108. کاگ اڈدے تے کاں ای کاں کردے۔ (کہاوت)
کاگ؛ ڪوا، ڪانءَ، کنياتا. اڈدے؛ اڏامڻ وقت، اڏامندي. کاں ای کاں کردے؛ ڪان ڪان ئي ڪرڻ، ڪانءَ ڪانءَ ڪرڻ، قوم کي سڏڻ.
اڏامڻ، پکين جو خاصو آھي. انسان، ٻين جانورن سئين، اڏامڻ نه ڄاڻي. پيٽ ڀر سرندڙ جيت جڙيا پڻ اڏامي نه ڄاڻن. ان جي ڀيٽ ۾ ڪي اھڙا جيت پڻ آھن جيڪي اڏامي ڄاڻن ٿا. اڏامڪ ساھدار، پنڌ ھلندڙ جي ڀيٽ ۾ ماڳ تي جلد پھچيو وڃي. پنڌ ھلندڙ، پيٽ ڀر سرندڙ جي ڀيٽ ۾ منزل تي جلد پھچيو وڃي. ان جلدائيءَ سبب، ھر ھڪ جو شان مان ماپيو ويندو آھي. اڏامڻ واري جو شان، مڙني کان مٿانھون آھي. منجھن وري وڌيڪ شان وارو اھو آھي، جيڪو جيترو گھڻو مٿي ۽ گھڻي دير لاءِ اڏامي سگھي.
پکين ۾ ھونئن ته مور سھڻو ۽ شان وارو پکي آھي. ڪانءُ ان جي ڀيٽ ۾ ڪارو ۽ ڪوجھو پکي آھي. قد ۾ ننڍو پڻ آھي. جڏھن ته اڏامڻ واري خاصيت منجھس پڻ آھي. ان سبب ڪانءُ به شانَ مانَ ۾ وڌ ھئڻ گھرجي. بلڪ ائين ناھي، ڇو جو ڪانءَ جي جنس جڏي آھي ۽ ان جي ڀيٽ ۾ مور جي جنس آڪري آھي.
اڏامڻ وقت، ڪانءَ ۾ فوقيت اچڻ گھرجي، ڇو جو اھو اڏامي ٿو. ماڻھو اڏامي نه ٿو سگھي. جڏھن ته جھاز ۾ چڙھي سفر ڪرڻ وارو، پاڻ کي ٻين جي ڀيٽ ۾ اتم سمجھي ٿو. ان ليکي تي، جيڪر ڪانءُ به پاڻ کي اتم سمجھي. اھا ٻي ڳالھ آھي ته اڏامڻ سان، ماڻھوءَ کي سرخاب جا پر نه ٿا لڳن. ڪانءَ وانگر اڏامندي، سندس ٻوليءَ ۾ ڦيرو نه ٿو اچي. اڏامڻ کان پوءِ ڪانءُ، ڪان ڪان ٿو ڪري ته ماڻھو وري پنھنجي ٻولي ٿو ڳالھائي. جھاز ۾ ويھڻ کان اڳ ماڻھو اگرسنڌي آھي ته جھاز اندر ويھڻ شرط سندس جنس ڦري انگريزن جھڙي نه ٿي ٿئي. مصيبت وقت، ماڻھوءَ کي ياد ئي مادري زبان ايندي آھي. ان ۾ ئي روئندو ٻاڪاريندو آھي. خوشيءَ جي موقعي تي پڻ سندس زبان تي، مادري ٻولي ھوندي آھي. اڏامڻ سان، نه سندس علم، سوچ ۽ دانائيءَ ۾ ڦيرو ٿو اچي، نه ئي وري سندس ٻولي عجميءَ مان ڦري عربي ٿي ٿئي.
مطلب؛
۱ . ڪانءَ اڏامڻ وقت به ڪان ڪان ئي ڪندا آھن. (ترجمو)
۲ . ترقي ملڻ سان، ماڻھوءَ جي جنس ۽ قوم تبديل نه ٿي ٿئي.