حَسن . . . حَسن . . . حَسن ! ! !
مون ڪڏھن به پنھنجي پُٽ مُرشد ۽ حَسن ۾ بنھه ڪو فرق نه سمجھيو ۽ ھُن به سدائين مونکي سڳي ماءُ جيان عزت، محبت ۽ پيار ڏنو، جنھن ۾ ڪا ڪسر نه ڇڏي، چوندا آھن ته انسان کي سندس گفتگو مان پرکبو آھي. جيسين ھو وات نه کوليندو تيسين ھن جي سڀاءُ لاءِ ڪا راءِ قائم ڪرڻ مشڪل ھوندي آھي. . . . جتي وات کوليندو اُتي پَت وائکي ڪرائيندو يا پوءِ دل ۾ جڳھه بڻائيندو . . . . پر حسن جي سڀاءُ جو اَثر، ھُن جي ھڪ خاموش نظر وجھڻ سان ئي واضع طور محسوس ڪري سگھبو ھو، ته ھن ۾ انساني ھمدردي، قُرب، نيڪي ۽ نيت جي سچائي کان علاوه علميت ۽ روحانيت جو رنگ پيو جھلڪا ڏيندو ھو . . . پوءِ چاھي جنھن سان به ڳالھائيندو ته ڄڻ ان جي دل جي تخت جو وارث بڻجي ويندو . . . پوري سنڌ کي پرين جو پاڇو سڏيندڙ، ھُو آزاد منش انسان . . . . سدائين پيار ۽ پنجھائپ وارن رَوين ۾ مَست مگن رھيو . . . اصل معنى ۾ ھو عُمدگي سان تراشيل ھڪ اھڙو ھيرو ھو جنھن کي وڃائڻ کان پوءِ اڄ سڄي سنڌ حيران ۽ پريشان آھي.
پياڪ ته گھڻا ئي پيا آھن دنيا ۾، پر ھر ڪنھن جو اندر اِن ھيري موتي . . . ماڻڪ حسن جيان اجرو ۽ معصوم نه ھوندو، ھُن جھڙي مٺڙي مُرڪ نه ھوندي . . . اھڙا املھه ماڻڪ ڪڏھن ڪڏھن دنيا کي پنھنجو ديدار ڪرائي، قدرت جو رنڱ ڏيکاري چوڌاري محبتن جا ڪڏھن نه اجھامندڙ مَچ مچائي ھڪدم ھليا ويندا آھن ۽ ھميشه لاءِ وڇوڙي ماريل دلين تي پنھنجي ڇاپ ڇڏي ويندا آھن . . . حسن ائين ھڪدم ھليو ويندو. . . اڄ به يقين نٿو اچي . . . ڪڏھن لڳندو آھي ته مشاخن مان اڃان ڪونھي موٽيو، اتي ئي آھي جتي کيس وڻن جي ڇانَو ۾ کٽ تي ليٽي ٿڌڙين ھيرن ۾ ڪوئل جي ڪوڪ ٻڌندي ڌونرا کائڻ، زور ڏياري گھري ننڊ ڪرڻ ۽ مِٽن مائٽن سان ڪچھريون ڪرڻ ڏاڍو وڻندو ھو . . . ڪڏھن لڳندو آھي ڪنھن ڪانفرنس ۾ دوستن وٽ اسلام آباد ۾ ھٿيڪو ھوندو . . . يا ڪنھن ڳوٺ ۾ محفلن جو مور بڻيو شاعري پيو ٻڌائيندو ھوندو، ڇو ته جمعيت سان ته ھو ويھي نه سگھندو ھو . . . ۽ ھاڻ جڏھن اوچتو ڪمري جو در کُلي ٿو ۽ ڊگھي پاڇي جي رڳو ڇَڙي اڃان جھلڪ ڏسبي ته دل ٽِڙي ٿي پئي ته ھو اچي ويو . .. .پر يڪدم نظرون مٿي کڄڻ تي پَتو پئجي وڃي ٿو ته اِھو حسن نه بلڪه روحل حسن آھي . . . ھُوبھو پنھنجي پيءَ جي قَد ڪاٺ تي ويل! ۽ ھڪ دفعو وري اسان طلسم مان نِڪري ايندا آھيون ته حسن ڪو ٻاھر ويل آھي . . . ھاڻي ته ھو اھڙي جھان ويل آھي، جتي رڳو خوابن ۾ ئي ساڻس ملي سگھجي ٿو . . . .
ان ۾ ڪو شڪ ناھي ته حسن پنھنجي دور جو تمام وڏو نالو آھي، ھر دل اندر گھر ڪندڙ . . . . ھُن سان اسان جي آخري ملاقات اھائي ھئي جنھن ۾ اسين ھن سان طارق عالم جي گھر وياسين، واپستي تي تعزيتي بوڪ تي نوٽ لکڻ کان پوءِ ڪار ۾ ويھندي ڏک سان چيائين، ”اسان چاٻي جي رانديڪي وانگر آھيون، چاٻي ختم ته زندگي به ختم“ ۽ پوءِ رات ساڍي نائين وڳي تائين اسان جو ھن سان ساٿ رھيو جنھن بعد رات جو ٽين وڳي ڌاري دوستن وٽان موٽندي نِدوريَ چنڊ گرھڻ کيس پونم پيٽرول پمپ وٽان اڳتي، زندگي جي رستي تي ھلڻ جي مھلت ئي نه ڏني . . . ۽ پوءِ
صبح سان ساري سنڌ ۾
حَسن حَسن حَسن !!!
شال خدا اسان کي صبر سان ھِن بيوسيءَ کي برداشت ڪرڻ جي سگھه ڏي . . .
ماھتاب محبوب
18.7.2011