شاهه بهارو
لاڙڪاڻي ۾ گهاڙ واهه جي اترين ڪنڌيءَ تي شاهه بهاري جو مقبرو آهي. عام ماڻهو هتي دعائون پنڻ وڃن ٿا. هُو اها ڳالهه وساري چڪا آهن ته شاهه بهارو اصل ۾ نور محمد ڪلهوڙي جو وزير ۽ سپه سالار هو، جنهن جي ذمي ڏهه هزار ماڻهو هئا. شاهه بهاري 1735ع ۾ وفات ڪئي. گهاڙ ڪئنال جي اتر ۾ هڪ چوڪور قلعو هوندو هو، جنهن کي چار مورچا هئا. اهي نشان هاڻي ڊهي چڪا آهن.
سڄي لاڙڪاڻي پرڳڻي جي سنڀال ۽ ترقي سندس ذميواري هئي. چون ٿا ته هو سڄي عمر ۾ 84 جنگيون وڙهيو ۽ سڀ کٽيائين. لاڙڪاڻي ضلعي ۾ ڪجهه قلعا ۽ واهه کوٽائڻ جو ڪم به سندس کاتي ۾ آهي. شاهه بهاري جو مقبرو غلام شاهه ڪلهوڙي 1774ع ۾ ٺهرايو.
شاهه بهاري جو مقبرو پڪسري عاليشان عمارت آهي. ڊيگهه توڙي ويڪر 39_39 فوٽ اٿس. مقبرو، 76 فوٽ ڊگهي ۽ 71 فوٽ ويڪري ٿلهي تي ٺهيل آهي. مقبري جي چوٽيءَ تي سهڻو شمعدان (lantern) قبي جي سڃاڻپ آهي. اهڙو سهڻو شمعدان ڪنهن به ٻئي مقبري تي ناهي. مقبري تي مٿي چئني ڪنڊن تي نيري ڪاشيءَ جون مناري نما وصفون آهن جن کي انگريزيءَ ۾ turrets چون ٿا. مقبري جي ٻي خاص ڳالهه ڪاٺ جو دروازو آهي جنهن تي شاهڪار ڪم ٿيل آهي. اولهه واري ديوار ۾ محراب آهي. مقبري جي اندر هڪ فوٽ اوچي ٿلهي تي ڇهن قبرن مان هڪ شاهه بهاري جي آهي. مقبري ۾ گلن چٽن واري چٽسالي آهي ۽ ڪٿي ڪٿي پارسي خطاطي آهي. مقبري جي ٻاهران چُن جو پلستر ٿيل آهي جنهن ۾ مستطيل پئنل ڏنل آهن.