به سرف ۾ ٿي جتي سندس قبر آهي.
جنت البقيع ۾ پاڻ سڳورن جي گهروارين امهات المومنين جي قبرن کان ٽيهارو کن فوٽ اولهه طرف سيمنٽ واري پڪي بائونڊري لڳ، پاڻ سڳورن جي ٽن نياڻين بي بي زينب، بي بي رقيه، ۽ بي بي ام ڪلثوم جون قبرون آهن. جڏهن ته، انهن ٽنهي نياڻين جي قبرن کان لڳ ڀڳ منو سئو فوٽ پرڀرو بي بي فاطمه جي قبر آهي. اتي حضرت حسن بن علي، حضرت عباس، محمد بن باقر، زين العابدين، جعفر صادق وغيره جون به قبرون آهن. ڪن جو چوڻ آهي ته، حضرت علي جي خاڪي جسم کي شهادت کانپوءِ حضرت حسن کڻائي اتي آڻي دفن ڪيو آهي ۽ ڪي ته چون ٿا ته، حضرت حسين بن علي جي سري به اتي دفن ٿيل آهي. والله اعلم.
بي بي فاطمه وغير ها جي قبرن کي اهل بيت جون قبرون سڏيو وڃي ٿو. اسان جڏهن اتي حاضر ٿيا هئاسون ته، ايراني حاجي بي شمار موجود هئا. جڏهن ته اهي ايراني ٻين اصحابن سڳورن جي قبرن تي بيهندي فاتحه پڙهندي ڪونه ڏٺا ويا هئا.