شخصيتون ۽ خاڪا

ورق ورق گلاب

سنڌ جي ماڳ مڪانن ۽ شخصيتن تي لکيل مضمونن ۽ لکڻين جي هن مجموعي ”ورق ورق گلاب“ جو ليکڪ نور سنڌي آهي. هن ڪتاب ۾ سنڌ جي ڪيترن ئي ماڳ مڪانن، قديم شهرن، ڳوٺن جو تاريخي پس منظر، ماضي حال، صوفي سنتن، سنڌ جي ڪيترن ئي حال حيات، وصال ڪري ويل شخصيتن، انوکن ڪردارن ۽ سول سوسائٽي ۾ ڪردار ادا ڪندڙن جي نجي زندگي ۽ سماجي خدمتن جو احوال شامل ڪيو ويو آهي.
  • 4.5/5.0
  • 5657
  • 907
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • نورسنڌي
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book ورق ورق گلاب

حضرت سيد غازي علي گوهر شاهه

نوشهروفيروز ضلعي ۾ مٺياڻي ويجهو حضرت سيد غازي علي گوهر شاهه جي مزار روشين جو مينار بڻيل آهي. جتي زائرين جو هر وقت ميلو متل هوندو آهي. پاڻ حضرت عبدالقادر شاهه جيلاني جو اولاد آهن، سندن شجرو مبارڪ هن ريت آهي. سيد علي گوهر شاهه بن امير شاهه بن جعفر شاهه بن حاجي پريل شاهه بن حاجي جعفر شاهه بن حاجي امير شاهه بن گلاب شاهه بن امير اعلى شاهه بن نانگو شاهه ، حضرت نانگو شاهه مشهور ولي الله ٿي گذريو آهي. سندس مزار نوشهروفيروز ويجهو آهي. پاڻ صاحب ڪرامت هو. غازي علي گوهر شاهه 1916ع ۾ تولد ٿيا، پاڻ ڄمندي ڄام هئا. پاڻ صرف ٻه ٽي درجا سنڌي پاس ڪيا ۽ قرآن شريف جي تعليم حاصل ڪئي. اڃان ننڍڙا هئا ته سندن والد وصال ڪري ويو. ۽ سندن پرورش سندن سئوٽ سيد جعفر شاهه ڪئي. پاڻ اڃان ستن سالن جا هئا ته امڙ ۽ ڀيڻ سان گڏ درگاهه نانگو شاهه ڀرسان ڳوٺ مان لڏي پراڻا ڪاريجا ۾ پنهنجي ماما سيد خوش محمد شاهه جي گهر ڀرسان رهائش پذير ٿيا، غازي علي گوهر شاهه ننڍي هوندي کان ذهين، اڪيلائي پسند، رحم دل، ٻاجهاري طبعيت جا مالڪ هئا.ان وقت ڪاريجا ڳوٺ ڀرسان سيد جمال شاهه جي قبرستان ۾ هر جمع رات راڳ ٿيندو هو. هڪ دفعي سائين اتي راڳ ٻڌڻ ويا اتي هڪ الله واري فقير مٽي مان پاڻي ڀري پيتو ۽ اتي ويٺل سڀني ماڻهن جي طرف ڏٺو ۽ سندس نظر سيد علي گوهر شاهه تي پئي ته بچائيل پاڻي ان کي پياري پاڻ اتي ئي گم ٿي ويو. ان بعد پاڻ فقيري ڏانهن مائيل ٿيا، پاڻ فرمائين، هئا ته اسان کي پياريل آهي. قلندر پاڪ جي عميري” پيالو حضرت عشق جو“ ان بعد پاڻ شاعري به شروع ڪئي ۽ پاڻ فقيري اختيار ڪئي، پاڻ پهرين شيعه فرقي سان لاڳاپيل هئا. پاڻ ڪارو ويس ڪندا هئا. پاڻ 18 سالن جي ڄمار ۾ هڪ چلو ڪڍيو ۽ 40 ڏينهن مسلسل روزا رکيا، سحري ۽ افطاري وقت صرف هڪ کارڪ کائيندا هئا ۽ بعد ۾ 11 سالن تائين هڪ نه ٻئي ڏينهن اهڙي نموني روزا رکيا، سندس چوڻ هو ته اسان پنهنجي نفس کي ماري ان تي چڙهي ويٺاسين ته نفس اسان کي ستين آسمان تي پهچايو. پاڻ ننڍي هوندي کان حضرت قلندر لال شهباز جا عقيدتمند رهيا ۽ وقت به وقت اتي حاضري لاءِ ويندا هئا ۽ پاڻ تقريبن 25 سالن جي ڄمار ۾ قلندر لال شهباز جي عرس تي ”امير اولاد جي ڪافي مان طالبي جي مهر لڳائي سندن فقيرن ۾ شامل ٿيا. سندس طالبي جو نالو سجاد علي فقير هو. پاڻ جواني ۾ پنهنجي مرشد قلندر لال جي شان ۾ ڪيل شاعري خود ڳائيندا هئا ۽ پنهنجي فقراءَ سان گڏ سنگ جي صورت ۾ ڳائي وڄائي چادر چاڙهيندا هئا. جيڪو به سندن طالبي ۾ ايندو هو ته انهن تي مهر هڻندا هئا. انهن جا پنهنجا نالا به رکندا هئا. سندن ڪيترن ئي صوفي بزرگن سان صحبت هئي. جن ۾ ٻين کانسواءِ محمد فقير کٽياڻ، سيد مهدي شاهه، جهانيان دلمدار فقير لوڙهي وارو، گنبل شاهه ٽلٽي وارو، محمد فقير هيسباڻي، به شامل آهن روايتون آهن ته انهن مان سڀ کان وڌيڪ صحبت محمد فقير کٽياڻ سان هوندي هئن. محمد فقير کٽياڻ جي صحبت ۾ اچڻ بعد پاڻ ڪارو ويس ڇڏي 30 سالن تائين گيڙو ويس پهريندا هئا. پاڻ وقت جا بهتر روحاني شاعر هئا. سندس شاعري ۾ پيار محبت، مٺاس،حقيقت معرفت ۽ فقيري جو عڪس ملي ٿو. پاڻ شاعري 36 راڳڻين ۾ چئي آهي. سندس شاعري ۾ حمد، نعت، قصيده، منقبت، غزل، وائي، ڪافيون، گيت شامل آهن. سندن شاعري سندن خليفا لکندا هئا پاڻ پنهنجي شاعري ان وقت جي مشهور فنڪار کان ڳارائيندا هئا. پاڻ به وجد ۾ اچي پنهنجو صوفيانه ڪلام ڳائيندا هئا. چون ٿا ته هڪ دفعي پاڻ پنهنجي خليفن سان گڏ حضرت قلندر لال شهباز جي درگاهه تي خليفن ۽ فقراءَ سان گڏ سنگ ۾ ڳائي رهيا هئا ته ان ميدان ۾ ٻرندڙ ڪاٺين جي شعلن جو مينهن وانگر وسڪارو ٿي ويو. باهه جي شعلن واريون ڪاٺيون اتي ويٺل ماڻهن تي ڪريون ته اتي ويٺل فقير ۽ عام ماڻهو ڀڄي ويا پر محمد فقير کٽياڻ ۽ سائين علي گوهر شاهه ويٺا رهيا. بعد ۾ ڪنهن فقير کين عرض ڪيو ته سائين سڀ فقير ۽ عام ماڻهو ڀڄي ويا، اوهان اتي ويٺا رهيا ان تي پاڻ فرمايو ته ميدان مري ملهائبو آهي. ڀڄڻ اسان کي روا نه آهي. روايتون آهن ته پاڻ گهمڻ ڦرڻ جا وڏا شوقين هئا. گهمندي ڦرندي پاڻ مشاهدا ڪيا، سنڌ جي سرائيڪي پٽي جي ڪيترن ئي ولي الله جي مزارن کان سواءِ پاڻ هندستان جي ڪيترن ئي شهرن ۾ به ويا ۽ اتي ڪيترن ئي ولي الله جي مزارن تي به ويا علمي، ادبي ، روحاني، اسلامي، تاريخي، فلسفن وارا ڪتاب سندس مطالعي ۾ رهيا. پاڻ اڪيلائي پسند هئا خاص طور رات جو اڪيلا گذاريندا هئا. پاڻ رات جو ذڪر فڪر به ڪندا هئا. سندن چوپايو مال سان ڏاڍو پيار هو، وٽن ٻڪريون، مينهون، ڍڳيون وڏي تعداد ۾ هونديون هيون. پاڻ چوپايو مال کي ”امان ڪري چوندا هئا، ڍڳن، پاڏن کي بابا سائين ڪري سڏيندا هئا. پاڻ انتهائي نرم ۽ حساس دل هوندا هئا. انسانيت سان پيار ڪندڙ هئا، ايتري قدر جو ڪڏهن نانگ، بلا، وڇون به نه ماريندا هئا. ۽ فقير فقراءَ کي هنن کي مارڻ نه ڏيندا هئا. پاڻ چوندا هئا ته هي به مالڪ جي مخلوق آهي، وٽن ڪتا، ٻلا به جام هوندا هئا. پاڻ روزانو مغرب نماز کانپوءِ کين کير ڏيندا هئا. ان لاءِ باقائده ٿانوءَ هوندا هئا. جن کي سائين روزانه ڌورائيندا هئا پاڻ پنهنجي زندگي ۾ 40 سالن تائين ساهه واري شيءِ نه کاڌي ۽ پاڻ پنهنجي فقيرن کي به ساهه واريون شيون کائڻ کان منع ڪندا هئا. سيد علي گوهر شاهه پنهنجي مريدن کان ڏن وغيره نه وٺندا هئا پر جيڪڏهن ڪو ڏن وٺڻ تي اصرار ڪندو هو ته ان جو اڌ رکندا هئا. اڌ واپس ڪندا هئا پاڻ وقت جا سخي هئا، خير خيراتون ڪندا هئا. غريبن جي مدد ڪندا هئا سائين وٽ هڪ اهڙو ڪتو هو جنهن جو نالو پاڻ ڪجل رکيو جيڪو کين ڏاڍو پيارو هو، ان ڪتي جي اها ڊيوٽي هوندي هئي ته ڏينهن جو سائين جي هجري ۾ ڊيوٽي ڏيندو هو، رات جو مال متاع تي پهرو ڏيندو هو، سندن جڏهن غفاري صاحب مٺا سائين رحمت پور لاڙڪاڻو سان ملاقاتون رهيون ۽ پاڻ ساڻس ملاقات لاءِ اڪثر ويندا هئا گهڻو ڪري هر جمع جي نماز اتي وڃي پڙهندا هئا. ان بعد سائين جي زندگي ۾ ڦيرو آيو پاڻ اڇي رنگ جا ڪپڙا پائڻ شروع ڪيا، راڳ ويراڳ جو سلسلو به بند ڪرايو ۽پنهنجي شاعري سنڌو درياهه جي حوالي ڪري ڇڏي. 1977ع ۾ سائين لڏي بچاءُ بند لڳ علي گوهر شاهه نالي ڳوٺ آباد ڪري اتي اچي رهيا، جتي سندن مزار آهي، پاڻ اتي مريدن سندن حويلي فقيرن لاءِ اوطارا ۽ مسجد شريف ٺهرائي. پاڻ مريدن ، عقيدتمندن کي مٿو اگهاڙو ڪرڻ جي منع ڪندا هئا ڪو مريد مٿو اگهاڙو ڪندو هو ته مٿن ناراض ٿيندا هئا. سندن ٺهرايل مسجد ۾ هر جمعي تي وڏي جماعت ٿيندي هئي پري پري کان ماڻهو سائين سان گڏ نماز پڙهڻ لاءِ ايندا هئا. پاڻ جمع نماز ختم ٿيڻ بعد قرآني آيت ترجمي سان ٻڌائيندا هئا. ان بعد درس ڏيندا هئا. ان بعد حديثون بيان ڪندا هئا. 1982ع ۾ پاڻ پنهنجو لباس گهرو گلابي پهرڻ شروع ڪيو. روايتون آهن ته پاڻ حضرت امام حسين رحه جن جي شهادت کان متاثر ٿي ان رنگ جو لباس پائڻ شروع ڪيو ۽ فقيرن کي به هدايت ڪيائون ته اوهان به اهو لباس پايو، پاڻ صاحب ڪرامت هئا، نه صرف مٺياڻي واري علائقي پر سڄي سنڌ م سندن ڪرامتون مشهور آهن. پاڻ ڪڏهن به ڪنهن کي پٽ پاراتو نه ڏنو پاڻ سدائين خلق خدا کي فيض پهچايو. سندن پهرين شادي ڪاريجا اول جي جان محمد چانڊيو جي نياڻي بعد ۾ گهر واري کي طلاق ڏئي ڇڏي، پاڻ ٻي شادي دادو جي محمد ابراهيم سيال جي نياڻي سان ڪئي، ڪجهه وقت بعد ان کي طلاق ڏئي ڇڏي پاڻ 3 شادي جيڪا آخري هئي اها پنهنجي هڪ فقير بيسر ڏهر جي نياڻي سان ڪئي، ان کي به ڪجهه وقت بعد طلاق ڏني کين اولاد نه هو، روايتون آهن ته سائين والده جي گهڻي اسرار بعد 3 شاديون ڪيون پاڻ چوندا هئا ته اسان فقير ماڻهو اسان جو ڇا دنياوي ريتن رسمن سان، سندن والده سان وڏو پيار هو ان جي وصال سان سندن زندگي تي گهرو اثر وڌو سائين جي همشيره جيڪا سائين کان ننڍي هئي پاڻ ڀاءُ جي خدمت ڪرڻ ڪري شادي نه ڪئي، سائين علي گوهر شاهه ڪافي سال حڪمت به ڪئي، جڙين ٻوٽين مان دوا تيار ڪرائيندا هئا. پاڻ في سبيل الله خلق خدا جو مفت ۾ علاج ڪيو. سندن آخري ڏينهن ۾ کين فالج ٿي پيو پاڻ 6 رجب 1410 هه جمعي ڏينهن هن فاني دنيا مان لاڏاڻو ڪيو، سندن جسم خاڪي کي صوفياڻي انداز ۾ صوفي راڳ ويراڳ ڳائيڻ سان ڌرتي ماءُ جي هنج حوالي ڪيو ويو، مريدن عقيدتمندن سندن شاندار روضو تعمير ڪرايو هر سال 6 کان 9 رجب تائين سندن عرس مبارڪ ملهايو ويندو آهي. سندن دعائن سان ڪيترائي پوڄارا پر ٿيا. اڄ به سندن آخري آرام گاهه تي سڄي سنڌ مان خاص طور مٺياڻي واري علائقي مان ماڻهو اچي سلام ڪن ٿا ۽ پنهنجون مرادون پوريون ٿيڻ لاءِ باسون باسين ٿا. پاڻ سندن شاعري سنڌو درياهه جي حوالي ڪرائي ڇڏي سندن وصال بعد سندن فقيرن کي جيڪا شاعري ياد هئي اها لکي وئي پر تمام گهٽ شاعري لکت ۾ اچي سگهي آهي، پاڻ عشق لاءِ چيو اٿن ته:
ڏسو مثل ديو جي آهي عشق آدم خور،
کائي ماس ماڻهن جو شوق منجهان شهزور،
ستل کڻي سيج تان ماڻهو ڳواهي مور،
گوهر شاهه ٿيو گهور حسنات عشق جي نام تي.
عشق بابت ٻئي هنڌ فرمايو اٿن،
آهي عشق ميدان ۾ دهشت وارا ڌڄ،
پسي تهمت عشق جي ڀڃڻو آهين ته ڀڄ،
نه ته گهڙ گوهر شاهه انهي گهيڙ ۾ لوڪڻون لاهي لڄ،
جيڪي اٿئي اڄ ڇڏ سار سڀاڻ جي.
سندس شاعري روحاني رومزون شامل آهن، مٿان شعر الله جي عشق ۾ چيا آهن، هن فاني دنيا لاءِ پاڻ فرمايو اٿن ته:
سوا گهڙي جي گذارن لاءِ سارو زمانو ٺڳ،
ڪاڪا صورت قرب واري نه ته جوفي ۾ آهي سارو جڳ،
درويش ورتو دم ڌيان سان درد وارو دڳ،
سورهيه ماري سڳ، گوهر شاهه گلزار ٿيا.
پاڻ فاني دنيا لاءِ هڪ ٻئي شعر ۾ فرمايو جيڪو ڪيڏو نه معنى خيز شعر آهي.
سوا گهڙي جو ميلو آ، پوءِ هر ڪو دوست اڪيلو آ،
هن دنيا ۾ دم گذارڻ ساعت پلڪ جو ويلو آ،
انسان ڪوئي سلطان هجي ري عشق الله جي ليلو آ،
تن تي روز محبت ڄاميل ٻاريو ٻيائي جن ٻيلو آ،
چهرو سچن جو علي گوهر شاهه ڪوڙن جو رخ ڀيلو آ.