غسل ڪعبه:
اپريل جي 8 تاريخ مطابق 1_ ذوالحج 1417هه (جڏهن ته پاڪستان ۾ 29 ذوالقعد جي تاريخ هئي ڇوته سعوديه ۾ پاڪستان کان هڪ يا ٻه ڏينهن اڳ ۾ چنڊ ڏسبو آهي) اڱاري جي فجر نماز بعد متصل ڪعبه الله کي هڪ مڻ عرق گلاب ۽ آب زمزم سان ڌوتو ويو. هر سال وانگر اها رسم ادا ڪئي وئي، جنهن کي هتي جي اصطلاح ۾ “غسل ڪعبه” سڏيو وڃي ٿو. هن ڀيري سعودي حڪومت جي شهنشاهه شاهه فهد طرفان مڪي شريف جي گورنر شهزاده ماجد بن عبد العزيز نمائندگي جا فرائض بجا آندا. شهزاده ماجد پنهنجي عمله سميت ڪعبت الله جي غسل واري رسم اداڪرڻ لاءِ حاضر ٿيو هو. جنهن وقت اهو آيو ته، طواف ڪندڙ ماڻهن کي پوئتي هٽايو ويو مطاف کي چوڌاري رسيون ٻڌي خالي رکيو ويو. غسل ڪعبه جي رسم جي ابتدا هن طرح ٿي جو پهرين محراب نما چاڙهي لڳائي ڪعبت الله جو دروازو کوليو ويو ۽ شهزادي اندر ڪعبه ۾ وڃي نفل ادا ڪيا ۽ پوءِ ڪعبه کي اندران ڌوتو. پوءِ باقي عمله ۽ ساڻس گڏ آيل ساٿي ڪعبي کي ڌوئڻ شروع ٿي ويا. انهي موقعي تي گورنر مڪه شهزاده ماجد سان گڏ حرم مڪي جو امام شيخ عبد الله بن سُبيل (جيڪو ٻنهي حرمن يعني حرم مڪه ۽ حرم مدينه جي جمله انتظاميه جو سربراهه به آهي) سعودي وزير حج ۽ ٻيا وزير، حرمين شريفين جي انتظاميه جو نائب سربراهه محمد احمد منصوري، حرم مڪي جي انتظاميه جو نائب سربراهه عبد الله بن سلمان بن عمير ۽ ٻيا سفير هئا. شهزادي ماجد، غسل ڪعبه کان واندو ٿي ٻاهر اچي ڪعبه جو طواف ڪيو، ان وقت ساڻس گڏ ڪمانڊوز فورس سيڪورٽي گارڊ، پوليس به هئي.
انهي نظاري کان واندو ٿي قلم ۽ ڪاغذ کڻي حرم شريف جي انتظامي ادارن بابت معلومات حاصل ڪرڻ لاءِ هر هڪ اداري جي آفيس ۽ ڪارڪردگي نوٽ ڪيم جيڪا هن سفرنامه ۾ شامل آهي.
حرم بابت معلومات لکي مڪمل ڪري واپس رهائش واري جاءِ ڏي وڃي رهيو هئس ته واٽ تي پيارو دوست سائين حافظ محمد خان سومرو (دوآبه حيدر آباد وارو) مليو ته کيس اوچتو ڏسي ڏاڍي خوشي ٿي. ڄڻ ورهين جا وڇڙيل مليا هئاسون. هونئن ته اسان حيدر آباد ۾ ملندا رهندا آهيون پر مڪي شريف ۾ ٿيل پهرين ملاقات اسان جي زندگي جي تاريخ جو هڪ يادگار حصو بنجي وئي. جيئن ته مون حرم شريف جي انتظامي ادارن بابت معلومات گڏ پئي ڪئي ته، انهي سلسلي ۾ لکڻ دوران هڪ دوست وٽان سعوديه جي وزارت داخله جو ڇاپيل ڪتاب هٿ آيو جنهن ۾ سعوديه جي طرفان حرمين ۽ پاڪ شهرن جي ترقياتي منصوبن بابت چڱو تفصيل ۽ وضاحت ملي. البته حرم مڪه جي انتظامي ادارن جي ڪارڪردگي ۽ انهن جي آفيسن جي تلاش ۽ انهي بابت مزيد معلومات منهنجي ذاتي ڪوشش ۽ جستجو جو نتيجو آهي.