جنت المعليٰ جي زيارت:
ٻئي ڏينهن سومر 14 ذوالحج تي فجر نماز بعد طواف ۽ تلاوت وغيره کان فارغ ٿي مڪي شريف جي مشهور قبرستان جنت المعليٰ تي هليو ويس. اهو قبرستان “مسجد جن” جي بلڪل ويجهو آهي. مڪي جو روڊ شارع غزه وٺي منيٰ ڏي هلبو ته، قبرستان کاٻي پاسي ٿيندو. سعوديه جي شهر طائف ڏي ويندڙ ٽيڪسين جو اسٽينڊ به انهي قبرستان جي بلڪل ويجهو آهي. مڪي شريف جو اهو قبرستان مدينه منوره جي قبرستان جنت البقيع کانپوءِ دنيا جي سڀني قبرستانن کان درجي ۾ ڀلو آهي. جنت المعليٰ جي معنيٰ ته، “مٿانهين درجي وارو بهشت/ باغ”. قبرستان جي وچان پل ذريعي روڊ پار ڪيو ويو آهي جنهنڪري قبرستان ٻن حصن ۾ ورهائجي ويو آهي. پل هيٺان وچ تي هڪ دروازو لڳايو ويو آهي جنهنڪري زيارت ڪرڻ وارا قبرستان جي ٻنهي پاسن بنان روڪ ٽوڪ اچي وڃي سگهن ٿا. ٻن حصن ۾ ورهايل انهي قبرستان جو پراڻو حصو مڪي جي طرف وارو آهي، ۽ نئون حصو منيٰ جي طرف وارو آهي. قبرستان جي بيهڪ مون کي اتر ڏکڻ نظر آئي. والله اعلم.
جنت المعليٰ جي پراڻي حصي ۾ حضور سائين جن جي پهرين گهر واري مومنن جي ماءُ بي بي خديجت الڪبريٰ رضي الله عنها جي قبر مبارڪ آهي. حضور سائين جن جي ٻن پٽن قاسم ۽ عبد الله، (جنهن کي طيب ۽ طاهر جي لقبن سان به سڏجي ٿو) پاڻ ڪريمن جي چاچي ابو طالب ۽ سندن ڏاڏن خاص ڪري عبد المطلب ۽ بني هاشم خاندان جي ڪن ماڻهن جون قبرون آهن. انهن قبرن جي ٽنهي طرفن کان ٻه پهاڙيون گهيرو ڪيو بيٺيون آهن باقي سامهون واري حصي کان ديوار کڙي ڪري دروازو لڳايو ويو آهي. ان کانسواءِ نئين حصي ۾ ڪيترن اصحابن سڳورن، تابعي ڀلارن ۽ اوليا الله جون قبرون آهن. اصحابن ۾ خاص ڪري حضرت عبدالله بن زبير ۽ حضرت بي بي اسما بنت ابي بڪر صديق رضي الله عنهم شامل آهن. اوليا الله ۾ شيخ العرب والعجم حضرت حاجي امداد الله مهاجر مڪي رح جي قبر به آهي. الله تعاليٰ انهن سڀني جي مغفرت فرمائي ۽ کين اجر عظيم عطا فرمائي آمين. مون سان گڏ منهنجي ساٿين مان ڪوبه ڪونه هو البت زائرين ما ن ٻيا چند ماڻهو هئا. صبح جو ٿڌو وقت هو نهايت اطمينان ۽ سڪون سان جنت المعليٰ ۾دفن ٿيل سڀني ڀلارن جي ايصال ثواب لاءِ قرآن شريف جون سورتون ياد پڙهي (ڇو ته قبرستان ۾ قرآن شريف کڻي وڃڻ جي شريعت ۾منع آهي) بخشش جون دعائون گهري واندو ٿيس.
مذڪوره قبرستان ۾هن پهرئين چڪر کانپوءِ ٻه دفعا ٻيهر به ويو هئس. جن مان هڪ ڀيري مون سان گڏ جناب حافظ محمد خان سومرو حيدر آباد وارو به هو.