پائلٽ سڌي ليڪ ۾ جهاز ڇو نٿو هلائي؟
آئون چپ ٿي ٿو وڃان ته کيس هڪ عام ماڻهو جي حساب سان هن بيحد Sensible سوال جو سولو سڌو جواب ڪهڙي طرح ڏيان، جو جيئن هو جاگرافي ۽ نيويگيشن کان اڻواقف هوندي به مون جهازيءَ جي ڳالهه سمجهي سگهي.
هن مون کان وري پڇيو، “ڇا پائليٽ غلط رستو وٺي منزل ڏي نه وڃي رهيو آهي؟”
“نه.” مون وراڻيو.
“ڇو ڀلا؟ توهان پاڻيءَ جا جهاز به ائين هلائيندا آهيو؟” هن کلندي مون کي چيو.
“جي ها ۽ اهو ئي صحيح ۽ سڌو رستو آهي، جنهن ذريعي جهاز گهٽ وقت ۾ گهٽ تيل ساڙي، منزل تي پهچي رهيو آهي.” مون وراڻيو.
“پر هي جهاز ته سڌي ليڪ ۾ وڃڻ بدران ڦڏي ليڪ ۾ پيو وڃي. ڇا ان ۾ يقين نه اٿوَ ته،
An straight line is the shortest distance between two points?
“جي ها اٿم ۽ هي پائليٽ به سڌي ليڪ ۾ پيو وڃي. هو ”Greater Circle” فالو پيو ڪري ۽ ان مطابق جيڪڏهن نقشي تي سڌي ليڪ هجي ها ته پوءِ پاڻ چئون ها ته پائليٽ غلط راهه وٺيو پيو هلي. اهو ان ڪري آهي جو دنيا رومال وانگر فليٽ نه، پر بال وانگر Sphere آهي، بلڪ بال ته بلڪل گول آهي، هيءَ ڪجهه بيضي وانگر آهي.”
ڌرتيءَ تي ته پڪا ۽ ريل جا رستا اڳواٽ ٺهيل آهن، سو سواريون ان تان هلن ٿيون. سمنڊ ۽ هوا ۾ هرهڪ پنهنجو خيالي رستو ٺاهي، ان تان پنهنجي پاڻيءَ واري جهاز، ٻيڙيءَ يا هوائي جهاز کي وٺي هلي ٿو. جيڪڏهن سامونڊي ڪُنَ ۽ لهرون نارمل آهن، طوفان ٺريل آهن ته پوءِ پاڻي وارا جهاز ۽ هوائي جهاز آمريڪا وڃڻ لاءِ گريٽر سرڪل وارو ئي رستو اختيار ڪن ٿا. دنيا جي اتر اڌ گول ۾ اڏامندڙ جهاز اولهه ڏي ويندي، اتر ڏي لڙي هلن ٿا. ايتري قدر جو آرڪٽڪ ريجن ۾ کڻي نه پر ان جي ڪافي ويجهو پهچن ٿا. جيئن هن وقت اسان جي هوائي جهاز رستو اختيار ڪيو آهي، جيڪو عمل پائليٽ جي هوشياري ۽ ڄاڻ جو ثبوت ڏئي ٿو.
هڪ عام ماڻهو جي معلومات لاءِ هتي فقط ايترو لکندس ته Great Circle اهو دائرو (چڪرو) آهي، جنهن جو Circumference ڌرتي جي گولي جي برابر آهي ۽ دنيا کي ٻن برابر حصن ۾ ورهائي ٿو. سامونڊي يا هوائي جهازن سان واسطو رکندڙ، نيويگيشن، جاگرافي، هائر مئٿس سان واسطو رکندڙ ۽ پنهنجي پڙهندڙن جي يادگيريءَ لاءِ هتي فقط اهو چوندس ته:
“The great circle on the spherical surface is the smallest curvature. And hence an arc (an orthodrome) is the shortest path between two points on the surface.”
۽ اهو پڻ ته:
“The Great Circle serves as the analog of “straight lines” in spherical geometry (gnomonic projections).”