احد جبل ۽ شهيدن جي قبرن جي زيارت لاءِ روانگي:
خميس 2 محرم 1418هه مطابق 8 مئي 1997ع تي تهجد کان ويندي سج اڀرئي تائين سمورا معمولات مڪمل ڪري، نيرن لاءِ ٻاهر نڪتاسون. هڪ عرب نوجوان جي غريباڻي هوٽل تي ويهي نيرن ڪري فارغ ٿياسون ته دوستن چيو ته، صبح جو پهر ٿڌو ٽائيم آهي هلو ته، احد جبل ۽ احد جي شهيدن جي زيارت ڪري اچون. بس اها صلاح ٿيندي ئي مسجد نبوي کان اتر طرف احد جبل ڏي ويندڙ روڊ ورتو سون. اڃا پيادا وڃي رهيا هئاسون ته، دڪانن جي لائين ۾ هڪ دڪان تي بورڊ لکيل هو ته، “نظارات اليا مين” مون دوستن کي ٻڌايو ته، انهي جي معنيٰ آهي، “يامين جا چشما/ عينڪون”. تنهن تي هڪ دوست چيو ته، يار! سڄي مديني جون بازارون گهميون اٿئون اسان جو نالو ته ڪٿي به ڪونهي تنهنجي نالي جا ته بورڊ لڳا پيا آهن، سو ڪيئن؟ ٻئي دوست وراڻيو ته، پاڻ ٽنهي ڄڻن اُس جا چشما ورتا آهن. باقي مولوي يامين چشمو ڪونهي ورتو. تنهن تي سندس نالي ڀائي دڪان تي بورڊ هنيو آهي ته، “هتي يامين جي پسند جا چشما موجود آهن، کپيس ته، اچي وٺي وڃي.” بهرحال کل ڀوڳ ڪندا اڌ مني ڪلاڪ ۾ جبل احد کي اچي ويجها ٿياسون. مون دوستن کي چيو ته، آئون ساهي کڻڻ لاءِ هتي هن ديوار جي ڇانو ۾ ويهان ٿو، جي توهان به ساٿ ڏيو ته، گڏجي ويهون، پر جي هلڻ هارا سپرين وڃڻ جون وايون ڪن، ته پوءِ اوهان کي اجازت آهي. دوستن اڳتي وکون واريندي چيو ته، پاڻ وري احد جي ميدان ۾ملنداسون. ائين چئي اهي ته روانا ٿيا باقي مون ٿڪ ڀڃڻ لاءِ ديوار جي پاڇي ۾ ويهي پري کان احد کي پئي ڏٺو. احد کي ڏسندي غزوه احد (احد جي لڙائي) جون يادون تازيون ٿيڻ لڳيون ۽ اسلامي لڙاين جي تاريخ جا اهي ورق اکين آڏو هڪ هڪ ٿي ورڻ لڳا.
جيتوڻيڪ غزوه احد اسلامي لڙاين جو هڪ اڻ وسرندڙ باب آهي پر مجموعي طور تي اسلامي لڙاين بابت مخالفن جا ڪيترائي سوال ۽ انهن جا جواب ذهن تي سمنڊ جي وير وانگر چڙهندا ۽ لهندا ويا.
سوچيم ته، ڇونه انهي ذهني بحث کي قلم جي حوالي ڪري ٻين کي به ان ۾ حصيدار بنايان. انهي ڪري چند سٽون لکيم ۽ پوءِ اڳتي احد جبل ڏانهن وڌيس. جيئن ته، اهي سٽون به اتي جي ذهني ايجاد آهي تنهنڪري پڙهندڙن آڏو پيش آهن.