کيرٿر جو ن چوٽيون
رامائڻ ۾ چيل آهي ته، سنڌو ديش هڪ سؤ چوٽين وارو ملڪ آهي. جنهن مهل وانرن (ڀولڙن) جي راجا سگريو، وزيرن هنومان ۽ ٻڌيمان (ذهين) رڇ جامنت وانرن جا جٿا سيتا کي ڳولڻ لاءِ سڄي اپکنڊ پئي اماڻيا، تڏهن هنن خاص خاص علائقن جا ڏس پتا به کين سمجهايا پئي. هڪ جٿو سنڌ ڏانهن به موڪليو ويو. کين ٻڌايو ويو ته هتان اتر اولهه طرف پري هڪ ملڪ آهي، جنهن جو نالو سنڌو ديش آهي، جتي جبلن جون هڪ سؤ چوٽيون آهن. قديم حوالن ۾ اهو شايد واحد حوالو آهي، جنهن ۾ سنڌ کي جبلن وارو علائقو سڏيو ويو آهي. هاڻوڪي سنڌ ۾ جبل جون اهڙيون هڪ سؤ چوٽيون نظرنه ٿيون اچن، جن جي شهرت ڏکڻ هندستان تائين هجي، تنهن ڪري خيال اچي ٿو ته تڏهوڪي سنڌ جي حدن ۾ هاڻوڪو بلوچستان ۽ ان جو سليمان جبل به شامل هوندا.
بهرحال، اڄوڪي سنڌ جي حدن ۾ به جبل جون ڪي اوچيون چوٽيون موجود آهن، جن جي اوچائي ڪوهه مري توڙي ڪوئٽا کان مٿي آهي. ڪوهه مري 7,517 فوٽ مٿي آهي ۽ ڪوئٽا جي اوچائي 5510 فوٽ آهي. جڏهن ته سنڌ جي لاڙڪاڻي ۽ دادو ضلعن ۾ کيرٿر جبل جون ڪي چوٽيون هن ريت آهن:
چوٽيءَ جو نالو
ڪتي جي قبر
کهر جي جوڙي
بارغ
پر پکي
ڀنڊو ۽ سالارني
ڪچرڪ
گورک فوٽ
6,808 6500
7065
6600
6000
5383
5,653 جاگرافيائي هنڌ
وارهه کان اولهه ۾
ميهڙ کان اتر اولهه ۾
ميهڙ کان اولهه طرف
خيرپور ناٿن شاهه ۽ ميهڙ کان اولهه طرف
خيرپور ناٿن شاهه جي سامهون
خانپور جي سامهون
ڪَڪَڙ ۽ جوهيءَ جي سامهون