لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

گهاگهر منجهه ساگر

موجوده وقت ۾، پهاڪن ۽ چوڻين جي سڃاڻَ ۽ واکاڻ عبدالوهاب سهتو بڻيو آهي، ته عبدالوهاب سهتي جِي سڃاڻ ۽ واکاڻ وري پهاڪا ۽ چوڻيون بڻيا آهن، جن کي هُو پنهنجي خاص رنگ ۽ ڍنگ ۾ سهيڙيندو ۽ آڇيندو پيو وڃي. اسان لاءِ خوشيءَ جي ڳالهه آهي ته سنڌي ٻوليءَ ۾ هندڪو ٻوليءَ جي پهاڪن ۽ چوڻين جو پهريون ڪتاب پيش ٿي رهيو آهي. هيءُ ڪتاب ”گهاگهر منجهه ساگر“؛ معروف هندڪو شاعر، ليکڪ ۽ ٻوليءَ جي ماهر سلطان سُڪون جي جوڙيل ڪتاب ”کوزے بچ دريا“ تان ورتل/ماخوذ آهي.
Title Cover of book گهاگهر منجهه ساگر

133. مونھ پہیڑا ہووے تے گل پہیڑی نینھ کرنی چاہی دی۔ (کہاوت)

133. مونھ پہیڑا ہووے تے گل پہیڑی نینھ کرنی چاہی دی۔ (کہاوت)
پہیڑا؛ بڇڙو، برو، ڪنو. گل؛ ڳالھ.
ھڪڙن ماڻھن جي صورت يا شڪل موچاري ھوندي آھي. ويتر جو نرڙ ۾ گھنڊ ۽ نڪ ۾ سونڊ وجھي، تارا ڳاڙھا ڪري ڳالھائيندا آھن ته اڃا بڇڙا لڳندا آھن. ھر ڪو پيو کانئن پاسو ڪندو آھي. دنيا اندر، ھر ڪنھن کي سونھن پسند آھي. ڏيتي ليتيءَ ۽ ڪار وھنوار ۾ اھا کيس جاذب نظر ھوندي آھي. ماڻھو، سودو ان دڪاندار کان وڃي وٺندو آھي، جيڪو کلي ڳالھائي ۽ مرڪي ملي. جيڪو سيٺيو، دخل تي سيٽيو ۽ ٺڳيو ويٺو ھجي، نوڙي ڪو وکر کڻي نه ڏئي، سو گراھڪ کي ڪين وڻندو. دڪان تي وکر نه بلڪ وڙ وڪامندو آھي. ٻين لفظن ۾ ائين کڻي چئجي؛ ھٽ تي وکر نه ٿو وڪامي پر واڻيو ٿو وڪامي.
اھي دڪاندار ڪامياب ڏٺا ويا آھن، جيڪي شيءِ چڱيءَ سان گڏ، ورتاءُ سٺو رکن. ڀلي شڪل جا موچارا ھجن، پر صاف سٿرا ۽ من مھڻا ٿي ويھندا ته گراھڪن کي پنھنجو ڪري وٺندا. مٺڙي زبان سان پراوا گراھڪ به پنھنجا ڪري وٺندا. ھونئن به عربي ٻوليءَ جي چوڻي آھي ته؛ سھڻي صورت، اڌ رزق آھي. مال صفا، ھزارين نفعا جي اصول تي ڪاربند رھندي، واڻيو واپار ڪري ٿو.
سماج اندر سمورا معاملا، ان ئي اصول تحت سر ڪري سگھجن ٿا. ھر ماڻھوءَ جي ٻئي جي ورتاءَ تي نظر ھوندي آھي. خدمت، سڀني کي وڻي ٿي. جڏھن ته مٺڙي زبان سان ڪيل خدمت، بڇڙي زبان سان ڪيل خدمت جي ڀيٽ ۾، وڌيڪ پسند پيل ھوندي آھي.
مطلب؛
۱ . شڪل بڇڙي ھجي ته ڳالھ بڇڙي نه ڪجي. (ترجمو)
۲ . ڀوائتي شڪل واري کي ھر ڳالھ، کلي چوڻ گھرجي.
۳ . نقصان واري ڳالھ ڪجي ته لھجو وڻندڙ اختيار ڪجي.
۴ . اڻھوند ھجي ته افعال بڇڙا نه ڪجن.