مسلمان پنهنجي ملڪ ۾ پر اسلام ولائت ۾
اڄ کان 35 سال اڳ جڏهن اسان جو جهاز هندي وڏو سمنڊ ۽ بحر ائٽلانٽڪ جون لهرون لتاڙي نيويارڪ جي پاڻيءَ ۾ اچي لنگر ڪيرائيندو هو ته نيويارڪ ۾ جملي مسجدون ٻه يا ٽي هونديون هيون. اوسي پاسي جا پاڪستاني ۽ انڊين مسلمان جمعي نماز اسان جي جهاز تي اچي پڙهندا هئا. باقي وقت ماڻهو گهر ۾ ئي رهندا هئا. ٽوڪيو يا ڪوبي جي اڪيلي مسجد تائين پهچڻ سولو ڪم هو، پر نيويارڪ جون هي ٻه يا ٽي مسجدون ڏورانهيون هيون، جو آمريڪا ۾ هر شيءِ جا فاصلا وڏا آهن. ڪنهن ويجھي دڪان، پوسٽ آفيس، ڪلينڪ لاءِ به گاڏي ڪڍڻي پوي ٿي ۽ ميلن جا ميل ڊرائيو ڪرڻو پوي ٿو. پر هاڻ فقط نيويارڪ ۾ ئي ٻه سؤ کن مسجدون آهن! خبر ناهي ته هِتي جا ماڻهو مسلمان ٿي رهيا آهن يا ايشيا جي مسلمان ملڪن جون حڪومتون ۽ سربراهه ايڏا ڪميڻا ٿيندا ٿا وڃن جو مسلمان عوام انهن جي ظلمن ۽ مالي ۽ مذهبي مشڪلاتن کان جان بچائڻ لاءِ هِتي آمريڪا ۾ اچي نڪتا آهن اسان جي ملڪ جا به جام ماڻهو آهن .... “اسان پيپلز پارٽي جا آهيون، ضياءَ جي ظلمن کان ڀڄي آياسين.... اسان شيعا آهيون امام بارگاهن ۽ گهرن تي بم ڪرڻ تي مائٽ مٽ مارجي ويا..... باقي ٻچا ٻار وٺي اچي هِتي سڪون اختيار ڪيو اٿئون.... اسان قادياني آهيون اسان کي پنهنجي ملڪ جا ڀائر مسلمان نٿا سمجھن، بلڪه اقليت ۾ ٿا ڳڻين.... اسان سنڌي آهيون نه اسان کي نوڪريون ٿيون ملن، نه فوج ۾ ٿا کڻن. ڪوٽا سسٽم ۾ به اسان جا پنهنجا ميمبر ۽ وزير پنهنجن لوفر ٻارن کي داخلائون ۽ نوڪريون وٺي ٿا ڏين.... هِتي آمريڪا ۾ اسان کي پورهئي جا چار پئسا ته ملن ٿا پيٽ ڀرڻ لاءِ.....”
هي اهو آمريڪا آهي، جنهن ۾ اڄ اچڻ جون سختيون هجڻ جي باوجود اسان جا ايشيائي، اسان جا آفريڪي، اسان جا مسلمان وغيره سر جو سانگو لاهي اچڻ چاهين ٿا ۽ ايندا رهن ٿا. قانوني طرح نه ته غير قانوني اچڻ جو به جوکم کڻن ٿا..... هي آمريڪا آهي، جنهن ۾ اڄ کان چاليهه پنجاهه سال اڳ اچڻ ۽ رهائش اختيار ڪرڻ ڏکيو ڪم نه هو، پر اسان چوندا هئاسين ته اسان هِتي آمريڪا ۾ ڇو رهون؟ اسان جي پنهنجي ملڪ ۾ هر شيءِ سستي ملي ٿي (تن ڏينهن ۾ چئين رپئي ڊالر هو ۽ بليڪ تي مهانگو مهانگو ته به ڇهين رپئي مليو ٿي)، اسان جي ملڪ ۾ امن امان آهي. جهاز ڪراچيءَ پهچندو هو ته فلم جو ٻيو شو هڪ بجي تائين ڏسي، هوٽلن تي ماني کائي، بندر روڊ تان واڪ ڪري، ڪياماڙيءَ پنهنجي جهاز تي ٽين وڳي پهچبو هو ۽ ان جي مقابلي ۾ نيويارڪ، خاص ڪري بروڪلن، توبهه توبهه هو! ڏينهن ڏٺي جو به اڪيلي هلندي ڊپ لڳندو هو. اهڙي حالت ۾ آمريڪا ڪير رهي، نور احمد نظاماڻي، مبارڪ ٽالپر، عبداللطيف انصاري ۽ ٻيا ڪئين پنهنجا آمريڪن پاسپورٽ ڦاڙي وطن وريا. اها ٻي ڳالهه آهي ته اڄ جي حالتن کي ڏسي هر ڪو افسوس ڪندو هجي، خاص ڪري سنڌ جو رهاڪو، جنهن لاءِ پنهنجي وطن ۾ سرڪار جي ٻه اکيائي ۽ وڏيرن، چورن، ڌاڙيلن، پوليس ۽ سرڪاري ڪامورن جي مصيبتن کان آمريڪا ۾ هجڻ بهتر هو، جِتي جي ٻن ٽاورن تي ته کڻي ڪڏهن ڪڏهن بم ڪري ٿو، پر سنڌ وانگر مسجدن ۽ امام بارگاهن ۾ روز بم ۽ گوليون ته نه ٿيون هلن. ڪو گهرن مان ٻارن ۽ عورتن کي اغوا ته نٿو ڪري، ڪو زميندار بٽئي جا پئسا ته نٿو کائي، ڪو ڊاڪٽر غلط دوائون ته نٿو ڏئي يا بيمار جي اسپتال ۾ پهچڻ تي ڊاڪٽر کي غير حاضر ته نٿو پائي. اسان وٽ هي ڪهڙو انڌير آهي جو اسان وٽ ڌاڙيل ته ڌاڙيل آهن پر ڊاڪٽر، پوليس ۽ سرڪاري ڪامورا به ڌاڙيلن جي روپ ۾ عوام کي پيا ڦرين، جنهن عوام جي ٽئڪسن مان هنن کي پگهار ٿو ملي. هي اسان وٽ ڪهڙو مذهب آهي، جنهن ۾ ڪو ڊيوٽيءَ کي اهميت نٿو ڏئي. گذريل دفعي پنهنجي ڳوٺ هالا ويس ته متقين جي مسجدن ۾ هڪ نمازيءَ ٻڌايو ته ٻيا ته ٺهيو پر ڏاڙهين سان مولوي ڊاڪٽر به هر مهيني سرڪاري خزاني مان پگهار وٺي کايو ويٺا آهن پر اسپتال ۾ وڃي غريب مريضن جو نه تپاس ٿا ڪن، نه علاج ٿا ڪن.
ان قسم جون ڳالهيون ٿيون سوچجن ته تعجب ٿو لڳي ۽ مصر جي ڪئپٽن حنفي جي چوڻ مطابق اهو سچ ٿو لڳي، ته مسلمان سو پنهنجي ملڪ ۾ آهن پر اسلام مغرب ۾ آهي.