ڪشمور
سومر، 13 نومبر 1989ع
شام ڌاري پنجاب جون حدون ٽپي جيپ سنڌ ۾ داخل ٿي ته سياسي آبهوا ۾ ڦيرو اچي ويو. پهرين نظر ڪشمور جي مکيه چوڪ تي لڳل ڳاڙهن جهنڊن ۾ وچڙي پئي. ڳاڙهن جهنڊن تي ٻه ڪهاڙيون ٻڌائين پيو ته هتي جيئي سنڌ اسٽوڊنٽس فيڊريشن ۽ ان سان لاڳاپيل تنظيمن جو وڏو اثر آهي. پيپلز پارٽيءَ جي شاگرد تنظيم ۽ ممتاز ڀٽي جي سنڌ نيشنل فرنٽ جا جهنڊا به نظر اچن ٿا پر گهڻائي ڳاڙهن جهنڊن جي آهي. رسول بخش پليجي جي تحريڪ به سرگرم نظر اچي ٿي. اسان کي پنجاب ۽ سرحد جي ڪنهن به شهر ۾ ايڏا جهنڊا ۽ سياسي نعرا نظر نه آيا هئا، جيترا سنڌ ۾ گهڙڻ شرط ڏٺا اٿئون.
اسان ته سنڌ جا ماڻهو آهيون جو هيترو سياسي تحرڪ ڏسڻ جا عادي آهيون، سچ پچ ته جيڪڏهن پنجاب يا سرحد جو ڪو ماڻهو روڊ سان سنڌ ۾ داخل ٿئي ته جيڪر هنيانءُ ڇڄي پويس ۽ اڌ مان موٽي وڃي. پنجاب جي سرائيڪي علائقي ۾ سياسي سجاڳي چڱي خاصي هئي پر سنڌ جي حالت وڏي بيچينيءَ کي ظاهر ڪري ٿي.
قافلو ڪشمور ۾ داخل ٿيڻ کان پوءِ کاٻي پاسي گڊو بئراج ڏانهن مڙيو. ٻيڙيون اڳ ئي پهچي چڪيون هيون. تازيون خبرون پڙهڻ خاطر ڪشمور جي بوڪ اسٽال تان اخبارون خريد ڪرڻ لاءِ جيپ جهلي وئي. پتو پيو ته اخبارون هڪ ڪلاڪ اڳ پهتيون هيون پر اڌ ڪلاڪ اندر کپي ويون. اخبارن ۾ اهڙي ڪهڙي ڳالهه هئي جو اڌ ڪلاڪ اندر کپي ويون؟
هڪ بدامني ۽ بابري مسجد جو واقعو! ماڻهو پاڻ کي باخبر رکڻ گهرن ٿا ۽ سياسي نوجوان هڪٻئي جي سياسي بيانن کان باخبر رهڻ گهرن ٿا. ان جي باوجود ڪشمور ۾ ايندڙ سنڌي اخبارن جو تعداد اردو جي اخبار ”جنگ“ کان گهٽ هو. شهر ۾ جيترا سياسي ڪارڪن آهن، وڪامجندڙ اخبارن جو تعداد ان جي ڪا پتي به نه هو.