شخصيتون ۽ خاڪا

ورق ورق گلاب

سنڌ جي ماڳ مڪانن ۽ شخصيتن تي لکيل مضمونن ۽ لکڻين جي هن مجموعي ”ورق ورق گلاب“ جو ليکڪ نور سنڌي آهي. هن ڪتاب ۾ سنڌ جي ڪيترن ئي ماڳ مڪانن، قديم شهرن، ڳوٺن جو تاريخي پس منظر، ماضي حال، صوفي سنتن، سنڌ جي ڪيترن ئي حال حيات، وصال ڪري ويل شخصيتن، انوکن ڪردارن ۽ سول سوسائٽي ۾ ڪردار ادا ڪندڙن جي نجي زندگي ۽ سماجي خدمتن جو احوال شامل ڪيو ويو آهي.

4.5/5.0
5657
907
آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
نورسنڌي
ڇاپو پھريون

حضرت عالي شاهه جراڙ پوٽو

ٽنڊو آدم وايه ٽنڊوالهيار روڊ تي ٽنڊو آدم کان 9 ڪلوميٽر ٽنڊوالهيار کان تقريبن 24 ڪلوميٽرن جي فاصلي تي قيصر گهوٽ بس اسٽاپ کان فر لاننگ فاصلي تي ڳوٺ سيد عاليٰ شاهه ۾ مشهور ولي الله حضرت عالي شاهه جي مزار روشنين جي مينار بڻيل آهي، جتي روزانو وڏي تعداد ۾ عقيدتمند حاضري ڀرڻ اچن ٿا، جتي سوين سوالي من جون مرادون حاصل ڪرڻ لاءِ اچن ٿا، جتي سوين عاشق محبوب کي ماڻڻ جون دعائون گهرڻ اچن ٿا، جن جون حاجتون پوريون ٿين ٿيون، اهي باسيل باس کڻي اچن ٿا، علائقي ۾ ٿيندڙ شادين بعد گهوٽ ڪنواريون به ڄڃ سان گڏ دهل شرنائيون وڄرائي جوڙي سلامت ۽ خوش رهڻ اولادي ٿيڻ جون دعائون گهرڻ اچن ٿا، درگاهه تي سدائين ميلو متل هوندو آهي، سيد عالي شاهه جا وڏا هرات جا هئا، تيمور بادشاهه جي وقت ۾ سيد حيدر شاهه هالا ڪنڊي ”هالا“ پرڳڻي ۾ اچي رهيو جتي هالا قوم سان اهڙا ڀال ڪيا جو هنن کين راضي ڪري شاهه محمد ولد درياءُ خان جي نياڻي فاطمه سان شادي ڪرائي، اڳتي هلي هن خاندانن جا سادات جيڪي مختلف پاڙن جا سڏجڻ لڳا، سيد عالي شاهه جراڙ پوٽه سيد هو، پاڻ حضرت سيد جلال شاهه عرف جراڙ شاهه جي اولاد مان آهي، هن خاندان مان به اڳتي هلي مختلف پاڙا سڏيا جن ۾ هاشمي، ڪريمه پوٽه، ”حضرت شاهه عبدالڪريم بلڙي وارو“ جو اولاد ۽ دنيا جو مشهور شاعر ۽ ولي الله شاهه عبداللطيف ڀٽائي سخي هاشم شاهه به هن ئي خاندان جا آهن، سيد عالي شاهه جي تاريخ پيدائش معلوم نه ٿي سگهي آهي، پاڻ حضرت مخدوم نوح رح جن جا هم عصر هئا، سندس والد کان سيد جلال جراڙ شاهه تائين سندن شجرو معلوم ٿي نه سگهيو آهي، سندس والد جو نالو سيد ڏنو شاهه ڏاڏي جو نالو ابراهيم شاهه ٻڌايو وڃي ٿو، ڪن ڪتابن هن بزرگ کي متعلوي سيد ڪري لکيو آهي، اندازو آهي ته اهو ٻيو ڪو عالي شاهه ٿي سگهي ٿو، روايتون آهن ته کين حضرت غوث الحق مخدوم نوح سرور رح وٽان روحاني فيض مليو جتان پاڻ روحاني منزلون طئه ڪري رچي لال ٿيو، ڪتاب تاريخ مٽياري ۾ ليکڪ مقصود قاضي هن بزرگ بابت لکي ٿو ته حضرت عالي شاهه مهيني مهيني جو روزو رکندو هو، لاڳيتو چاليهه سال جهنگن، بيابانن ۾ رهي رياضتون ڪري ان منزل تي پهتو، سندس بچائيل کاڌو ڪو انسان ته ڇا پر ڪو جانور به نه کائي سگهندو هو، کائيندو هو ته هو تڙپي تڙپي مري ويندو هو ان ڪري سندس اوبر زمين ۾ پوري ڇڏيندا هئا، هڪ جوڳي سندس رياضتن جو امتحان وٺڻ لاءِ وٽس آيو پاڻ هن جو ارادو معلوم ڪري چيائون ته اچ ته ڪي ڏينهن بندگي ۾ بيهي گذاريون ۽ توکي کاڌو تڏهن کائڻو پوندو جڏهن آئون کائيندس. هڪ جاءِ مقرر ڪري اتي اٿي بيهي بندگي شروع ڪئي، ڪجهه ڏينهن بعد جوڳي کي اچي سخت اڃ لڳي ۽ هو اتان ڀڄي نڪتو، جڏهن ته سيد عالي شاهه بندگي ۾ محو هو ۽ اتي ڪافي عرصو بيهي رياضت ڪئي، روايتون آهن ته مخدوم نوح سرور رح مٿن ايترو ته راضي هئا جو پنهنجي نياڻي جي فرض جي ادائگي سيد عالي شاهه سان ڪئي، روايتون آهن ته جتي سندن مزار آهي اتي ڀرسان سامي جو ڳوٺ هو جتي سامي مذهبي ڪٽر پڻي ڪري مسلمانن کي تنگ ڪندو هو، سامي وڏو طاقتور هو، ساڻس وڏو لشڪر به هوندو هو، ان علائقي ۾ سيد عالي شاهه جا مريد به رهندا هئا، انهن پاران سامي لاءِ اهڙين شڪايتن تي پاڻ پنهنجي چاچو سيد شاهه حسين شاهه سان گڏ مٽياري مان لڏي اتي ڀرسان اچي ويٺا ساڻن گڏ وڏي تعداد ۾ فقير فقيراءَ به گڏ هو، پاڻ اتي حويلي، فقير فقراءِ لاءِ الڳ جايون ۽ هڪ وڏو اوطارو ٺهرايو جتي مسافرن ديسي پرديسي ۽ ايندڙ مريدن لاءِ لنگر عام هلندو هو، پاڻ ان علائقي ۾ انسانيت ۽ اسلام جي پرچار ڪئي ته ان سامي کيس تنگ ڪرڻ شروع ڪيو، پاڻ سامي کي ڏاڍو سمجهايو پر هو نه مڙيو ته پاڻ کين چيو ته نه رهندي تون نه رهندو تنهنجو شهر...! چون ٿا ڪجهه ڏينهن بعد اتي اهڙو زلزلو آيو جو اهو شهر غرق ٿي ويو ۽ سامي مري ويو، سندس اهڙي ڪرامت بعد علائقي جون ڪيئن برادرين وارا توڙي هندو به مريد اچي ٿيا، ان غرق ٿيل شهر جا ويهه سال اڳ تائين نشان باقي هئا، پر سنڌ جي ٻين اهڙن قديم آثارن وانگر هن غرق ٿيل شهر جا آثار به مٽجي ويا ۽ اتي غير قانوني کڻت ڪري زرعي آبادي ڪئي وئي، سيد عالي شاهه جو ڏاچين سان پيار هوندو هو، وٽس اٺن ڏاچين جا وڳ هئا، سندس چڙهڻ لاءَ وندر نالي ڏاچي هئي، روايتون آهن ته عالي شاهه جا اٺ ۽ ڏاچيون سندس چاچا سيد شاهه حسين شاهه جي انبن جي باغ ۾ وڃي وڻن کي کائينديون هيون، ڪافي دفعا سندس چاچي کيس شڪايت ڏني پر اهو سلسلو بند نه ٿيو هڪ ڏينهن اٺ ۽ ڏاچيون باغ ۾ وڻ کائي رهيون هيون ته سندس چاچو وٽس شڪايت کڻي آيو ته پاڻ جلالت ۾ اچي چيو ته چاچا اٺ ۽ ڏاچيون ته ڪنڊي جا وڻ کائي رهيون آهن ان تي سندس چاچي کي وڌيڪ ڪاوڙ لڳي ۽ کيس اتي هلي ڏسڻ لاءِ چيو ان تي سيد عالي شاهه ۽ اتي ويٺل حاضرين اتي پهتا ڏسن ته انبن جي وڻن بجاءِ ڪنڊين جا وڻ بيٺا آهن، اتي سندس چاچو جلال ۾ اچي هڪ تير ڏکڻ طرف اڇليو ۽ سيد عالي شاهه کي چيائون ته هاڻ پاڻ گڏ نه ٿا رهي سگهون ان تي عالي شاهه چيو ته چاچا اوهان اتي رهو آئون هتان وڃان ٿو ۽ پاڻ ڪجهه فقراءُ ۽ مريدساڻ ڪري اتان ڪڇ ڀڄ شهر ڏانهن روانا ٿيا، جتي سندن وڏي تعداد ۾ مريد هئا ۽ اتي آستانو ٺاهي ويهي رهيا، اتي پاڻ مسجد به ٺهرائي، روايتون آهن ته ڪجهه عرصي بعد سندس چاچو اتي ويو ۽ کين راضي ڪري واپس وٺي آيا، پر عالي شاهه جو ڀڄ ڪڇ ۾ اهڙو ته روح ريجهي ويو جو پاڻ ڪافي عرصو اتي رهندا هئا ۽ سندن وصال به اتي ٿيو، سندس وصيت موجب سندس جسم مبارڪ کي تڙ ڏياري ڪفن پارائي هڪ ڪاٺ جي پيتي ۾ وڌو ويو، جنازي نماز بعد صندوق ڏاچي تي رکي وئي، سندس وصيت هئي ته ڏاچي جتي ويهي اتي کيس سپرد خاڪ ڪيو وڃي، اڳيان ڏاچي پويان سندن فقيراءَ ۽ مريد ڏاچي منزلون طئه ڪندي اتي اچي ويٺي جتي سندس مزار آهي، اهي به روايتون آهن ته سندس وصيت هئي ته کيس اتي جتي سندن مزار آهي اتي دفن ڪيو وڃي، جتي سندن مزار آهي اتي مٽي جو دڙو هو، روايتون آهن ته پاڻ چاچي جي چوڻ تي اتان وڃڻ کان اڳ اهو فرمايو ته چاچا ڪيڏانهن به ڪڍو پر هونداسين اوهان جي سيراندي ۽ سندن وصال بعد جتي ڏاچي ويٺي اهو دڙو سندس چاچو جيڪو کائن اڳ وصال ڪري ويو ان جي مزار کان 4 ايڪڙن جي فاصلي تي سيراندي کان سپرد خاڪ ڪيو ويو، اهڙي ريت سندس چاچي کي چيل فرمان صحيح ثابت ٿيو، سندس وصال 1008هه ربيع الاول مهيني جي پهرين جمع رات ٿيو، ان تاريخ تي هر سال سندن عرس مبارڪ وڏي عقيدت ۽ جوش خروش سان ملهايو ويندو آهي، تفريح لاءِ دوڪانداري شو لائين به لڳندي آهي، 3 ڏينهن شاندار ملاکڙو به ٿيندو آهي،صوفيانه راڳ جون محفلون به ٿينديون آهن، پهرين رات روايتي مچ ٿيندو آهي، جنهن ۾ هزارين ماڻهو شريڪ ٿين ٿا ان مچ لاءِ مشهور آهي ته ان موقعي تي جيڪو ماڻهو 5 دفعا الحمد 5 دفعا قل هو الله سورت پڙهي جائيز دعا گهرندو ته اها پوري ٿيندي، سندس وصال کانپوءِ ترت سندس مريدن سندن مزار ٺهرائي پر مٿان قبو ٺهي بس ٿيو ته رات جو صرف مٿان قبي ڊهي وئي باقي مزار صحيح سلامت آهي، اها قبي ڊهڻ بعد وري ٺاهي وئي تيار ٿي ته رات جو ڊهي وئي ۽ گادي نيشن کي قبي مٿان ڇت نه ٺاهڻ جو اشارو مليو، ان بعد قبي ڇت نه ٺاهي وئي سندن سجاده نيشن مان شاهه محمد شاهه ۽ فقير محمد شاهه ڪامل ولي صاحب ڪرامت ٿي گذريا آهن، هنن وڏيون رياضيون ۽ عبادتون ڪيون چلا ڪڍيا، روايتون آهن ته ڀر ۾ نوبت مري ڳوٺ ۾ هڪ هندو سيٺ رهندو هو، سيد فقير محمد شاهه ان واڻئي سيٺ کان سيڌو سامان وٺندو هو ۽ اهو واڻيو کين درگاهه ۾ لنگر نياز لاءِ في سبيل الله سامان به ڏيندو هو، هڪ ڏينهن پاڻ صبح جو ان ڳوٺ ڏانهن وڃڻ لڳو ڪنهن مريد کائن معلوم ڪيو ته سائين ڪيڏانهن ٿا وڃون پاڻ فرمايو ته سيٺ نيڻو مل کان سامان وٺڻ ٿو وڃان، مريد عرض ڪيو ته اهو سيٺ ته رات ديهانت ڪري ويو، سائين چيو اهو ڪوڙ آهي پاڻ ان ڳوٺ ويجهو پهتو ته ان واڻئي سيٺ جي ارٿي مساڻ ڏانهن کڻيون پئي ويا، پاڻ ماڻهن کان معلوم ڪيو ته خبر پئي ته سيٺ نيڻو مل جي ارٿي آهي، پاڻ جلال ۾ اچي چيو ته واهه ڙي سيٺ واهه اسين اچون پيا تو کان سامان وٺڻ تون وري وڃي پيو مسڻ ۾ سڙجڻ لاءَ پاڻ واڻين کي چيو ته ارٿي هيٺ رکو جڏهن ان جي ارٿي هيٺ رکي ته پاڻ جلال ۾ اچي چيو اٿ ڙي واڻيا هل مو نکي هلي سامان ڏي ان تي نيڻو مل ۾ ساهه پئجي ويو ۽ هو اٿي ويٺو. اهو سيٺ پوءِ سيٺ پوءِ ڪيترائي سال زنده هو. هن درگاهه جا سڄي سنڌ ۾ مريد آهن انهن ۾ جوڻيجا، سهتا، بالادي، ڪوري، ملاح، سولنگي، خاصخيلي، شورا، سومرا، ڪنڀار، پٺاڻ، ڏاهري، راجپوت، جهانجهڻا، ڀيل، ميگهواڙ، ڪولهي، واڻيا به شامل آهن، سيد عالي شاهه جو موجود سجاده نيشن سيد مصري شاهه ٻڌائي ٿو ته ننڍو هئس مخدوم طالب الموليٰ اسان وٽ آيا، صبح جو درگاهه تي حاضري ڏيڻ جو حڪم ٿيو، پاڻ ڪافي پنڌ پري گاڏي مان لهي پيادل مزار تي آيا، اتي والد سيد بهاول شاهه کان ڪجهه ڳالهيون معلوم ڪيون ڪجهه ٻڌايون ۽ چيو ته اوهان حضرت مخدوم نوح جي نياڻي جو اولاد آهيو ان ڪري اوهان کي به دنيا ۾ ان نظر سان رهڻو پوندو، سيد مصري شاهه چوي ٿو ته هڪ دفعي مخدوم طالب الموليٰ وٽ حاضري ٿي هالا ويس ته پاڻ فرمايو ته حضرت مخدوم نوح رح حضرت محمد صه جن جي سنت پوري ڪندي چاريار، ابوبڪر شاهه لڪياري، عمر عطار، عثمان بودلو، سيد علي شاهه ۽ اوهان ان عالي شاهه جو اولاد اوهان آهيو پر ان جو نالو غلطي سان عالي شاهه سڏجي ٿو ۽ ڪتابن ۾ غلطي سان علي شاهه شيرازي لکجي ويو آهي، سيد مصري شاهه جي دعويٰ پنهنجي جاءِ تي پر جيڪڏهن واقع ۾ اها غلطي ٿي آهي ته پوءِ سوال ٿا اٿن ته پوءِ اڄ تائين ان جي تصديق ڇو نه ٿي آهي. سيد عاليٰ شاهه جو ذڪر ڪيترن ئي تاريخي ڪتابن کانسواءِ ڪتاب تحفت الڪرام ۾ به مختصر طور ملي ٿو، پر پروفيسر محبوب علي چنا سيوهاڻي جي مرتب ڪيل ڪتاب مخدوم نوح سرور رح جا سهوگي ۾ ڪٿي به ذڪر نه ٿو ملي، پروفيسر چنه پاران هن بزرگ جو ڪتاب ۾ ذڪر نه ڪرڻ سمجهه ۾ نه ٿو اچي، سيد عالي شاهه جي حال وسيلن ۾ دستار مبارڪ، ڪاٺ جي مڻين جي تسبيع، لباس ۽ ٻيو سامان موجوده سجاده نيشن وٽ محفوظ آهي، عرس مبارڪ جي موقعي تي انهن جي زيارت ڪرائي ويندي آهي، ڪڇ ڀڄ ۾ سندن آستانو اڄ به موجود آهي، اتي سندن عرس مبارڪ تي اتي به سندن مريد ۽ عقيدتمند ڏهاڙو ملهائيندا آهن، پاڪستان ٺهڻ کان اڳ ڪڇ ڀڄ مان سندن مريد عرس مبارڪ ۾ هتي ايندا هئا ۽ درگاهه جو سجاده نيشن به اتي روحاني سفر تي وينداهئا، پاڪستان ٺهڻ کان پوءِ به ڪجهه عرصو جاري رهيو پر بعد ۾ اهو سلسلو بند ٿي ويو، سيد عالي شاهه جو جت به سندن دعائن سان صاحب ڪرامت فقير هو، جنهن جي آخري آرام گاهه مٿان چوڪنڊي ٺهيل آهي، درگاهه کان 2 ڪلوميٽر روڊ تي طرف آهي ان کي ڏانو ڻيون پير سڏين ٿا، اتي قديم زماني کان ڪنڊي جو وڻ بيٺل آهي ان ڪري ڪنڊي وارو پير به سڏجي ٿو، هر سال سندس ميلو به لڳي ٿو، جيڪو خدا ڏنو هنگورو سيد نظر حسين شاهه ۽ ٻيا لڳرائين ٿا، هتي ماڻهو سکان پوري ٿيڻ تي مٺايون، خير خيراتون ڪرڻ کانسواءِ اٺن جا ڏاوڻ باسين ٿا ۽ سوال پورا ٿيڻ تي اهي کڻي اچن ٿا. حضرت عالي شاهه جا هن وقت تائين ٿيندڙ سجاده نيشن ۾ حضرت سيد يار محمد شاهه رح بن حضرت سيد عالي شاهه رحمة الله عليه، بن حضرت سيد بيگ محمد شاهه رح بن حضرت سيد يار محمد شاهه رح، بن حضرت سيد ڏاتر ڏنو شاهه رح بن حضرت سيد بيگ محمد شاهه رح، حضرت سيد پارپئو شاهه رح بن حضرت سيد ڏاتر ڏنو شاهه رح، حضرت سيد يار محمد شاهه رح بن حضرت سيد پارپئو شاهه رح، حضرت سيد بيگ محمد شاهه رح بن حضرت سيد يار محمد شاهه رح،حضرت سيد بهاول شاهه رح بن حضرت سيد بگ محمد شاهه رح حضرت سيد ڏاتر ڏنو شاهه رح بن حضرت سيد بهاول شاهه رح، حضرت سيد بيگ محمد شاهه رح بن حضرت سيد ڏاتر ڏنو شاهه رح، حضرت سيد يار محمد شاهه رح بن حضرت سيد بيگ محمد شاهه رح، حضرت سيد پارپئو شاهه رح بن حضرت سيد يار محمد شاهه رح،حضرت سيد بيگ محمد شاهه رح بن حضرت سيد پارپئو شاهه رح،حضرت سيد شاهه محمد شاهه رح بن حضرت سيد بيگ محمد شاهه رح، حضرت سيد فقير محمد شاهه رح بن حضرت سيد شاهه محمد شاهه رح، حضرت سيد بهاول شاهه رح بن حضرت سيد فقير محمد شاهه، حضرت سيد يار محمد شاهه رح بن حضرت سيد بهاول شاهه رح، (ڀائيٽيو) حضرت سيد بهاول شاهه رح بن حضرت سيد غلام، حيدر شاهه عرف سيد مصري شاهه رح، سيد غلام حيدر شاهه عرف سيد مصري شاهه بن حضرت سيد بهاول شاهه رح ۽ موجوده سجاده نشين سيد بلاول عرف سيد مصري شاهه کي ڇهه فرزندسيد بهاول شاهه، سيد ذوالفقار علي شاهه، سيد ذاڪر علي شاهه، سيد شاڪر علي شاهه، سيد سجاد علي شاهه، سيد نبن علي شاهه آهن.
موجوده سجاده نشين سيد مصري شاهه 15 مارچ 1956ع ۾ جنم ورتو، سندس تعليم بي اي آهي، سندس ادب، صوفيانه راڳ سان دلچسپي رهي هئي، پاڻ علائقي جي مشهور سماجي شخصيت آهي، پاڻ مخدوم خاندان جي ڪري پ پ سان وابسته آهي، شاهه لطيف استاد بخاري، مخدوم طالب الموليٰ، مخدوم امين فهيم ، شيخ اياز ۽ ٻين شاعرن جي شاعري سان دلچسپي رهي آهي، پاڻ جواني ۾ بهترين گهوڙي سوار به هو، پاڻ سخي، مهمان نواز غريبن جو همدرد آهي.