مشهور ولي الله ۽ 5 ٻولين جو صوفي شاعرحضرت حسن بخش شاهه هادي
گهڙي منجهه عشق جي درياءَ هلڻ هن پار مشڪل آ،
لنگهي تنهن حد لاحد کان ٿيڻ مختار مشڪل آ،
ڪري دنيا ترڪ يارو ڪڍي سي لنگ لانگوٽيا،
ڇڏي سر ساهه جو سانگو اچڻ اظهار مشڪل آ،
لاڳاپا لوڪ جا لاهي ڇني سڀ يار يارانه،،
ننگئون نڪري ٿيڻ نانگو نسنگ نروار مشڪل آ.
بدقسمتي سان سندس شاعري جو وڏو حصو ضايع ٿي ويو آهي، باقي بچيل شاعري 1956ع ۾ سندس سابق سجاده نشين سيد شاهنواز شاهه عارف الموليٰ مرحوم ۽ محمد ابراهيم جويو گڏ ڪري سنڌي ادبي بورڊ حوالي ڪئي، جن سندس شاعري کي ديوان ڪلام سيد حسن بخش شاهه جي نالي سان ڇپرايو، ڪافي وقت کان سندن ديوان اڻ لڀ ٿي ويو آهي، ڪافي وقت کان سنڌي ادبي بورڊ ان کي ٻيهر ڇپائڻ جا اعلان ڪرڻ جي باوجود اڃا تائين ٻيو ڇاپو نه ڇپجي سگهيو، ان ڪري هن خاندان جي سيد يار محمد شاهه ۽ ٻين عقيدتمندن گڏجي چونڊ شاعري جو مجموعو ٻيهر ڇپايو آهي. حضرت سيد حسن بخش شاهه پنهنجي اوطاق تي هر وقت صوفيانه، سگهڙن جون ڪچهريون، صوفيانه راڳ ۽ ملاکڙو ڪرائيندو هو، صوفيانه راڳ ٻڌڻ سان مٿن وحد طاري ٿي ويندو هو، پاڻ آڌي رات جو اٿي صبح تائين ذڪر الاهي ڪندا هئا، پاڻ صاحب ڪرامت هئا، ايندڙ سوالي فيض حاصل ڪري ويندا هئا. سخاوت ۾ ايترو ته اڳتي جو الله جي نالي تي چوپايو مال ۽ زمين به ڏئي ڇڏيون، سندن ننگر خانو سڄي سنڌ ۾ مشهور هو. وٽن هر وقت مريد، سوالين، فنڪارن، سگهڙن، شاعرن، اديبن، ملهن جو وڏو حلقو موجود هوندو هو، سڀني کي ماني پنهنجي هٿن سان کارائيندا هئا، پاڻ وجد ۾ اچي شاعري چوندا هئا ۽ اتي موجود مريد اها لکي وٺندا هئا، سندن پهرين شادي پير علي بخش شاهه جي نياڻي سان ٿي، ان مان هڪ فرزند عطا ٿيو جو بعد ۾ گذاري ويو. ٻي شادي اڏيرو لال جي سيدن مان ٿي، ان مان ڪوبه اولاد نه ٿين، پاڻ پنهنجي ڀاڻيجي سيد ڏنل شاهه کي پٽ بنايو، جيڪو سندن پهريون سجاده نشين هو، هڪ ڏينهن ذڪر الاهي ۾ مصروف هئا ته سنجهورو ڀرسان رندن جي هڪ ڳوٺ جي مائي روئندي کين عرض ڪيو ته سندن اڪيلو ٻچڙو بيمار آهي، خدا جي واسطي هلي کيس دعا ڪريو، جڏهن پاڻ اتي پهتا ته اهو ڇوڪرو ڪوما ۾ هو، پاڻ کين دعا ڪئي ته ڇوڪرو اٿي ويهي رهيو، پر سائين بيمار ٿي پيو، پاڻ فرمايائون ته الله جو نالو کڻي ايندڙ عورت جي پٽ تان پاڻ پنهنجي جان جو صدقو ڏنو آهي، پاڻ اتان پينگهي ۾ پاڻ کڻائي آيا ۽ چند ڏينهن اندر وصال ڪري ويا، کين وصيت موجب سندن اوطاق ۾ دفن ڪيو ويو، جتي سندس خاندان وارن ۽ مريدن خوبصورت مزار اڏائي، پاڻ 7 جمادي اول 1318هه ۾ وصال ڪيو. هر سال سندن 3 روزه عرس مبارڪ وڏي عقيدت احترام سان ملهايو وڃي ٿو. سندن وقت ۾ شاعري ۾ ڪافي جو عروج هو ۽ غزل جو دور هاڻ شروع ٿي رهيو هو، ان ڪري پاڻ غزل گهٽ ڪافيون وڌيڪ چيون آهن. ڪافي گوءِ شاعرن ۾ سندن اعليٰ مقام آهي، جيڪو رنگ ۽ ميٺاس سندس ڪلام ۾ آهي اهو ان وقت جي ٻين شاعرن جي شاعري ۾ نه آهي، پان دعائن جا در هئا، پاڻ ڪيترن ئي غريبن کي نوازي ڇڏيو، اڄ انهن جا خاندان وڏا زميندار آهن، پاڻ دردمند دل رکندڙ درويش هئا، سندن هر شعر جي هر لفظ ۾ سوز سمايل آهي، سندن سجاده نشين سيد شاهنواز شاهه عارف الموليٰ جي دور ۾ سندن عرس مبارڪ سنڌ ۾ لطيف، سچل، قلندر سائين جي عرس مبارڪ کان پوءِ چوٿين نمبر تي شمار ڪيو ويندو هو. شاندار ملاکڙا، ادبي ڪانفرنسون، صوفيانه راڳ ۽ دڪانداري 30 ايڪڙن ۾ هوندي هئي.
ميلي ۾ سنڌ جا مشهور شاعر، اديب، سگهڙ، فنڪار شوق سان ايندا هئا، پاڻ ميلي جي دعوت کي هڪ وڏو اعزاز سمجهندا هئا، جڏهن ته سنڌ ۾ ان دور ۾ ميلن ۾ جيڪو به ملاکڙو ٿيندو هو، انهن ۾ حضرت حسن بخش شاهه جي ميلي وارو ملاکڙو تاريخي سڏيو ويندو هو. مشهور ملهه هتي ملهه وڙهيا، هن ميلي ۾ سائين جي ايم سيد، مخدوم طالب الموليٰ، مولانا غلام محمد گرامي جهڙيون شخصيتون به شريڪ ٿيون. عارف الموليٰ جي وفات بعد سندس فرزند سيد نبي بخش شاهه ڪجهه سالن تائين اهڙا ميلا مچايا پر اهو سلسلو برقرار رکي نه سگهيو ۽ پوءِ آهستي اهڙو واءُ وريو جو حضرت حسن بخش شاهه جو ميلو بس نالي جو ميلو وڃي بچيو. هي ميلو پنهنجو عروج وڃائي ويٺو وري به شابس آهي سيد شاهنواز شاه عارف الموليٰ جي فرزند سيد يار محمد شاهه عابد مولا عرف مٺل شاه کي جو ميلي جون رونقون وري موٽايون آهن، ميلي ۾ ادبي ثقافتي پروگرام ڪرائڻ شروع ڪيا آهن، اسان جي خيال ۾ هن خاندان جا سڀ پير ميلي جي حوالي سان هڪ ٿي وڃن ته ميلي ۾ ماضي واريون رونقون موٽي سگهن ٿيون.۽ ان ۾ سڀن جي عزت آهي.