لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

گهاگهر منجهه ساگر

موجوده وقت ۾، پهاڪن ۽ چوڻين جي سڃاڻَ ۽ واکاڻ عبدالوهاب سهتو بڻيو آهي، ته عبدالوهاب سهتي جِي سڃاڻ ۽ واکاڻ وري پهاڪا ۽ چوڻيون بڻيا آهن، جن کي هُو پنهنجي خاص رنگ ۽ ڍنگ ۾ سهيڙيندو ۽ آڇيندو پيو وڃي. اسان لاءِ خوشيءَ جي ڳالهه آهي ته سنڌي ٻوليءَ ۾ هندڪو ٻوليءَ جي پهاڪن ۽ چوڻين جو پهريون ڪتاب پيش ٿي رهيو آهي. هيءُ ڪتاب ”گهاگهر منجهه ساگر“؛ معروف هندڪو شاعر، ليکڪ ۽ ٻوليءَ جي ماهر سلطان سُڪون جي جوڙيل ڪتاب ”کوزے بچ دريا“ تان ورتل/ماخوذ آهي.
Title Cover of book گهاگهر منجهه ساگر

ڏسڻي

ڏسڻي

نمبر کہاوت صفحو
۱ آدمی آدمی ويخ کے گل کرنی چاہی دی اے۔ (کہاوت) ۱۶
۲ آدمی آدمیا دا دارو، آدمی آدمیا دا مارو۔ (کہاوت) ۱۶
۳ آدمی بوٹا ويخ کے چھاماں بيٹھدے۔ (کہاوت) ۱۷
۴ آندے آں موڑيا نينھ، جلدے پچھے دوڑيا نينھ۔ (کہاوت) ۱۷
۵ آئيں تے کے آنڑسيں، آياں تے کے ديسيں۔ (کہاوت) ۱۸
۶ اچپا پکم کھا، مندھريا منگ کھا۔ (کہاوت) ۱۹
۷ ادھارا دی ما نينھ موئی۔ (کہاوت) ۱۹
۸ ادھلی آں داج کوں پاندے۔ (کہاوت) ۲۰
۹ افسر گوہے دا تے فر لوہے۔ (کہاوت) ۲۱
۱۰ اکھیاں تو اوہلے دلاں تو اوہلے ۔ (کہاوت) ۲۱
۱۱ اگ تے پانی بے لحاظ ھوندن۔ (کہاوت) ۲۲
۱۲ اگ تے پانی دی کے اشنائی۔ (کہاوت) ۲۲
۱۳ اگلے دی جان گئی لوکاں جوگے کھیڈ تماشا۔ (کہاوت) ۲۲
۱۴ اللہ گنجے آں نونھ ای نہ ديوے۔ (کہاوت) ۲۳
۱۵ ان ڈٹھا چور؛ سادھ ھوندے۔ (کہاوت) ۲۳
۱۶ انھے دا سوٹا؛ کے کھرا، کے کھوٹا۔ (کہاوت) ۲۴
۱۷ اوکھا ویلا لنگھ جلدے، دوئے دی گل ياد رہندی اے۔ (کہاوت) ۲۵
۱۸ ايانا گل کردے، سيانا نياں کردے۔ (کہاوت) ۲۶
۱۹ ایہہ جانے تے اوہ جانے توں پہن دانے۔ (کہاوت) ۲۶
۲۰ بخشيش سو دانہ، حساب جوں دانہ۔ (کہاوت) ۲۷
۲۱ برھے چيت؛ نہ کھل مٹے، نہ کھيت۔ (کہاوت) ۲۷
۲۲ بگانہ گہنا؛ لوکاں دا مہنا۔ (کہاوت) ۲۸
۲۳ بلی دا گونھ لوڑ آيا تے اوہ بوٹے تے چڑھ ہگی۔ (کہاوت) ۲۹
۲۴ بنی دا ہر کوئی اے، ان بنی دا کوئی بھی نینھ ہوندا۔ (کہاوت) ۲۹
۲۵ بنيا جدوں غريب ہو جلے تے پرانی بہی پھر ولدے۔ (کہاوت) ۳۰
۲۶ بے کار کولو بگار چنگی۔ (کہاوت) ۳۰
۲۷ بیاہ کیتا؛ ماؤ پیؤ دارو گیا۔ بچہ ہو؛ سنگیاں ساتھیاں دارو گیا۔
بچے بڈے ہوۓ؛ آپے دارو گیا۔ (کہاوت) ۳۱
۲۸ بیاہ نینھ کیتا ورے جنجاں چڑھدیاں بہوں ڈٹھیاں نیں۔ (کہاوت) ۳۲
۲۹ پتریا تے تریا۔ (کہاوت) ۳۲
۳۰ پرہا پرہاواں دے، پتر ماواں دے۔ (کہاوت) ۳۳
۳۱ پرون کوزے آں آخے؛ دو موریا تے اپںا کجھ شمار ای نینھ۔ (کہاوت) ۳۴
۳۲ پکن میوے، کھاون نصیب والے۔ (کہاوت) ۳۴
۳۳ پہائی پہائیاں دے، چہائی سر گرائیاں دے۔ (کہاوت) ۳۵
۳۴ پہڈ سوئی یا تروئی؛ ہک ای گل اے۔ (کہاوت) ۳۵
۳۵ پھگن؛ کھلیاں ہگن۔ (کہاوت) ۳۶
۳۶ پہیڑے مونھا بچو، پہیڑی گل ای نکلدی اے۔ (کہاوت) ۳۷
۳۷ پوہ مانھ نرا؛ دیہاڑی چہڑ راتی کھرا۔ (کہاوت) ۳۸
۳۸ پوہ مانھ؛ پکھانے؟ (کہاوت) ۳۸
۳۹ پیدل تے اسوار دی رات؛ ہکی جائی آندی اے۔ (کہاوت) ۳۹
۴۰ پیر آزما کہن، کہوڑا دوڑا کہن۔ (کہاوت) ۴۰
۴۱ پیر پتر نہ دتا، رن نینھ کھسدا۔ (کہاوت) ۴۰
۴۲ پیسا پا، تے نالے کھا۔ (کہاوت) ۴۱
۴۳ پیسے دی گدڑی، روپیا پیا تے ادڑی۔ (کہاوت) ۴۱
۴۴ تھوڑا کھانا، سکھیا رہنا۔ (کہاوت) ۴۲
۴۵ تو کون؟ میں خوامخواہ۔ (کہاوت) ۴۲
۴۶ ٹہاکے دا ویلا؛ ادھا چٹا، ادھا میلا۔ (کہاوت) ۴۳
۴۷ جتنا بڑا سر، اتنی بڑی سر دردی۔ (کہاوت) ۴۳
۴۸ جتنے مونھ، اتنیاں گلاں۔ (کہاوت) ۴۴
۴۹ جتھے گڑ ہوندے، اتھے مکھیاں ہوندئین۔ (کہاوت) ۴۵
۵۰ جدھر سر، ادھر سرہانا۔ (کہاوت) ۴۵
۵۱ جڑھا اتھے خوار، اوہ مکے بھی خوار۔ (کہاوت) ۴۶
۵۲ جڑھا چھانسی، اوہ جانسی۔ (کہاوت) ۴۷
۵۳ جڑھی جنے کولو ڈرے، اوہ بیاہ ای نہ کرے۔ (کہاوت) ۴۷
۵۴ جڑھی متھے بچ ہے، اوہ ہتھے بچ اے۔ (کہاوت) ۴۸
۵۵ جسدا ہووے پلسی یار، اساں دشمن کے پکار۔ (کہاوت) ۴۹
۵۶ جسدی شے گمدی اے، اسدا ایمان بھی گم جلدے۔ (کہاوت) ۵۱
۵۷ جلاہیاں دے ٹھٹھے؛ ماواں پنہڑاں دے نال۔ (کہاوت) ۵۲
۵۸ جلو اگے، تے چھاٹ پچھے دیئو۔ (کہاوت) ۵۲
۵۹ جند نروئی، مل نینھ کوئی۔ (کہاوت) ۵۳
۶۰ جیہجا مونھ، ایہجی چپکیڑ۔ (کہاوت) ۵۴
۶۱ جیہیے روح، ایہجے فرشتے۔ (کہاوت) ۵۴
۶۲ چاڑے ہتھ سنیہا؛ جواب کجیہا۔ (کہاوت) ۵۵
۶۳ چاہ دی سرکی؛ ڈوگی رہن کوٹھا کڑکی۔ (کہاوت) ۵۶
۶۴ چاہ کو چاہ اے۔ (کہاوت) ۵۷
۶۵ چٹؤا دتا سر، موہلیاں دا کے ڈر۔ (کہاوت) ۵۸
۶۶ چٹے کپڑے دا داغ، دورو سہی آندے۔ (کہاوت) ۵۸
۶۷ چٹی؛ کھٹی موڑ پلٹی۔ (کہاوت) ۵۹
۶۸ چن چڑھدے، تے جگ دیخدے۔ (کہاوت) ۶۰
۶۹ چھلے دی ہڈی گئی، کتے دی ذات پچھاںئی گئی۔ (کہاوت) ۶۱
۷۰ چوراں تے مور، تے موراں تے ہور۔ (کہاوت) ۶۲
۷۱ چوراں کولو پنڈ تاولی۔ (کہاوت) ۶۲
۷۲ چوہے آں سنڈھا دی گندھی لبھ گئی تے پساری بن بیٹھا۔ (کہاوت) ۶۳
۷۳ حاضر کو مہر اے۔ (کہاوت) ۶۴
۷۴ حرامیاں دے سر اتے سنگ نینھ ہوندے۔ (کہاوت) ۶۵
۷۵ حرامیاں دے فرقے؛ سیون سویلا، اٹھن چرکے۔ (کہاوت) ۶۶
۷۶ حرامیاں دی ہک رگ، بدھیک ہوندی اے۔ (کہاوت) ۶۶
۷۷ خطا، انسان کولو ای ہوندی اے۔ (کہاوت) ۶۷
۷۸ دخدی جا ای دخدی اے۔ (کہاوت) ۶۸
۷۹ دلاں بچ سچ، کوٹھے چڑھ کے نچ۔ (کہاوت) ۶۹
۸۰ دنیا پھردی دا پھیر اے۔ (کہاوت) ۷۰
۸۱ دنیا دے مونھا اتے ہتھ کون رکھ ہکدے۔ (کہاوت) ۷۱
۸۲ دور دے رشتیدار کولو، نیڑے دا گمانڈھی چنگا ہوندے۔ (کہاوت) ۷۲
۸۳ دو ہتھڑ، تالی بجتی ہے۔ (کہاوت) ۷۲
۸۴ دوۓ دا نیالہ بڈا لگدے۔ (کہاوت) ۷۳
۸۵ دیہاڑی بولن پھہاڑیاں، راتی بولن کاں؛ یا گراں دا لمبردار نینھ،
یا گراں دا گراں۔ (کہاوت، شگون) ۷۴
۸۶ دیۓ تلے انھیرا۔ (کہاوت) ۷۵
۸۷ رات کنڈیاں تے بھی گزر ای جلدی اے۔ (کہاوت) ۷۶
۸۸ رواں دی بلی بناواں، میاؤں کون کرے۔ (کہاوت) ۷۷
۸۹ زنانی دے بالا بالا تلے فریب ہوندے۔ (کہاوت) ۷۸
۹۰ زنانی دی کھری پچھے مت ہوندی اے۔ (کہاوت) ۷۹
۹۱ سانجھا ابا، کسے نہ دبا۔ (کہاوت) ۷۹
۹۲ سانجھا مال، ترہایا ای رہندے۔ (کہاوت) ۸۰
۹۳ ساہیہ لادو ہویا، تے چاسی کے۔ (کہاوت) ۸۰
۹۴ سٹیا گراں، کے کہننا ناں۔ (کہاوت) ۸۱
۹۵ سجن آخے روا کے، دشمن آخے ہساکے۔ (کہاوت) ۸۲
۹۶ سر بڈے سرداراں دے، پیر بڈے گنواراں دے۔ (کہاوت) ۸۲
۹۷ سس تے سوہرا کہر نینھ، ہور کسے دا ڈر نینھ۔ (کہاوت) ۸۳
۹۸ سنڈیا دا کہول تے بوٹیاں دی شامت۔ (کہاوت) ۸۴
۹۹ سنگ کنڈھلے منجھیۓ، پیر چٹے کہوڑیۓ، مچھا سونہنیاں مرد دی،
نین سونہنے گوریۓ۔ دودھ مٹھا منجھی اے، چال سونہنے کہوڑیۓ،
قول پکا مرد دا، شرم سونہنی گوریۓ۔ (کہاوت) ۸۵
۱۰۰ سنہیا دا مارے دا، کتا بلا کھاندے۔ (کہاوت) ۸۶
۱۰۱ سور ہڈی، ملخو کڈھی۔ (کہاوت) ۸۷
۱۰۲ شک، پیئو پتر دا لحاظ نینھ کردا۔ (کہاوت) ۸۷
۱۰۳ شک، حرام چیز ہے۔ (کہاوت) ۸۸
۱۰۴ شیر، اپنی ماری دی کھاندے۔ (کہاوت) ۸۹
۱۰۵ عملاں باہج، نبیڑے نینھ ہوندے۔ (کہاوت) ۸۹
۱۰۶ قبرا تا قبر، نینھ ہوندی۔ (کہاوت) ۹۰
۱۰۷ قسمت ماڑی ہووے تے اونٹھا تے بیٹھے دیاں بھی کتا لڑ جلدا اے۔ (کہاوت) ۹۱
۱۰۸ کاگ اڈدے تے کاں ای کاں کردے۔ (کہاوت) ۹۲
۱۰۹ کالیاں دے کالے ای ہوندن۔ (کہاوت) ۹۳
۱۱۰ کر پہلا، جے ہووئی پہلا۔ (کہاوت) ۹۳
۱۱۱ کسے کبے آں لت کڈھ ماری، اوہ کمادا بچ جل لکیا۔ (کہاوت) ۹۴
۱۱۲ ککڑی بھی کسی اوہلی جائی بیٹھ کے انڈہ دیندی اے۔ (کہاوت) ۹۵
۱۱۳ ککھ بھی چوری، لکھ بھی چوری۔ (کہاوت) ۹۶
۱۱۴ کمنا دی یاری؛ نہ جتی، نہ ہاری۔ (کہاوت) ۹۶
۱۱۵ کناں سنی دا کے اعتبار۔ (کہاوت) ۹۷
۱۱۶ کندھ، اٹا اتے ای چڑھدی اے۔ (کہاوت) ۹۷
۱۱۷ کندھا دے بھی کن ہوندن۔ (کہاوت) ۹۸
۱۱۸ کنڈیاں دا منڈھ، ہک ای ہوندے۔ (کہاوت) ۹۹
۱۱۹ کھوتیاں کدوں کڑاہیاں کھادئیاں۔ (کہاوت) ۱۰۰
۱۲۰ گنجے دا پتر گنجا نہ ہویا تے تہدری ضرور ہوسی۔ (کہاوت) ۱۰۰
۱۲۱ گنجے دے نونھ، سرا دی شامت۔ (کہاوت) ۱۰۱
۱۲۲ لاندا ہر کوئی اے، نبھاندا کوئی کوئی اے۔ (کہاوت) ۱۰۲
۱۲۳ لسے جنے دی رن، جنے کھنے دی پہابی۔ (کہاوت) ۱۰۲
۱۲۴ لکھ ٹکا ہرایئے، پریت نہ گنوایئے۔ (کہاوت) ۱۰۳
۱۲۵ لکھ گمے، ساکھ نہ گمے۔ (کہاوت) ۱۰۴
۱۲۶ ما جتنا اگار دیاے، اتنا مار دی نینھ۔ (کہاوت) ۱۰۴
۱۲۷ ما ماردی اے، مارنے نینھ دیندی۔ (کہاوت) ۱۰۵
۱۲۸ مانگواں گہننا؛ جگ دا مہننا۔ (کہاوت) ۱۰۶
۱۲۹ ماواں؛ ٹھنڈئیاں چھاواں۔ (کہاوت) ۱۰۷
۱۳۰ مچھ نینھ، تے کچھ نینھ۔ (کہاوت) ۱۰۷
۱۳۱ مکھی، گند اتے ای بیٹھدی اے۔ (کہاوت) ۱۰۸
۱۳۲ مناں دے کہاٹے، سیراں نال پورے نینھ ہوندے۔ (کہاوت) ۱۰۹
۱۳۳ مونھ پہیڑا ہووے تے گل پہیڑی نینھ کرنی چاہی دی۔ (کہاوت) ۱۱۰
۱۳۴ مونھؤ نکلی، ملخو نکلی۔ (کہاوت) ۱۱۱
۱۳۵ نیڑے دا پیر، لوہکا ہوندے۔ (کہاوت) ۱۱۱
۱۳۶ ہتھے آں ہتھ، سیانڑدے۔ (کہاوت) ۱۱۳
۱۳۷ ہچھا کون؟ میں آپ۔ (کہاوت) ۱۱۳
۱۳۸ ہسدا بندہ تہوکے باز ہوندے۔ (کہاوت) ۱۱۴
۱۳۹ ہسیا تے پھسیا۔ (کہاوت) ۱۱۵
۱۴۰ ویخ اللہ دے کم، کھوتے کھاون ام۔ (کہاوت) ۱۱۵
۱۴۱ یا روزی، یا نصیب۔ (کہاوت) ۱۱۶
۱۴۲ یار اوہ جڑھا اوکھے ویلے کم آوے۔ (کہاوت) ۱۱۷
۱۴۳ یاراں دیاں گلاں، پھلاہی دیئاں ہلاں۔ (کہاوت) ۱۱۷
۱۴۴ یاراں نال بہاراں۔ (کہاوت) ۱۱۸
۱۴۵ یاری اے کہ چھولیاں دا بڈھ اے۔ (کہاوت) ۱۱۹