شخصيتون ۽ خاڪا

ورق ورق گلاب

سنڌ جي ماڳ مڪانن ۽ شخصيتن تي لکيل مضمونن ۽ لکڻين جي هن مجموعي ”ورق ورق گلاب“ جو ليکڪ نور سنڌي آهي. هن ڪتاب ۾ سنڌ جي ڪيترن ئي ماڳ مڪانن، قديم شهرن، ڳوٺن جو تاريخي پس منظر، ماضي حال، صوفي سنتن، سنڌ جي ڪيترن ئي حال حيات، وصال ڪري ويل شخصيتن، انوکن ڪردارن ۽ سول سوسائٽي ۾ ڪردار ادا ڪندڙن جي نجي زندگي ۽ سماجي خدمتن جو احوال شامل ڪيو ويو آهي.

4.5/5.0
5657
907
آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
نورسنڌي
ڇاپو پھريون

ملدسي جي سخي مرد وارث ڏنو ڏيرو”اول“ کان پير بخش ڏيرو ۽ بابل ڏيرو تائين

شهدادپور کان 9 ڪلوميٽر اولهه طرف روهڙي ڪينال جي ڪناري تي آباد ننڍڙو شهر ملدسي جتان ماضي ۾ سنڌو درياءُ جو ڦاٽ لهاڻو وهندو هو. جنهن ۾ لطيف سائين جي سورمي سهڻي ميهار سان ملڻ ويندي ٻڏي وئي هي ڳوٺ هڪ عورت پاران ملهه وڙهڻ جي حوالي سان به مشهور آهي، ملدسي ۽ سهڻي ميهار جو تفصيل سان ذڪر هن ڪتاب ۾ الڳ سان شامل آهي. اسان هتي صرف هن ڳوٺ ۾ قديم زماني کان رهندڙ مشهور ڏيرا خاندان جو ذڪر ڪنداسين. هي خاندان ماضي ۾ سخاوت لوڪ ادب جي حوالي سان مشهور رهيو آهي. ملدسي ۾ رهندڙ ڏيرا جيڪي فقير سڏجن ٿا اصل ڪٿان ۽ ڪڏهن آيا؟ ڪابه معلومات نه آهي. اسان کي جيڪا معلومات ملي ٿي اها صرف وارث ڏنو خان ڏيرو اول کان ملي ٿي، هنن جو پاڙو ثابت پوٽا سڏيو وڃي ٿو. يعني هي خاندان شاهه لطيف جي ناناڻي خاندان جي شاخ آهي. ماضي ۾ ملدسي ۾ هندو زميندارن ۽ واپارين جي بلي بلي هئي پر وارث ڏنو ڏيرو اول جو علائقي ۾ وڏو دٻ دٻو هو، ان دور ۾ سنڌ ۾ اهڙو دٻ دٻو هڪڙو هندن جو ٻيو انگريز پاران سر خان صاحب خان بهادر ۽ ٻيا اهڙا لقب ماڻيندڙن جو هو. پر وارث ڏنو ڏيرو ”اول“جو دٻ دٻو اثر پنهنجي ڪردار ۽ شخصيت جي ڪري هو. پاڻ ظاهري طور وڏو روعب تاب وارو پر اندر ۾ فقير منش انسان هو ، غريبن جو مددگار علائقي ۾ لچ لوفر غريبن کي تنگ ڪندڙن جو دشمن هو، چون ٿا پاڻ عاشقانه مزاج به هو. سندس اصول پرستي ڏاڍي مشهور آهي. اگر سندس ڪو ويجهو مائٽ به ڪا غلط حرڪتون ڪندو هو ته کيس به بخش نه ڪندو هو. سندس زرعي زمين هزارين ايڪڙ هئي. ڪيترائي واٽر ڪورس سندس زمين جا هئا، سندس زمين زهر پير مائينر ۽ ملدسي مائينر تي آباد هئي. چوپايو مال، ڀلن گهوڙن جو شوقين پاڻ وڏو اوطاقي هو. انگريز دور ۾ مسلمانن تي بنا سبب جي ظلم ڪندڙ بااثر هندن سان مهاڏا اٽڪايا ۽ هڪ هندو سيٺ کي بندوق هڻي ماري وڌو گرفتار به ٿيو پر شاهديون نه هئڻ ڪري آزاد ٿي ويو، اهو هندو سيٺ مسلمانن کي تنگ ڪندو هو، وارث ڏنو ڏيرو ”اول“ سهڻو جوان هوندو هو. خوبصورت لباس خاص طور فل سوٽ پائيندو هو. ڀلا گهوڙا رکندو هو. عيدن ملاح ۽ حاجي ملاح سندس ويجهن خاص ماڻهن ۾ شامل هئا. پاڻ سئر تفريحي جو وڏو شوقين هو. سندس تقريبن وصال 1938ع ۾ 42 سالن جي ڄمار ۾ ٿيو، پاڻ پنهنجي دوست حاجي ملاح سان گڏ لاڙ ۾ دوستن وٽ گهمڻ ويو جتي پراسرار نموني وصال ڪري ويو. سندس لاش ڪاٺ جي پيتي ۾ وجهي اٺ تي ڳوٺ ۾ آندو ويو. کيس اباڻي ساياتن جي قبرستان ۾ سپرد خاڪ ڪيو ويو. هڪ دفعي وارث ڏنو ڏيرو ”دوئم: ساياتن جي قبرسان ۾ سندس قبر به ڏيکاري هئي پر هاڻ خبر ناهي ته سندس قبر ڪهڙي آهي. سندن ويجهن عزيزن ۾ فقير محمد موسيٰ ڏيرو هو جيڪو ڳوٺ جي وڏيري طور ان کي پڳ ٻڌائي وئي، فقير محمد موسى جو جنم تقريبن 1900ع ۾ ٿيو، سندس والد جو نالو ولي محمد ڏيرو هو پاڻ صرف سنڌي جا چار درجا ۽ قرآن شريف پڙهيل هو، ننڍي هوندي کان سادگي پسند فقيراڻي طبعيت جو مالڪ هو، پنهنجي دور جو بهترين شاعر ۽ سگهڙ هو، سندس اوطاق جتي ماما غلام محمد غازي مرحوم وارن جو گهر آهي. اتي هئي موجوده اوطاق سندن گهر هو. فقير محمد موسى ڏيرو جي اوطاق تي روزانو رات جو سگهڙن جون ڪچهريون ۽ صوفيانه راڳ ويراڳ جون محفلون ٿينديون هيون. اونهارو هجي يا سيارو اوطاق ۾ موسم موجب باهه جو مچ ٻرندو هو. ڳوٺ جا ماڻهو به رات جو اوطاق تي اچي گڏ ٿيندا هئا ۽ پنهنجي سوچ مطابق علائقي جو حال احوال ، ڏک سک جون ڳالهيون ڪندا هئا، لکيل پڙهيل ماڻهو ملڪي حال احوال بيان ڪندا هئا. اوطاق تي لنگر خانو 24 ڪلاڪ هلندو هو، مسافر ، مهمان ڀلي آڌي رات اچي کين ماني ۽ موسم آهر بسترو ملندو هو، فقير محمد موسى گهڻو ڪري مهمانن ۽ مسافرن کي ماني پنهنجي هٿ سان کارائيندو هو، سندس اوطاق تي سگهڙن جون وڏيون ڪچهريون به وقت به وقت خاص طور سياري ۾ مچ تي ٿينديون هيون. جنهن ۾ سڄي سنڌ مان پري پري جا سگهڙ شريڪ ٿيندا هئا. غريب سگهڙن کي ڀاڙو به ڏيندا هئا. غريب سگهڙن، فنڪارن جي مالي مدد به ڪندا هئا. سگهڙن جي ڪچهرين ۾ سيد صالح محمد شاهه عرف ڏاڏو فتح خان، ٻيڙو فقير ڪنڀار، ڊاڪٽر نبي بخش خان بلوچ به شريڪ ٿيا هئا، ملدسي ۾ ٿيل انهن سگهڙن ڪچهرين ۽ محمد موسى ڏيرو جي سخاوت، مهمان نوازي جو ذڪر سيد صالح محمد شاهه عرف ڏاڏو فتح جان ريڊيو پاڪستان حيدرآباد جي ڏاڏي فتح خان جي ڪچهري به پي ٽي وي جي پروگرام اوطاق ۾ به ڪيترائي ڀيرا ڪيو، سندس سخاوت ايتري ته مشهور ٿي جو سنڌ جي ڏورانهن علائقن مان غريب، فقير فقراءُ سندس سخاوت جو ٻڌي ايندا هئا. ڪڏهن به سوالي کي خالي نه موٽايو، کيس خوش ڪري موڪليندو هو. ڪيترائي سوالي مينهون، ڍڳيون ۽ ڀلا گهوڙا ڏيڻ لاءِ چوندا هئا ته الله جي نالي اهي به ڏئي ڇڏيندو هو، ڳوٺ جي غريبن جي به مدد ڪندو هو. وٽن مينهن، ڍڳين، ٻڪرين ۽ ٻئي چوپائي مال جا ڌڻ هوندا هئا. ڳوٺ وارا جن وٽ مينهون، ڍڳيون نه هونديون هيون، اهي رات جو کير ۽ صبح مهل لسي ۽ مکڻ وٺڻ لاءِ ايندا هئا. پاڻ سئر تفريح جا به شوقين هئا. سنڌ ۾ ٿيندڙ سگهڙن جي ڪچهرين ۾ باقاعده ويندا هئا پاڻ سان گڏ ڳوٺ جي سگهڙن کي به پنهنجي خرچ تي وٺي ويندا هئا، اوليائن سان سندس عقيدت هوندي هئي، پاڻ ان دور ۾ وڏو سخي هو، سندس سخاوت جي هاڪ سڄي سنڌ ۾ هئي، سنڌ جي ڪيترن ئي سگهڙن بيتن ۾ سندس سخاوت جو ذڪر ڪيو آهي. وٽن سنڌ جا مشهور نڙ بيتائي به ايندا هئا ۽ نڙن تي سگهڙن جا بيتن جي صورت ۾ مختلف واقعن جو قصو بيان ڪندا هئا.سوالين جي سوال مهل اگر وٽن ڏوڪڙ نه هوندا هئا ته چوپايو مال به کپائي سوالين جو سوال پورو ڪندا هئا، بعد ۾ ان حوالي سان ڪجهه زمين به کپائي سندس مائٽ ڪمدار ۽ دوست زمين کپائيڻ کان روڪيندا هئا ته پاڻ انهن تي ناراض ٿي پوندا هئا ۽ چوندا هئا الله سائين ڏنو آهي الله جو آهي، ماڻهو الله سائين جي نالي تي گهرن ٿا کين مايوس نه ٿو ڪري سگهان، پاڻ قد جا ڊگها، سانوري رنگ جا ننڍي ڏاڙهي هئن، ڳالهائڻ جا مٺڙا سندن زبان تي هر وقت بسم الله، سبحان الله جو ورد هوندو هو. لطيف سائين سان سندن وڏي عقيدت هئي، وقت به وقت سندس مزار تي حاضري ڏيندا هئا، پاڻ قرآن شريف ڏاڍي مٺڙي آواز ۾ پڙهندا هئا، کين حديثون ۽ لطيف جا لاتعداد بيت ياد هوندا هئا. پاڻ عيدن خاصخيلي جي نياڻي ماما غلام محمد غازي خاصخيلي جي ڀيڻ نور خاتون سان شادي ڪئي، جنهن مان کيس 4 فرزند محمود ڏيرو وارث ڏنو ثاني محمود ”دوئم“ ۽ پير بخش ڏيرو جو اولاد ٿيو محمود اول ۽ دوئم گذاري ويا، پاڻ تقريبن 64 سالن جي ڄمار ۾ تقريبن 1964ع ۾ وصال ڪيو، سندس وصال 15 رمضان شريف تي ٿيو، سندس آخري آرام گاهه اباڻي ساياتن جي قبرستان ۾ آهي، هن قبرستان ۾ لطيف سائين جا ٻه ڀائرا بزرگ اولياءَ قندر فقير ۽ ڏاڏي سئي ۽ مخدوم بلاول جي تحريڪ ۾ شهيد ٿيندڙن جون مزارون پڻ آهن، فقير محمد موسى ڏيرو جي وصال وقت سندس فرزند وارث ڏنو ڏيرو ثاني ۽ پير بخش ڏيرو، ننڍا هئا سندن وڏو فرزند محمود ڏيرو، سندن حياتي ۾ وصال ڪري ويو هو. وارث ڏنو ڏيرو دوئم پاڻ50 19ع تي جنم ورتو پاڻ سنڌي 5 ڪلاس پڙهي سگهيو، کيس ننڍي هوندي کان سير تفريح، تاريخي ماڳ گهمڻ، راڳ ويراڳ، صوفيانا ۽ ڳوٺاڻن ڪچهرين سان دلچسپي رهي، وارث ڏنو ڏيرو ۽ پير بخش ڏيرو اڃا ننڍا هئا ته والدين جي وصال ڪري سندن سائي کان محروم رهيا، سڀ ڪجهه هوندي به زماني جي گردش ۾ رهيا، وارث ڏنو ڏيرو کي ننڍي هوندي کان لطيف سائين سان وڏي عقيدت رهي، ننڍي هوندي کان سندن مزار تي حاضريون ڀريندا هئا ۽ راڳ ٻڌندا هئا. پاڻ ته تعليم حاصل نه ڪري سگهيا پر پنهنجي ڀاءُ پير بخش ڏيرو کي اعلى تعليم ڏياري بعد ۾ علائقي جي چڱ مڙسي جي پڳ به جهڙوڪ ان جي حوالي ڪئي پاڻ سڄو وقت غريبن، فقير فقراءُ سان ڪچهرين ۾ گذاريندا هئا. تاريخي، اسلامي، فلسفي، ادب جا ڪتاب ۽ شاهه لطيف، سچل سرمست ، سيد وارث شاهه، ٻلي شاهه، سلطان باهو، جي شاعري جا رسالا سندن مطالعي ۾ رهيا، پاڻ سنڌ ، پنجاب ۾ روحاني سفر ڪري اتان جي مشهور ولي الله جي مزارن تي حاضري ڏني، پاڻ لطيف جي رسالي ۾ آيل ڪردارن جي ماڳ مڪانن تي وڃي مشاهدو به ڪيو، ملدسي ۾ سندن 2 بنگلا هئڻ جي باوجود پاڻ گهرڀرسان واري بنگلي جي سامهون هڪ سادو ڪمرو ٺهرائي اتي ويٺا هوندا هئا. کين لکڻ جو به شوق هو، پاڻ شاهه لطيف جي فلسفي ۽ ڪلام کان وٺي تاريخي ماڳ مڪانن تي به ڏاڍو سٺو لکيو پر ڇپايو نه مون مٿس زور ڀريو پر پاڻ انڪار ڪندا هئا سندن ته اهي لکڻيون شايع ٿين ها ته سنڌي ادب ۾ هڪ اضافو ٿئي ها پر پاڻ شايد شهرت حاصل ڪرڻ نه ٿي چاهي ياڪو ٻيو سبب هو؟ پاڻ والد وانگر وڏا سخي هر عيد تي غريبن کي ڪپڙا ۽ عيد جو سامان وٺي ڏيندا هئا. غريب ماڻهن جي اولاد کي تعليم ڏيارڻ لاءِ همٿائيندا هئا.ان حوالي سان سندن مدد به ڪندا هئا ڪڏهن به ڪو سوالي هن وٽان خالي نه ويو. جيڪڏهن کين لک رپيا هوندو هو ته شام جو سگريٽن جي پئسن لاءِ ڀاءُ کي چٺي موڪليندو هو،پاڻ علائقي جي غريب بيمار ماڻهن جو علاج ڪرائيندو هو. ڪيترن ئي غريبن کي ڪڻڪ لهندي ڪڻڪ ڏيندو هو. والد وانگر وٽن مينهون، ڍڳيون، ٻڪريون جا ڌڻ هئا پر صبح ۽ شام جو کير لاءِ ايترا ته ماڻهو ايندا هئا جو ڪڏهن ڪڏهن ته کين گهر لاءِ کير ڪٿان ڏوڪڙن تي وٺڻو پوندو هو. پاڻ وڏو ذهين ، همدرد، مخلص، غريبن جو يار هڪ کرو ۽ سچو انسان هو، اڻ واقف سان به ائين ملندا هئا جهڙو پراڻو واقف ڪار هجي، فقيراڻي طبعيت جو مالڪ سادگي پسند هو، ڏينهن جو گهڻو ڪري ڳوٺ سامهون روهڙي ڪينال تي ٻيڙي واري پتڻ وٽ وڻن جي ڇانوءَ ۾ فقراءَ سان ڪچهرين ۾ مشغول هوندو هو. ننڍي هوندي کان ريڊيو جو شوقين هو. جڏهن ڪيترائي ٽي وي چينل آيا پر پاڻ تڏهن به ريڊيو جو شوق رکيو. بي بي سي لنڊن، آل انڊيا ريڊيو سروس، وائيس آف جرمني، وائيس آف آمريڪا تي اردو سروس جي پروگرامن ۾ خبرون شوق سان ٻڌندو هو. راڳ ويراڳ سان وڏي دلچسپي رکندو هو. پاڻ خود به گنگنائيندو هو. سندس آواز ۾ وڏو مٺاس هو. پاڻ ريڊيو تي پراڻن گانن وارا جيڪي پروگرام هلندا هئا اهي شوق سان ٻڌندو هو، کيس محمد رفيع، لتا منگيشڪر، آشا، شمشا بيگم، جيوڻي ٻائي ، خانصاحب منظور علي خان پسند جا فنڪار هئا، جڏهن انهن جا ريڊيو تي گيت ٻڌندو هو ته انهن گيتن ۾ پاڻ به گم ٿي ويندو هو، پاڻ عارفانه شاعري به ڪئي پر ڪڏهن نه ڪنهن فنڪارن کان ڳارائي نه ڪنهن اخبار يا ميگزين ۾ ڇپرائي هڪ دفعي ڳوٺ ۾ ڪنهن جي شادي ۾ سندس هڪ نوڪر سندس هڪ ڪلام فنڪار شريف لاشاري کي ڳائڻ لاءِ ڏنو ته پاڻ حيرت ۾ پئجي ويو، بعد ۾ جاچ ڪرائي ۽ ان نوڪري تي ناراض ٿيو، آخري ڏينهن ۾ پاڻ نوٽ بڪن تي لکيل شاعري ۽ ٻيون لکڻيون به روهڙي ڪينال حوالي ڪري ڇڏي، پاڻ ڪچهرين جا ڪوڏيا هوندا هئا. تاريخي ۽ زماني جا پراڻا قصا ڪهاڻيون اهڙي ته منفرد انداز ۾ ٻڌائيندو هو جو ڀلي ڪنهن کي ڪيتري به ايمرجنسي هجي پر ٻڌندڙن جي دل اٿڻ لاءِ نه چوندي هئي پاڻ هونءَ ته هر ماڻهو سان پيار ڪندو هو پر پوڙهن ۽ ٻارن سان کيس وڌيڪ محبت هئي. چوندو هو ٻار ۽ پوڙهن جا ذهن برابر آهن. هنن کي وقت ڏيڻ گهرجي. هنن کي محبت ڏيڻ جي ضرورت آهي ڳوٺ جي ڪيترن ئي ٻارن کي روزانو خرچيون ڏيندو هو، ڳوٺ جي درويش ماڻهن سان به محبت ۽ ساڻن ڪچهريون ڪندو هو، ملدسي ۾ نور آرٽ ڪلچرل ويلفيئر اڪيڊمي پاران جيجي زرينا بلوچ، ڦوٽو زرداري، استاد صديق خاصخيلي، غلام رسول لوهار فنڪار سان رهاڻيون ۽ استاد بخاري ادبي ڪانفرنس ۽ ٻيا ادبي ثقافتي مذهبي پروگرامن جي حوالي سان سندس سهڪار رهيو، سندس تعاون سان ملدسي ۾ ڪيتريون ڪٻڊي ٽورنامينٽون ، والي بال ميچون به ٿيون پاڻ نه صرف علائقي پر سڄي سنڌ ۾ واسطيدار غريب ماڻهن جي خوشي ۽ غمن جي موقعي تي مالي مدد ڪندو هو، انتقال ڪري ويل سندس والد جي ساٿارين مان ڪيترن ئي جون قبرون پڪيون ڪرايون، گولو پير جي قبرستان ۾ گولو پير ۽ لطيف سائين جي ڏاڏي سيد جمال شاهه جون خسته حال آخري آرام گاهه به پڪا ڪرايا ۽ انهن جي آخري آرام گاهن تي سندس نالن وارا پٿر لڳرايا، سندس خواهش هئي ته هنن ٻنهي ولي الله مٿان چوکنڊيون ٺهرايان، وارث ڏنو ڏيرو کي موسيقي جي وڏي ڄاڻ هئي، پاڻ جانورن سان به پيار ڪندا هئا. ڪو گڏهه، ڪتو، ٻلو زخمي ڏسندو هو ته ان جو علاج ڪرائيندو هو. پاڻ روزانو سندس ڪمري آڏو ڄار ، کٻڙ جي قديمي وڻن تي ويهندڙ پکين کي روزانو داڻو ڏيندو هو ۽ انهن جي پاڻي پيئڻ لاءِ وڏيون ڪونڊيون رکرائي ڇڏيون، کين مختلف نسلن جا ڪڪڙ، ٻڪريون پالڻ جو به شوق رهيو. جڏهن ڀيڄ ڀٽائي ميگزين سٿ کي لطيف سائين جي رسالي ۾ آيل ماڳ مڪانن تي تحقيق لاءِ وڃڻ جو خيال ٿيو ته پاڻ نه صرف اسان جي مالي مدد ڪئي پر پاڻ پنهنجي ڪار به اسان کي ڏيندو هو ۽پاڻ به هلندو هو. سندس خواهش رهي ته تاريخي قديمي ڳوٺ ملدسي تي ڪو ڪتاب ڇپائجي پر موت کيس اجازت نه ڏني، مسيحا جهڙو ڪردار ادا ڪندڙ وارث ڏنو ڏيرو پهرين آگسٽ 2004ع تي دستور موجب روهڙي ڪينال تي وڻن جي ڇانوءَ ۾ ويٺو هو، جتان اوچتو غائب ٿي ويو. سندس مسلسل ڳولا ڪئي وئي پر هٿ نه آيو. 10 آگسٽ 2004ع تي صبح جو 10 وڳي سندن جسم خاڪي روهڙي ڪينال مان نڪرندڙ سنگهر مائينر مان ڳوٺ راڻو مل وٽان مليو، سندس سڃاڻپ سندس ٻانهه ۾ پيل گهڙي، ڪڙو، کيسي مان هٿ آيل عينڪ ۽ کيس پاتل ڪپڙن مان ٿي، سندس لاش 10 ڏينهن جو ٻڏل هو. کيس اباڻي سايات قبرستان ۾ سپرد خاڪ ڪيو ويو ۽ علائقي جا ماڻهو هڪ محسن کان محروم ٿي ويا، سندن موت ڳجهارت بنجي ويو. کين هڪ فرزند الله نواز عرف بابل ڏيرو هڪ نياڻي آهن.
پيربخش ڏيرو ايڊووڪيٽ: پاڻ 20 آڪٽوبر 1955تي جنم ورتو. پرائمري کان مڊل تائين ملدسي ۾ سيڪنڊري شاهه لطيف هاءِ اسڪول ٽنڊو آدم ۾ فرسٽ ايئر ۽ انٽر گورنمينٽ ڊگري ڪاليج شهدادپور بي اي ايم اي سنڌ يونيورسٽي مان ايل ايل بي سنڌ لا ڪاليج حيدرآباد مان ڪري شهدادپور جي سينئر ترين وڪيل غلام رسول انڙ سان گڏ وڪالت جي پريڪٽس ڪئي ۽ وڪالت جي سند ورتي پر ٿورو وقت عملي وڪالت ڪئي بعد ۾ زمينداري ۽ سياست ڏانهن توجهه ڏنو، شاگردي واري دور ۾ جيئي سنڌ تحريڪ سان رهيو، 4 مارچ واري واقعي خلاف ٿيل احتجاج ۾ ڀرپور ڪردار ادا ڪيو. سنڌ يونيورسٽي ۾ شاگرد سياست ۾ سرگرم رهيو. خادم عوام عبدالسلام ٿهيم جي سياست ۽ ڪردار کان متاثر ٿي سندس محبت ۽ دوستي ۾ پ پ ۾ شامل ٿيو. 1979ع ۾ يو سي ملدسي ۾ ضلعي ڪائونسل جي ميمبر مير علي مراد جي انتقال سان خالي ٿيل سيٽ تي ٿيل چونڊ ۾ فقير محمد بخش خاصخيلي سان اليڪشن لڙيو پ پ سندس حمايت ڪئي. پر ان چونڊ ۾ هارائي ويو ۽ هنن مخالف ڌر تي ڌانڌلين جو الزام لڳايو. 1987ع ۾ يو سي ملدسي ۾ ڪائونسلر چونڊيو. 2001ع ۾ ملدسي يو سي مان ناظم چونڊيو، اپريل 2005ع ۾ سانگهڙ ضلعي جي ناظم روشن الدين جوڻيجو خلاف عدم اعتماد واري تحريڪ بعد وقتي ناظم چونڊيو ويو. تقريبن 3 مهينا ضلعي ناظم رهيو. ضلعي حڪومت ۾ ڪي به فنڊ نه هئڻ ڪري چاهيندي به ترقياتي ڪم نه ڪرائي سگهيو. جنهنڪري پارٽي وارن ۽ دوستن جي اعتماد تي نه لهي سگهيو، جنهنڪري ڪيترائي سندس ذاتي دوست هن کان ناراض رهيا. پاڻ پ پ ۾ جدوجهد ۽ قربانين ڪري اهم مقام حاصل ڪيو آهي. 1990ع وارين چونڊن ۾ چونڊن کان 2 ڏينهن اڳ کيس پ پ مخالف اميدوار لاڪ اپ ڪرائي ڇڏيو. شهدادپور ۾ ريلي ڪڍن جي الزام ۾ عبدالسلام ٿهيم ۽ ٻين پ پ اڳواڻن سان گڏ کيس گرفتار ڪري مختلف ٿاڻن بعد سب جيل شهدادپور ۾ ٻه ٽي هفتا رکيو ويو. جڏهن شهدادپور ۾ ايس ڊي ايم حد دخليون جي هٽائڻ لاءِ شهر ۾ ڀڃ ڊاهه ڪئي ته عبدالسلام ٿهيم جي اڳواڻي ۾ احتجاجي ريلي ڪڍڻ تي به عبدالسلام ٿهيم ٻين پ پ اڳواڻن سان گڏ پير بخش ڏيرو خلاف ڪيس داخل ڪيو ويو. ضمانت ڪرائڻ ڪري گرفتاري کان بچي ويو اهو ڪيس ڪيترائي سال هليو بعد ۾ ڪوڙو ثابت ٿيو ۽ پير بخش ڏيرو جي ڪوششن سان ملدسي ۾ ڪيترائي ترقياتي ڪم ٿيا، پاڻ هر دلعزيز يار ويس غريبن جو همدرد فقير منش شخصيت آهي. چوندا آهن ته فلاڻي ڏنو نه ته ڏکويو به نه پر پير بخش ڏيرو ڳوٺ ۽ علائقي ڏنو ته آهي پر ڏکيو نه آهي. ادب سان سندس گهري دلچسپي رهي آهي. وٽن ننڍڙي لائبريري آهي، اسلامي، تاريخي، فلفسي، ادب جا ڪتاب سندس مطالعي ۾ رهيا آهن. مون سميت ملدسي سان تعلق رکندڙ ڪافي ماڻهن کي جيڪو ادبي شوق آهي، اهو پير بخش ڏيرو جي ذاتي لائبريري جا ڪتاب پڙهڻ بعد ٿيو. پاڻ ڳوٺ جي غريب ماڻهن جي اولاد کي تعليم ڏيارڻ لاءِ همٿائيندو رهيو آهي. جواني ۾ ڪرڪيٽ، بيڊمنٽن ۽ والي بال جو بهترين رانديگر به رهيو آهي. ماضي ۾ کيس سرڪاري نوڪري جي به آفر ٿي پر هن سياست ذريعي عوام جي خدمت ڪرڻ کي اهميت ڏني، يونين ڪائونسل ملدسي هاڻ 3 حصن ۾ ورهايل آهي پر جڏهن هڪ يونين ڪائونسل هئي تڏهن به توڙي هاڻ يوسي اندر سندس عوام ۾ وڏي مقبوليت آهي، سندس ڪردار جي ڪري هتان پ پ وڏي اڪثريت سان ڪاميابي ماڻيندي آهي، 2013ع وارين عام چونڊن ۾ پ پ جي قومي ۽ صوبائي اسيمبلي جي ميمبرن هتان 10000 ووٽ کنيا جيڪو هڪ رڪارڊ آهي پر ملندڙ ووٽن جي حساب سان هن يو سي ۾ نه ترقياتي ڪم ٿيا آهن نه نوڪرين جا آرڊر مليا آهن، پير بخش ڏيرو ان ناانصافي خلاف به پ پ جي گڏجاڻين ۾ آواز اٿاريندو رهيو آهي پاڻ عبدالسلام ٿهيم جي چند بااعتماد ۽ ويجهن ماڻهن مان هڪ هو. جن سان عبدالسلام ٿهيم پارٽي جي حوالي سان مشورا ڪندو هو. ڪجهه وقت اڳ پير بخش ڏيرو دل جو آپريشن ڪرائڻ کانپوءِ ڊاڪٽرن پاران آرام جو مشورو ڏيڻ جي باوجود سياست ۽ عوام جي خدمت ڪندو رهي ٿو. کيس 3 فرزند سڪندر ڏيرو، منور ڏيرو، اظهر ڏيرو آهن.
بابل ڏيرو: پاڻ 3 مئي 1982ع ۾ جنم ورتو، بي اي پاس ڪرڻ بعد ايل ايل بي هالا لا ڪاليج مان ڪئي آهي. هاڻ وڪالت ڪري ٿو، پاڻ نوجوان سماجي شخصيت آهي. دوستن جو دوست آهي. پاڻ لڪل هٿ سان غريبن جي مدد ڪندو رهي ٿو. ادب سان به دلچسپي رکي ٿو، سيئر تفريحي جو شوق رکي ٿو. مثالي زميندار آهي. زمين تي باقاعده وڃي ٿو. 2016ع جي لوڪل باڊيز چونڊن ۾ وڏي اڪثريت سان يونين ڪائونسل ملدسي جو چيئرمين چونڊيو. پاڻ ڪافي وقت کان راڄ ۾ فيصلا به ڪري ٿو، جيڪي انصاف ڀريا هوندا آهن، بهتر سوچ رکندڙ غريبن جو همدرد آهي، پکين ۽ جانورن سان پيار ڪري ٿو. شاگردي واي دور ۾ ڪرڪيٽ جو بهترين رانديگر به رهيو آهي. علائقي ۾ راندين جي ٽورنامينٽ، ادبي ثقافتي پروگرامن جو سهڪاري رهيو آهي. خلق خدا جي خدمت جو جذبو رکي ٿو، پاڻ مهمان نواز به آهن، پاڻ پير بخش ڏيرو جو موڀي فرزند آهي پاڻ هر دلعزيز تعليم يافته نوجوان آهي. زراعت سان دلچسپي رکڻ ڪري اڪثر زمين تي رهي ٿو پاڻ گريجوئيٽ آهي. ملدسي جي ڏيرا خاندان ۾ حاجي احمد فقير ڏيرو برک زميندار چوپايو مال جو شوقين مهمان نواز هو پاڻ ملدسي جو اوطاقي هو. جيڪا بابل ڏيرو جي روڊ ويجهو اوطاق آهي اها حاجي احمد فقير ڏيرو جي اوطاق هئي، پاڻ بابل ڏيرو جو نانو هو. گهوڙن جو وڏو شوقين هو جڏهن گاڏين جو رواج عام جام ٿيو تڏهن به پاڻ گهوڙي تي سفر ڪندا هئا ڳالهين جو وڏوو ڳهير يارويس شخصيت هو پاڻ وٽ ڪجهه وقت بيمار رهڻ بعد وصال ڪري ويو سندس آخري آرامگاهه اباڻي سادات قبرستان ۾ آهي چاچو حسين فقير ڏيرو پاڻ حاجي احمد فقير ڏيرو جو ڀاءُ هئا بادشاهي ڳالهين ٻڌائڻ جو شوقين فقير منش انسان هو سومار فقير ڏيرو حاجي احمد فقير ڏيرو جو ڀاءُ هو زراعت سان وڏي دلچسپي رکندو هو علائقي ۾ ٿيندڙ شادين جي اڳواڻي ڪري ڪاڄ سرها ڪرڻ جي ڪوشش ڪندو هو وڏو راڄائتو ماڻهو هو علائقي وارن سان ڏک سک ۾ گڏ رهندو هو ملدسي ۾ پهريون ٽيپ رڪارڊ هن آندو انتهائي ذهين يارويس هو .حاجي احمد فقير ڏيرو کي پٽ جو اولاد نه هو هڪ نياڻي آهي جيڪا وارث ڏنو ڏيرو جي گهر واري آهي حسين فقير ڏيرو کي به هڪ ئي نياڻي آهي جيڪا پير بخش ڏيرو جي گهرواري آهي سومار فقير ڏيرو کي 3 فرزند يار محمد ڏيرو الله بخش ڏيرو اسماعيل بابو ڏيرو آهن يار محمد ڏيرو 2015ع ۾ جگر جي بيماري ۾ انتقال ڪري ويو يار محمد ڏيرو قوم پرست هو کيس علمي ادبي شوق رهيو پاڻ پ ٽ الف تعلقه ٽنڊو آدم جو صدر به رهيو پاڻ اڌ زندگي ڳوٺ عبدالمجيد ڏيرو ۽ اڌ ملدسي ۾ گذاري ذهين يار ويس ڏک سک ۾ ڳوٺ وارن جي ڪم ايندڙ هو سائين جي ايم سيد بشير خان قريشي جو عاشق هو سندس ڀاءُ الله بخش ڏيرو پي آءِ اي ۾ آفيسر آهي هر دلعزيز يارويس ادب سان دلچسپي رکندڙ محمد اسماعيل بابو ڏيرو به والد وانگر بهترين انسان آهي پاڻ استاد آهي، ڏيرا برادري ۾. رحمت الله قاضي ڏيرو: پاڻ علم نجوم علم نوري جو ماهر هو سندس تعويز ۽ ڦيڻا هڪ ٽڪ هئا نه صرف ملدسي پر آسپاس جي علائقي مان بيمار جنات جي اثر وارا جائز مسئلا حل ڪرڻ وارا هن وٽ تعويضن دعا وٺڻ لاءِ حاضر ٿيندا هئا خاص طور تي هن وٽ عورتون وڏي تعداد ۾ اينديون هيون جواني ۾ هڪ واڻياڻي سان محبت ٿي ويس ان کي مسلمان ڪري شادي به ڪئي پر وارث ڏنو ڏيرو ”اول“ اها عورت هن کان وٺي مائٽن کي ڏني ۽ هن کي ڳوٺ مان ڪڍي ڇڏيو عشق جو ماريل رحمت الله عرف قاضي ڏيرو اڪثر درگاهن تي رهڻ لڳو چون ٿا ان عشق جي چوٽ ۾ شاعري به ڪيائين ان بعد سندس ڀٽ شاهه ۾ ڪنهن بزرگ سان ملاقات ٿيس ان جي صحبت محبت ۾ اچي فقيري ڏانهن مائل ٿي ويو اتي هڪ علم نوري واري کان اهي علم سکيو ۽ پاڻ چلابه ڪڍيا پاڪستان ٺهڻ بعد جڏهن واڻيا لڏي ويا ته پاڻ واپس ڳوٺ آيو ۽ پاڻ وارث ڏنو ڏيرو جي اوطاق ۾ رهڻ لڳو ۽ اتي ويهي ماڻهن کي فيض ڏنو. ڏيرا خاندان ۾ محمد عمر فقير، يوسف فقير پڻ هر دلعزيز شخصيت جا مالڪ هئا يوسف فقير جو فرزند گلڻ ۽ محمد عمر ڏيرو همٿ وارا ۽ هر دلعزيز شخصيت آهن .