ٿنڀن واري مسجد
درياهه پير کان ڪجهه ئي ميل اتر ۾، ٿنڀن واري مسجد آهي. جنهن ۾ ظاهري طور تي ذڪر لائق اهي ٻه ٿنڀا آهن جيڪي مسجد ۾ لڳل هئا. انهن جي شاهوڪار تراش مڪليءَ جي قبرستان ۾ سمن جي قبرن مٿان ٺهيل ڇٽين جي ٿنڀن سان هڪ جهڙائي رکي ٿي. هتي به جام ٺڪراٽو آهي، جيڪي پري پري تائين پکڙيل آهي. جيڪڏهن وچ ۾ سامونڊي کاري نه هجي ها ته، پڪ سان اهو ٺڪراٽو کاريءَ جي ٻئي ڀر ڳاڙهي دڙي تائين پهچي ها، جيڪو راج ملڪ قبرستان کان سر اولهه ۾ آهي.
ٿنڀن واري مسجد، تعلقي ساڪري جي تپي گهاري ۽ ديهه کيراڻيءَ ۾ آهي. ڀرپاسي ۾ درياهه پير، ڳاڙهي دڙي ۽ راڄ ملڪ قبرستان سان گڏ ماڙي موراڙو نالي کنڊر ۾ آهي، جنهن ۾ هن وقت فقط ٺڪراٽو پکڙيل آهي. ڀرپاسي جا ماڻهو، ماڙي موراڙو نالي کنڊرن کي ڀڙجن سان نسبت ڏين ٿا. جڏهن ته ماڙي موراڙي ۽ ٿنڀن واري مسجد جي وچ ۾ ٺلهو ميل ڏيڍ جو پنڌ آهي. راڄ ملڪ قبرستان، هن مسجد کان فقط 7_8 ميل اوڀر ۾ آهي. ماڻهن وٽ روايت آهي ته، اها مسجد پڻ ڀڙجَن ٺهرائي هئي.اڄڪلهه ميرپور ساڪري لڳ،ڀڙجن جا ڪي ٿورا گهر آهن.
ٿنڀن واري مسجد جي ٻاهرين ڊيگهه ويڪر 35 فٽ ۽ ساڍا ٽيهه فٽ آهي_ اولهه ۾ چوڪور محراب اٿس، ديوار ست اٺ فٽ هئي. ٿنڀو ٽن حصن ۾ آهي. بنياد لڳ ڀڳ ڏيڍ فٽ جو، ٿنڀو ساڍا پنج فٽ ۽ باقي مٿي ڇت جهليندڙ حصو. ڀڙج، سماٽ قوم مان آهن، روايتن موجب ڀڙجن ۽ ڪلمتين جي پاڻ ۾ دشمني هئي. اها 967_ 970 هجريءَ جي ڳالهه آهي،جڏهن ڪلمتين ڀڙجن تي اوچتو حملو ڪري، کين نابود ڪري ڇڏيو (تازو اطلاعن موجب ٿنڀن واري مسجد وارو ماڳ هاڻي 1992ع ۾ پاڻي هيٺ اچي ويو آهي.)