حضرت فقير نوح هوٿياڻي
پاڻ انتهائي فقيراڻي طبيعت وارا سادو پائڻ سادو کائڻ ۽ سادگيءَ سان رهڻ وارا خاموش طبيعت رکندڙ گهڻو وقت ذڪر الاهي ۾ گذاريندا هئا، پاڻ ٻڪرين جا شوقين هئا، هنن وٽ ٻڪرين جو ڌڻ هو. حضرت مخدوم طالب الموليٰ جن سروري جماعت جو ڏهر اويسي طريقو مضمون ۾ مختلف ڪتابن جي حوالي سان لکي ٿو ته “هي درويش فقير نوح هوٿياڻي 8 صدي هجري ۾ ٿي گذريو آهي. مخدوم صاحب هڪ ڪتاب جو حوالو ڏيندي لکيو آهي ته جڏهن ڄام تماچي ۽ ڄام صلاح دين دهلي قيد مان آزادي ماڻڻ بعد ٺٽي ويندي کيبر شهر وٽ پهتا ته هڪ درويش ڏٺائون، جيڪو ٻڪرين جو ڌڻ چاري رهيو هو، ان موقعي تي ڪو شخص سندس ٻڪرين جي ڌڻ ڏانهن وڌيو ته هن درويش چيو ته ڄام تماچي جي حڪم سان منهنجي مال سان دست اندازي نه ڪر، اهو ٻڌي هو تعجب ۾ پئجي ويا ۽ اڳتي وڌي اچي درويش کان پڇائون ته ملڪ جو والي اڃا ڄام جوڻو آهي ۽ ڄام تماچي دارلخلافت دهلي ۾ نظر بند آهي، پوءِ تون ڪيئن ٿو چئين ته ڄام تماچي جو حڪم آهي، ان تي درويش فرمايو ته ڄام تماچي جي مون کي خبر ناهي باقي ٻن ٽن ڏينهن کان وڻ ٽڻ پکي پکڻ کان اها صدا ٻڌي رهيو آهيان ته ڄام تماچي جو حڪم آهي، اها بشارت ٻڌي ڄام تماچي تمام گهڻو خوش ٿيو ۽ درويش سان پنهنجو حال ڪيائين ۽ مقصد حاصل ڪرڻ خاطر پاڻ تي نذرانو مقرر ڪيائين، غالبا انهي موقعي تي درويش فقير نوح هوٿياڻي هن کي دعا ڪئي ته فتح اوهان جي آهي ۽ فقير صاحب ان موقعي تي شعر جي اندا ز۾ دعا ڪئي ته:
جوڻو وڃي جهوري ماريو، ڄام تماچي وڃي شهرين چاڙهيو،
يعني: ته ڄام جوڻو وڃي پورو ڪريو ۽ ڄام تماچي کي وڃي ملڪ جو بادشاهه بڻايو. هڪ ٻي روايت موجب ڄام تماچي معذول ٿيڻ بعد ڄام جوڻو کي وڃي حڪمران بڻايو، جيڪو انتهائي ظالم هو، هن ڄام تماچي جهڙي انسان دوست ۽ سخي کي وڃي قيد ڪيو ۽ عوام تي ظلم ڪيا، ماڻهو ظلم کان تنگ اچي فقير نوح هوٿياڻي وٽ پهتا ۽ عرض ڪيائون ته ڄام جوڻو جي ظالمانه حڪومت جي ختم ٿيڻ ۽ ڄام تماچي جي آزادي ۽ سندس ٻيهر حڪمران ٿيڻ لاءِ دعا گهرو ۽ ان موقعي تي فقير صاحب مٿيون شعر پڙهي ڄام جوڻو کي پاراتو ڏنو ۽ ڄام تماچي لاءِ دعا ڪئي. روايتون آهن ته فقير صاحب جي ايئن چوڻ بعد رعيت ظالم حڪمران ڄام جوڻو خلاف بغاوت شروع ڪري سندس حڪومت ختم ڪئي ۽ ڄام تماچي حڪومت جون ٻيهر واڳون سنڀالڻ بعد پنهنجن وزيرن ۽ اميرن ۽ ٻيو لشڪر ساڻ ڪري فقير نوح هوٿياڻي وٽ پهتو، قدم بوسي ڪري وزيرن اميرن سميت هن بزرگ جي هٿ بيعت ڪري مريد ٿيو ۽ فقير صاحب جي آستاني تي هڪ کوهه کوٽايائون، فقير صاحب جي وفات بعد سندن آخري آرام گاهه مٿان خوبصورت مقبرو تعمير ڪرايائون، جيڪو اڄ به موجود آهي. ڪتاب تذڪره مشاعر ۾ لکيل اهي ته حضرت فقير نوح هوٿياڻي حضرت مخدوم نوح سرور جن جي والد محترم مخدوم نعمت الله جن جي خدمت ۾ اچي ڪجهه نه ڪجهه نذرانو ڏيندو هو، جڏهن حضرت نوح والده صاحبه جن کي سر جو ته درويش فقير نوح هوٿياڻي اهو نذرانو مخدوم نعمت الله جن کي ڏيڻ بجاءِ حويلي تي اماڻي ڇڏيندو هو، حضرت مخدوم نوح سرور جن جي ولادت کانپوءِ فوري طور فقير صاحب اتي پهچي مخدوم نعمت الله کي مبارڪباد ڏني ۽ مخدوم نوح جن جي ڪن ۾ اذان ڏئي پنهنجي نالي جو اڌ لقب پڻ ان کي ڏنو ۽ فقير صاحب ان بعد سگهو ئي وفات ڪري ويو، جڏهن ته نوح پوٽا فقيرن جي وڏن کان اها روايت ٻڌائي وڃي ٿي ته، “حضرت مخدوم نعمت الله جن کي اولاد نه ٿيندو هو، جڏهن کيس خبر پئي ته کيبر ڳوٺ ۾ ڪو وڏو بزرگ رهي ٿو ۽ پاڻ فقير صاحب جن وٽ پهچي ٻڌايو ته هو اولاد جهڙي نعمت کان محروم آهي ۽ درويش نوح هوٿياڻي کيس دعا ڪئي ۽ کين چيو ته الله سائين اوهان کي پٽ ڏيندو ۽ جيڪو حافظ قرآن ۽ بزرگ ٿيندو، سندس نالو منهنجي نالي سان نوح رکجو، ان دعا بعد مخدوم نعمت الله کي رب سائين پٽ عطا ڪيو، جنهن جي خبر درويش نوح هوٿياڻي کي بروقت پئجي وئي ۽ پاڻ اتي پهچي مخدوم نعمت الله کي چيو ته ننڍڙي کي کڻي اچو ۽ پاڻ ننڍڙي جي ساڄي هٿ جي چيچ جهلي ۽ اذان چئي ۽ عارضي طور سندن نالو مخدوم لطف الله رکيو ۽ سندس والد کي چيو ته منهنجي وصال بعد سندس نالو نوح رکجو ۽ پاڻ کين تحفي طور هڪ فقيراڻي گودڙي ڏنائون ۽ چيائون ته هي گودڙي هن ننڍڙي لاءِ ڀاڳن واري ٿيندي.”
جڏهن ته سروري جماعت جو ڏهر ۽ اويسي طريقي واري مضمون ۾ مخدوم طالب الموليٰ لکيو آهي ته “حضرت مخدوم نوح سرور رح جي والد مخدوم نعمت الله جي خدمت ۾ هڪ فقير نوح هوٿياڻي رهندو هو، جيڪو هڪ ڏينهن مخدوم نعمت الله جن کي اهو چئي هليو ويو ته اوهان جي پيشاني ۾ جيڪو نور هو سو منتقل ٿي چڪو آهي، جنهن ڏينهن حضرت مخدوم نوح سرور رح جن جنم ورتو ان ڏينهن درويش فقير نوح هوٿياڻي اتي پهچي ويو ۽ مخدوم نوح سرور رح جي بيعت ڪري مريد ٿيو ۽ ان جو ذڪر مشهور شاعر فقير منٺار راڄڙ ڏهر ۾ ڪيو آيو.”
جڏهن ته درگاهه فقير نوح هوٿياڻي جي متولي فقير ڌڻي بخش نوح پوٽو مرحوم اڪثر ٻڌائيندو هو ته “اسان وڏڙن کان اهي ڳالهيون سيني به سيني ٻڌندا اچون ته حضرت مخدوم نوح سرور رحه فقير نوح هوٿياڻي جي دعائن سان پيدا ٿيو ۽ 9 لک مريد به فقير صاحب جي دعائن سان ٿيس، فقير ڌڻي بخش نوح پوٽو مرحوم پاران درگاهه ۽ اوطاري وٽ وڏا بورڊ لکرائي هنيا جن مان هڪ تي لکيل هو ته حضرت مخدوم نوح جو هر سجاده نشين هتي پڳ ٻڌندو آهي ۽ پڳ جو پهريون ور فقير نوح هوٿياڻي جو سجاده نشين ڏيندو آهي، پڳ ٻڌڻ وارو سمورو خرچ مخدوم صاحب جن ڪندا آهن ۽ فقير نوح هوٿياڻي جي سجاده نشين کي مقرر ٿيل 7 کاريون ڳرهاڙيون (بسريون) جون ۽ هڪ ڪاري گهوڙي هڪ ڪاري ڦنڊر ڏيندا رهيا آهن. سندس چوڻ هو ته مخدوم امين فهيم سجاده نشين جي پڳ درگاهه حضرت مخدوم نوح سرور جن جي درگاهه تي ٻڌي هئي ۽ پڳ کان ٻئي ڏينهن درگاهه فقير نوح هوٿياڻي تي پهچي چادر چاڙِهي قل پڙهيا، فقير نوح هوٿياڻي جون ڪئين ڪرامتون مختلف ڪتابن ۾ لکيون ويون آهن، پاڻ وقت جا صاحب ڪرامت ۽ سخي هئا، جڏهن ته سنڌي زبان جا اوائلي شاعرن مان هڪ هئا، ليڪن بدقسمتي سان سندن شاعري لکت ۾ نه اچي سگهي آهي. روايتون آهن ته فقير صاحب جا هزارين جن به مريد هئا، جيڪي انساني روپ ۾ فقير صاحب جن جي ڪچهري ۾ ويٺا هوندا هئا. فقير صاحب جن جي حال حيات کان وٺي هن وقت تائين سڄي سنڌ جون مختلف برادرين وارا عقيدت وچان باقاعده ڏن ڏيندا رهن ٿا، جن ۾ راڻيپور جا نوح پوٽا فاضلاڻي سيدن جا ڪيترائي پاڙا حيدرآباد جا سومرا، پاٽولي ۽ سما، ٽنڊو آدم جي ڏيرن فقيرن ۽ کوسن جا ڪيترائي پاڙا، اجناڻي سيد مٽياري جا جراڙ پوٽا سيد، ميمڻ، ٿيٻا، خيبر جوڳي ۽ ملاح، ملاڪاتيار جا ٻگهيا ۽ ٻيون ذاتيون شامل آهن، جڏهن ته فقير صاحب جا هندو به هزارن جي تعداد ۾ مريد آهن، جن مان 80 سيڪڙو ورهاڱي کان پوءِ ڀارت لڏي ويا. فقير صاحب جو عرس مبارڪ سندن وصال بعد سندس فرزند شاهه عقيق لڳائڻ شروع ڪيو، ماضي ۾ سهائو سومار به لڳندو هو، ان موقعي تي مٺو کير ۽ ڳڙ ۾ رڌل ڪڻڪ جو ڏارو ورهايو ويندو هو. فقير تاج محمد نو ح پوٽو ٻڌائي ٿو ته حضرت فقير نوح هوٿياڻي جي اولاد مان به ڪيترائي بزرگ پيدا ٿيا آهن، جيڪي پڻ صاحب ڪرامت هئا، انهن ۾ شاهه عقيق آري سوڀو آري گهوٽ حضرت سليمان فقير مخدوم عبدالمالڪ نوح پوٽو پڻ شامل آهن. حضرت فقير نوح هوٿياڻي جو ڪنڊي جي وڻ سان چاهه هوندو هو ۽ پاڻ اڪثر ڪنڊي جي وڻ هيٺان ويهندا هئا ۽ پاڻ ماڻهن کي ڪنڊي جي وڻ کي وڍڻ کان منع ڪندا هئا. اهو ئي سبب آهي جو فقير صاحب جو خاندان توڙي مريد ڪنڊي جو وڻ نه وڍيندا آهن، ميلي جي وچين ڏينهن حضرت غوث بهاءُ الدين ذڪريا جو سچي گيهه ۾ تيار ڪيل روٽ جون وڏي تعداد ۾ ديڳيون زائرين ۾ تبرڪ طور ورهايون وينديون آهن، سنڌ اندر لڳندڙ ميلن ۾ فقير نوح هوٿياڻي جو ميلو واحد ۽ انوکو ميلو آهي، جتي ماني جون هوٽلون نه لڳنديون هيون. هتان جي فقيرن جون 30 کان وڌيڪ اوطاقن تي لنگر پيو هلندو آهي، جتي واقف اڻ واقف ديسي پرديسي لنگر اچي کائيندا آهن، هتي ميلي جا ٽئي ڏينهن شاندار ملاکڙو لڳندو آهي، جيڪو ڀٽ شاهه ۽ سيوهڻ جي ملاکڙن کان پوءِ 3 نمبر تي ليکيو وڃي ٿو، هتي ملهن کي وڏا انعام ڏنا وڃن ٿا، ملاکڙي کي وڌائڻ ۾ فقير ولي محمد نوح پوٽي جو وڏو ڪردار آهي. فقير نوح هوٿياڻي جي درگاهه توڙي شهر جي ترقي جو ذڪر ٿيندو ته فقير ولي محمد نوح پوٽو جو نالو اڳيان هوندو. پاڻ ماضي ۾ يونين ڪائونسل ڀٽ شاهه جي چيئرمين جي حيثيت سان هتي بيسڪ هيلٿ سينٽر مڊل اسڪول پرائمري اسڪول جون عمارتون ورتيون ۽ يونين ڪائونسل جي ناظم جي حيثيت سان ضلعي حڪومت مٽياري جي ناظم سيد محمد علي شاهه ڄاموٽ کان درگاهه تي مسافر خانو قبرستان جو ڪمپائونڊ وال ٽائيلس جي ڪم لاءِ 25 لک روپيا منظور ڪرائي ڪم ڪرايو، ملاکڙا اسٽيڊيم ٺهرايو، زائرين ۽ علائقي جي عوام کي صحت جون سهولتون ڏيڻ لاءِ بيسڪ هيلٿ سينٽر کي رورل هيلٿ سينٽر جو درجو ڏياري ڏيڍ ڪروڙ جا ترقياتي ڪم ڪرايا آهن. زائرين جي پيئڻ جي صاف پاڻي لاءِ تقريبن 50 لک روپين جي لاڳت سان واٽر پلانٽ لڳرايو آهي. جڏهن ته درگاهه کان ملاکڙا اسٽيڊيم تائين روڊ اسٽريٽ لائيٽ رهيل پاڙن کي بجلي گهٽين جو سي سي بي بلاڪ سرڪل روڊ گرلس اسڪول جي بلڊنگ روشني لاءِ ٻه ماس پول ٽاور يونين ڪائونسل جي آفيس ۽ ٻيا ترقياتي ڪم ڪرايا آهن. فقير ولي محمد جون درگاه ۽ ڳوٺ ۽ علائقي لاءِ اهي خدمتون قابل تعريف آهن. هن درگاهه جي سار سنڀال لاءِ نوح پوٽا فقيرن پاران گڏيل راءِ سان متولي مقرر ڪيو ونيدو آهي. هن وقت متولي عباس فقير نوح پوٽو آهي. حضرت فقير نوح هوٿياڻي جو ساليانو عرس مبارڪ هر سال صفر مهيني جي تي ملهايو ويندو آهي. ڳوٺ نوح هوٿياڻي ۾ سندس ابدي مڪان تي روايتي انداز ۾ ملهايو وڃي ٿو، سڄي سنڌ مان هزارين مريد ۽ عقيدتمند درگاهه تي سلامي ڏيڻ لاءِ پهتل هوندا آهن.
حضرت هوٿياڻي جون بزرگ هستيون
شاهه عقيق:پاڻ حضرت نوح هوٿياڻي فقير جو پٽ هو. وڏو صاحبِ ڪرامت هو، آري سوڀو ڪتاب تذڪره مشاهير ۾ کيس مخدوم سوڀو کيبراڻي لکيو ويو آهي. ڪتاب ۾ آيل آهي ته پاڻ حضرت مخدوم نوح سرور رح جن جا مريد هئا. ڪامل ڪرامت جو مالڪ هو. بلند آواز ذڪر ڪندو هو، هڪ ڏينهن کيبر ڀرسان ذڪر ڪري رهيو هو ته سندن وات مبارڪ مان گف وهي پئي. جا گاهه تي وڃي ڪري، اهو گاهه هڪ ڍڳي کاڌو ته ڍڳي بيچين ٿي دانهون ڪرڻ لڳي. ڍڳي جي مالڪ ڍڳي کي ڪهي ڇڏيو. گوشت ڪجهه وڪرو ڪيو، ڪجهه ورهايو، جن به ماڻهن اهو کاڌو انهن جي قلب مان ذڪر الاهي شروع ٿي ويو. اها حقيقت ماڻهن مخدوم نوح سرور رح جن کي ٻڌائي، ته پاڻ فرمايو ته جيڪي ماڻهو مخلص هوندا آهن، انهن جي ذڪر جو اثر باقي رهندو آهي.
ڪتاب دليل ذاڪرين جو ڪاتب فقير حاجي پنهور لکي ٿو ته گوشت کائيندڙ مان جن ذڪر الاهي شروع ڪري ڏسن، انهن مان راهو فقير به شامل هو، جنهن اهو احوال مون سان اچي ڪيو، سندس مزار کنڊو روڊ ڀرسان آهي.
آري گهوٽ: هي مشهور بزرگ به شاهه عقيق جو فرزند هو، پاڻ صاحب ڪرامت هو، ماضي کان هن علائقي جي روايت رهي آهي ته جنهن جي فصل کي اڏوهي وٺندي آهي، ”فصل جي اڏوهي کي مورائي چيو ويندو آهي“، ان اڏوهي کي ختم ڪرڻ لاءِ آري گهوٽ جي مزار وٽان مٽي کڻي ٻي مٽي سان ملائي فصل ۾ ڇٽي ويندي آهي ته اها اڏوهي ”مورائي“ ختم ٿي ويندي آهي. مخدوم طالب الموليٰ جن اڪثر سندن مزار تي ايندا هئا. سندن مزار کنڊو روڊ ڀرسان سنگراسي ڳوٺ لڳ آهي، جتي روزانو وڏي تعداد ۾ مريد اچن ٿا.
حضرت فقير آرالدين: حضرت شاهه عقيق جو ٽيون نمبر فرزند هو، مشهور بزرگ هستي صاحب ڪرامت هو، سندس آخري آرام گاهه حضرت نوح هوٿياڻي جي مزار جي ڏکڻ طرف آهي، سندس آخري آرام گاهه تي مزار ٺهيل آهي.
مرحوم عبدالمالڪ نوح پوٽو: 1955ع ۾ رسالي نئين روشني ۾ فقير ولي محمد لغاري لکي ٿو ته ڪڙيو گهنور ڀرسان هڪ مشهور بزرگ جي مزار تي ويس، جنهن جي قبر جي قطبي تي عبدالمالڪ نوح پوٽو صديق و قريشي لکيل هو، ليڪن نوح پوٽا برادري جي معزز فقير تاج محمد فقير جو چوڻ آهي ته اسين جڏهن اتي پهتاسين ته قبر تي لڳل سر غائب هئي ۽ سر جي جاءِ تي سيمينٽ لڳايو ويو هو.
مرحوم حضرت سلمان فقير نوح پوٽو: وقت جو وڏو بزرگ هو، جن سندس مريد هئا، هڪ وظيفي ذريعي جنن کي مريد ڪيو، علائقي جي ماڻهن به جنن کي ڏٺو، بيمار ماڻهن کي دعا ڪرڻ سان هو صحتياب ٿي ويندا هئا، جڏهن ته ان بعد محمود فقير، دائود فقير به وقت جا بزرگ هئا ۽ هنن بابت يا ان کانپُوءِ سندس اولاد ڇا هو، بزرگ هئا، صاحب ڪرامت هئا، ڪرامتون ڪهڙيون ڏيکاريون، ڪابه معلومات نه ملي سگهي آهي. هن خاندان بابت لائق فقير ۽ سندس ڀاءُ جمن فقير بابت مختصر احوال ملي سگهيو آهي. اهي ٻئي ڀائر برک زميندار، سخي مرد، مهمان نواز هئا. هر جمع تي وڏيون خيراتون ڪندا هئا. مخدوم آف هالا وارن جا ويجها ماڻهو هئا، جمن فقير 1970ع ۾ لائق فقير 1974ع ۾ گذاري ويا، هن خاندان جي انتقال ڪري ويلن ۾ ٻين کانپوءِ.
مرحوم الهه بخش فقير: سندس شمار علائقي جي وي آءِ پي ماڻهن ۾ ٿيندو هو، وڏا سخي، پرهيزگار هئا.
مرحوم خان محمد فقير: ڀٽ شاهه يو سي جو پهريون چيئرمين هو، انتهائي ذهين مشهور، سياسي سماجي شخصيت هو، ضلعي ڪائونسل حيدرآباد جو ميمبر به رهيو. قانون جووڏو ڄاڻو، گفتگو جو وٽن ڏانءُ هو.
مرحوم مير محمد فقير: مخدوم آف هالا وارن جي ويجهو رهيو، اتي ٿيندڙ فيصلن لاءِ امين مقرر ٿيل هو. فيصلن ڪرڻ جو وٽن فن هو.
مرحوم يار محمد فقير نوح پوٽو: پنهنجي وقت جو ايماندار، فرض شناس باهمت ايس پي هو. جتي رهيو ڏوهارين خلاف آپريشن ڪيا، پنهنجي آفيس جا دروازا عوام لاءِ کليل رکيا. پوليس کاتي ۾ سندس فرض شناسي ۽ ايمانداري جا مثال ڏنا ويندا هئا. پاڻ يار ويس عوام دوست شخصيت هئا. 1998ع ۾ انتقال ڪري ويا. سندس فرض شناسي ۽ ايمانداري ڪري صدر ايوب مٿس مهربان هو. پاڻ لاهور، اسلام آباد، راولپنڊي، ڪراچي، سانگهڙ ۽ ٻين ضلعن جا ايس پي رهيا.
مرحوم فقير غلام محمد نوح پوٽو: مثالي زميندار هو، سخي مرد، سماجي شخصيت مخدوم طالب الموليٰ جن جو خاص ماڻهو هو.
مرحوم ڏنل فقير نوح پوٽو: مشهور زميندار، غريبن جو همدرد، يار ويس، سخي، مهمان نواز شريف النفس شخصيت هو.
مرحوم محمد دائود فقير: نيڪ نمازي، سچار، پرهيزگار، ايماندار، فيصلن جو ماهر، عوام جي خدمت ڪرڻ ۾ خوشي محسوس ڪندڙ، وڏو مهمان نواز هو، ڪڏهن به ڪنهن سان منهن سڄائي نه ڳالهايو. 1993ع ۾ وفات ڪري ويو.
مرحوم روشن فقير: مخدوم صاحب جو وڏو عقيدتمند پ پ اڳواڻ، پ پ پ ۾ سندس قربانيون اڻ وسرندڙ آهن، پارٽي لاءِ سڀ ڪجهه قربان ڪرڻ وارو، وڏو مهمان نواز ۽ سدا بهار شخصيت هو، 2002ع ۾ هن فاني دنيا مان لاڏاڻو ڪري ويو.
مرحوم حاجي محمد عالم فقير نوح پوٽو: مشهور زميندار فقيراڻي طبيعت جو مالڪ هو، سندس گفتار جو انداز ڏاڍو پيارو، تصوف ۾ وڏي ڄاڻ رکندڙ، سخي مرد، هر ڪنهن کي منهن تي سچ چوڻ وارو هو. فقير نوح هوٿياڻي جي ميلي کي وڌائڻ ۾ سندس وڏو ڪردار رهيو.
مراد علي فقير: لکيل پڙهيل زميندار زنده دل ذهين شخصيت جو مالڪ هو.
مرحوم جان محمد نوح پوٽو: ماهر تعليم ۽ عالم دين هو، پاڻ تعليم کاتي ۾ هئا، نوڪري ڇڏي زمينداري ڏانهن ڌيان ڏيڻ لڳو، انتهائي ذهين شخصيت هئا، 1999ع ۾ گذاري ويا. فقير نوح هوٿياڻي ۾ علم جي روشني پکيڙڻ ۾ سندس هٿ هو.
مرحوم فقير ڌڻي بخش نوح پوٽو: حضرت فقير نوح هوٿياڻي درگاهه جو متولي هو. تاريخ سان گهري دلچسپي رکندڙ، فقيراڻي طبيعت جو مالڪ، ننڍي وڏي سان پيار واري انداز ۾ ڳالهائيندڙ، مثالي زميندار، انتهائي ذهين شخصيت هئا. کين اسلامي ۽ تاريخي ڪتابن سان گهري دلچسپي هئي، پڻ وڏا سخي مرد، زنده دل، سچار، مهمان نواز، غريبن جا همدرد هئا. پاڻ 2001ع ۾ انتقال ڪري ويا.
مرحوم عدر نوح پوٽو: وقت جو مشهور سماجي ڪارڪن، عوام جو خدمتگار، برک زميندار هئڻ جي باوجود منجهس وڏائي اصل نه، فقيراڻي طبيعت جو مالڪ، قانون جو ڄاڻُ، فلاحي ڪمن ۾ دلچسپي رکندو هو.
مرحوم فقير محمد صالح نوح پوٽو: پنهنجي وقت جو مثالي پوليس آفيسر، مختلف ٿاڻن تي ايس ايڇ او رهيو، پاڻ بهترين زميندار به هئا. سندس اولاد ٽنڊو آدم ۾ رهي پيو.
محروم سبب علي فقير: پاڻ مشهور صحافي، ليکڪ ۽ سماجي ورڪر هو، ماضي ۾ اڄ وانگر بيباڪي سان سچ لکڻ ڏاڍو ڏکيو هو، پر هي ان وقت به سچ لکندو هو، پاڻ مختلف اخبارن ۾ رپورٽر ۽ فري لانسر طور ڪم ڪيو. ڪنهن ماڻهو سان ڏاڍ ۽ زيادتي ٿيندي هئي ته اٿي کڙو ٿيندو هو ۽ ان مظلوم کي وٺي واسطيدار حڪام جي آفيسن جا چڪر پيو لڳائيندو هو، پاڻ زنده دل، ذهين، يار ويس، مهمان نواز شخصيت هئا.
مرحوم شفيع محمد فقير: اها زنده دل ۽ سجاڳ ذهن واري شخصيت هئي، جنهن پنهنجي اولاد کي اعليٰ تعليم ڏياري ايس پي يار محمد فقير، ڊاڪٽر غلام مصطفيٰ فقير، الهبچايو فقير، ڊاڪٽر غلام مرتضيٰ فقير، الهبچايو فقير، ڊاڪٽر غلام مرتضيٰ فقير اڄ سٺي مقام تي پهتل آهن، پاڻ نيڪ نمازي، پرهيزگار، يار ويس مهمان نواز شخصيت هو.
مرحوم محمد رفيق فقير: انتهائي ذهين، علم ادب سان گهري دلچسپي رکندڙ، يار ويس نوجوان هو، نوجوانيءَ ۾ ئي گذاري ويو.
مرحوم حاجي محمد فقير: فقيراڻي طبيعت جو مالڪ، سٺو زميندار، غريبن جو همدرد کل مک انسان هو.
فقير عبدالمجيد نوح پوٽو: مر دلعزيز شخصيت ادب دوست غريبن جي ڪم اچڻ وارو بهترين استاد هو، غريب شاگردن جي مدد به ڪندو هو.
مرحوم محمد شريف فقير نوح پوٽو: پاڻ مشهور زميندار ٽرانسپورٽ ۽ النوح پيٽرول پمپ جا مالڪ آهن، پاڻ لکيل پڙهيل ذهين، وڏامهمان نواز يار ويس آهن، سندس آفيسر طبقي سان دوستي آهي. سنڌ جا ڪافي وڏا آفسر سندس ڪلاس فيلو رهيا آهن، فيصلن ڪرڻ جا ماهر، زنده دل انسان دل ۾ رکڻ بجاءِ منهن تي چئي ڏيڻ، سچ ڳالهائڻ وارا سندن ويجها رهيا.
رسول بخش فقير: مشهور زميندار آهي. ڀلا گهوڙا، ڪڪڙ ڌارڻ سندس شوق آهي. انتهائي ذهين آهي، شاهنواز جوڻيجو جو ويجهو دوست رهيو.
فقير غلام حيدر نوح پوٽو: علائقي جو وڏو ۽ بهترين زميندار، سخي مرد، مهمان نواز، غربين جو يار آهي. بي گهر غريبن کي بنا معاوضي پنهنجي زمين مان پلاٽ ڏنا آهن. ميلي ۾ روزانو وڏي ليول تي لنگر نياز ڪندو آهي، فقيراڻي طبيعت جو مالڪ هو.
فقير نوٿياڻي جي مشهور شخصيتن ۾ ٻين کان سواءِ فقير ولي محمد نوح پوٽو، فقير محمد اشرف نوح پوٽو، فقير فتح محمد نوح پوٽو، فقير رشيد نوح پوٽو، فقير تاج محمد نوح پوٽو، فقير عباس علي نوح پوٽو، فقير قمر الدين نوح پوٽو ايڊووڪيٽ، فقير امير نوح پوٽو، فقير عبدالقيوم نوح پوٽو، فقير محمد نوح پوٽو، ڊاڪٽر غلام مصطفيٰ نوح پوٽو، فقير نظير احمد نوح پوٽو، فقير محمد رحيم نوح پوٽو، فقير عبدالحميد نوح پوٽو، فقير عبداعزيز نوح پوٽو، فقير ذاڪر حسين نوح پوٽو، فقير ظهير احمد نوح پوٽو، فقير مير محمد نوح پوٽو، فقير محمد عثمان نوح پوٽو، فقير خالد نوح پوٽو، فقير نياز علي نوح پوٽو، فقير نبي بخش نوح پوٽو، فقير ارباب علي نوح پوٽو، فقير امين علي نوح پوٽو، فقير مبين موح پوٽو، فقير منٺار نوح پوٽو، فقير شبير نوح پوٽو، فقير امداد نوح پوٽو، فقير محمد وارث نوح پوٽو، فقير محمد سليم نوح پوٽو، فقير عبدالجبار نوح پوٽو، فقير احمد نوح پوٽو، فقير هوندل نوح پوٽو، فقير دلدار نوح پوٽو، فقير عبدالغفور نوح پوتو، فقير بشير احمد نوح پوٽو، فقير نجم الدين عرف نجو نوح پوٽو، فقير شعيب نوح پوٽو، فقير شيراز نوح پوٽو، فقير مظفر نوح پوٽو، فقير ڊاڪٽر مرتضيٰ نوح پوٽو، فقير منير نوح پوٽو، فقير منظور نوح پوٽو، فقير غلام حسين عرف نٿو فقير نوح پوٽو، فقير عبدالغفور نوح پوٽو، حاجي غلام محمد نوح پوٽو، فقير محسن نوح پوٽو، فقير نظام الدين نوح پوٽو به شامل آهن.