غار حرا تان هيٺ لهڻ:
غار حرا کان هيٺ لهڻ وقت معلوم ٿيو ته، جبل تي مٿي چڙهڻ کان هيٺ لهڻ وڌيڪ ڏکيو آهي. ڇو ته ان وقت ماڻهو پنهنجي جسم جي وزن کي هيٺ ڪرڻ کان بچائي روڪڻ ۾ ذري گهٽ ناڪام وڃي ٿو. يا سائنس مطابق ته، ڪشش ثقل جيڪري ڪابه وزني شئي هيٺ ڪيرائبي ته، اها زمين جي ڇڪ سبب تڪڙي ڪري پوندي.
سوچيم ته “سسئي وانگر سيني ڀر سرڻ” کانسواءِ ٻيو چارو ڪونهي. پر پوءِ به پنهنجي پاڻ تي ڪنٽرول ڪري آهستي آهستي هيٺ لهڻ لڳس. جيڪي ماڻهو ميداني هموار علائقي جا رهواسي، زندگي ۾ هڪ ڀيرو ڪنهن اڀ ڪپري جبل تان هيٺ لٿا هوندا، سي ئي ماڻهو منهنجي هن دقت کي محسوس ڪري تصديق ڪندا.
باقي عام ماڻهو هي سٽون پڙهي سوچيندا ته، شايد ڳالهه کي رنگ وٺائڻ لاءِ اجائي ڊيگهه ڪري رهيو آهي. بهرحال آئون جنهن وقت هيٺ لهي رهيو هئس ته، منهنجي ويجهو هڪ سوڊاني عورت به هيٺ لهي رهي هئي، سا ويچاري ته مون کان به چٽ هئي، جو ٻه ٽي وکون مس ٿي کنيائين ته ويهي ٿي رهي، ۽ ويهڻ وقت هر ڀيري عربي لهجي ۾ “الحمد لله” ٿي چيائين. آئون ان کان ڪجهه تڪڙو هئس جو ان کي ڪراس ڪري ويو هئس، باقي ٻيا سڀئي ماڻهو مون کي ڪراس ڪندا هيٺ لهندا پئي ويا.
ساهيون کڻندو جڏهن جبل جي لاهي جا ٽي حصا طئي ڪري چڪو هئس ته، ڏٺم ته هڪ ٻڪرار ڪجهه ٻڪريون ۽ ٻه ٽي گهٽا پئي چاريا، جيڪي اڀ ڪپري جبل نور جي اوڀاري حصي جي آس پاس هئا. ساهي کڻندي پنهنجي لڳو لڳ چرندڙ ٻڪريون ڏسي رهيو هئس ته هڪڙي گهٽي ڊوڙ ڪري هڪ ويندڙ ٻڪري کي ڌائڻ شروع ڪيو ته اها ٻڪري بيهي رهي ۽ گهٽي کي ڌارائڻ لڳي. مون کي حيرت ٿي ته، رڍ ۽ ٻڪري ٻه الڳ جنسون آهن، پوءِ ٻڪري، رڍ جي ڦر کي ڪيئن پئي ڌارائي! جڏهن ته اسان وٽ ڳوٺ ۾ جيڪي ٻڪريون آهن سي ته، پنهنجن ڦرن کي به مشڪل سان ڌارائڻ ڏين ٿيون.
دل ۾ خيال آيو ته، ٿي سگهي ٿو ته، اهي گهٽا ٻڪرين سان هيرايا ويا هجن ۽ روزانه جو معمول بنجڻ ڪري ٻڪريون گهٽن کي ڌارائڻ تي هري ويون هجن، پر وڌيڪ سوچڻ تي هي ڳالهه ذهن ۾ آئي ته، ممڪن آهي ته، هن جبل نور جي غار حرا تي نازل ٿيندڙ پهرين وحي، ۽ غار حرا ۾ ڪي مهينا رهندڙ آقاءِ نامدارﷺ جي ذات والصِفات جي برڪت جو اثر هجي، جو هي جانور هن ڀلاري جاءِ جو احترام ڪندي ڪنهن معمولي مسئلي تي جهيڙو ڪرڻ کان پاسو ڪن ٿا!! هي حقيقت ڪيترا ڀيرا مشاهدي ۾ ايندي رهي ٿي ته، جانور پنهنجي مالڪ جي حڪم جي ڀڃڪڙي نه ٿو ڪري.
باقي انسان ته پنهنجي حقيقي مالڪ جي حڪمن جي خلاف ورزي ۾دير ئي نه ٿو ڪري. شال رب سائين اسان کي سندس حڪمن جي تابعداري جي توفيق بخشي. (آمين)
آئون آرام سان جبل جي باقي رهيل حصي تان هيٺ لهي آيس ته هوٽل ۾ منهنجي ساٿي جاويد کي ويٺل ڏٺم. جنهن اٿي مون کي ڀاڪر پاتو ۽ غار حرا جي زيارت تان خير سلامتي سان واپس ورڻ تي مبارڪ ڏني. پوءِ هوٽل تي ويٺل هندستانين سان گڏجي ٿڌيون بوتلون پي گرمي جو ازالو ڪيوسون ۽ انهن بمبئي جي هندستانين سان ڪجهه گهڙيون ڪچهري ڪري هوٽل واري شڪارپوري بروهي کان موڪلائي روڊ تي وڃي گاڏي ذريعي حرم شريف موٽي آياسين، جتي ظهر نماز جماعت سان ادا ڪئي سين. فلله الحمد حمدا ڪثيرا.