ڪافر ڪوٽ
سيوهڻ ڏانهن ويندي واٽ ۾ سج لٿو ته جيپ اڙل واهه جي پل ٽپي، کاٻي پاسي مڙي وئي ۽ بند تان ٿيندي سيوهڻ جي قديم ۽ عظيم قلعي جي اوڀر کان ڦيرو کائي، مکيه دروازي مان داخل ٿي، مٿي چڙهي آئي. قلعي جو کنڊر هاڻي مٽيءَ جي اهڙي اتانهين دڙي ۾ تبديل ٿي چڪو آهي، جنهن ۾ ڪٿي ڪٿي عمارتن جي پيڙهه اڃا ڏسجي ٿي. قلعي جون پڪيون سرون عرصو اڳ ڊهي چڪيون آهن. ڊٺل سرون، شايد سيوهڻ جي نين اڏاوتن ۾ لڳي ويون آهن. فقط مکيه دروازي وٽ پڪين سرن جو هڪ حصو اها شاهدي ڏيئي رهيو آهي ته، سڄو قلعو سرن سان جوڙيو ويو هو. هائو! قلعي جي اوڀر ڏکڻ واري ڪنڊ جو هڪ مورچو اڃا تائين ڪنهن جهور پوڙهي سپاهيءَ وانگر جهڪيل حالت ۾ بيٺو آهي، شايد ان کي اڃا به اميد آهي ته ڪو وارث ايندو ۽ قلعو سنڀاليندو. هي سنڌ جو ان لحاظ کان سڀ کان اهم ۽ قديم قلعو آهي جنهن اتر ۽ ڏکڻ کان ايندڙ هر لشڪر کي جهليو، ان جي ذڪر کان سواءِ سنڌ جي ڪهاڻي نامڪمل رهندي. هن جو پڙاڏو سڪندر جي وقت کان ٻڌجي ٿو. قلعو ان وقت به آباد هو جڏهن مغلن ۽ ميان دين محمد وچ ۾ کوڙ واري جنگ (1700ع) لڳي هئي. خدا آباد وجود ورتو ته سيوهڻ وارو قلعو غير آباد ٿي ويو.