ماتلي جا ماڻهو به آمريڪا ۾ فراڊ پيا ڪن
هيءَ پُل ويرازانو نئروز، ان وقت جي مشهور چيف انجنيئر عوثمار هرمان ڊزائين ڪئي، جنهن هن پاسي جون ٻيون به ڪيتريون پليون ڊزائين ڪيون آهن، جهڙوڪ: جارج واشنگٽن برج، برانڪس وائيٽ اسٽون برج، ٽراءِ بورو برج ۽ ٿراگس نيڪ برج وغيره. عوثمار (سڄو نالو Othmar Hermann Ammann) سئٽزرلينڊ ۾ 1879ع ۾ ڄائو ۽ اتي جي شهر زيورچ مان 1902ع ۾ انجنيئرنگ جي ڊگري حاصل ڪيائين ۽ 1904ع ۾ آمريڪا لڏي آيو ۽ هن سمورو وقت نيويارڪ ۾ ڪم ڪيو. 1925ع ۾ هن کي نيويارڪ پورٽ اٿارٽي ۾ برج انجنيئر طور رکيو ويو ۽ هن جون هڊسن نديءَ مٿان پليون قابل تعريف آهن. ويرازانو پل به هڪ قسم جي هڊسن نديءَ جي منهن وٽ پل آهي، جو ان هنڌ نئروز ۾ هڊسن ندي اچي ٿي ڇوڙ ڪري، جِتان پوءِ ڇنڊجيو ائٽلانٽڪ سمنڊ ۾ وڃيو پوي. پاڻ 1939ع تائين نيويارڪ اٿارٽي ۾ رهيو. آخري ٽي سال انجنيئرس مٿان ڊائريڪٽر ٿي رهيو. نيويارڪ جي پلين کان علاوه سئن فرانسسڪو جي گولڊن گيٽ برج پڻ عوثمار ڊيزائين ڪئي. ويرازانو نئروز پل جو 1964ع ۾ ڪم شروع ٿيو ۽ هڪ سال بعد 1965ع ۾ هُنَ پُل جو ڊزائينر عوثمار هرمان گذاري ويو.
هن پل تي نالو اٽليءَ جي هڪ جهازي جيوواني دا ويرازانو (Giavanni da Verrazano) تان پيو، جيڪو بنا شڪ جي پهريون يورپي هو، جنهن جي نظر نيويارڪ تي پيئي. سندس ڊائريءَ مُطابق هن چوڌاري نظر ڦيرائي چيو هو “Not without some properties of value” هن جو مطلب هو ته “هيءَ زمين رهائش جي خيال کان وڏو اگهه ڪندي.”
جيوواني ويرازانو 1485ع ۾ اٽليءَ جي شهر فلورينس ۾ ڄائو. بنيادي تعليم اتان ئي حاصل ڪري پوءِ فرانس روانو ٿيو، جِتي فرينچ مئريٽائيم (نيوي) ۾ ڀرتي ٿي انهن جا جهاز هلايا. 1523ع ۾ فرانس جي بادشاهه “فرانسز اول” ويرازانو حوالي ٻه جهاز ڪيا ته انهن کي هاڪاري، هو آمريڪا ڏي نئين دنيا جو جائزو وٺي اچي، ته جيئن نون ڳوليل پَٽَنِ تي فرانس به ته قبضو ڪري ۽ ائين نه ٿئي ته رڳو پاڙي وارا ـــ ڳاڙهن ڳلن وارا انگريز، اسپيني، ڊچ ۽ پورچوگالي هڙپ ڪري وڃن. هو 1524ع ۾ فرانس مان لنگر کڻي آمريڪا ڏي روانو ٿيو ۽ اچي هنن پَٽَن کان نڪتو. اهو مارچ جو مهينو ۽ 1525ع جو سال هو. يعني هندستان ۾ دهليءَ جي تخت تي ابراهيم لوڌي هو. جِتي هاٿين کي پستا ۽ بادام پئي کارايا ويا، شهر جي سهڻين ڇوڪرين راڳ جي محفل پئي مچائي. فارسي ۽ هندي شعر و شاعريءَ تي بحث پئي هليو. حاڪم ۽ درٻاري دير جا سُتل ٽپهريءَ تي پئي اٿيا. سال کن بعد 1526ع ۾ ظهير الدين بابر، ابراهيم لوڌيءَ کي پاڻيپٽ جي ميدان تي شڪست ڏئي، انڊيا جو حاڪم ٿيو. حاڪم بدليو پر ٺڙڪو عياشيون ساڳيون رهيون. وڌ ۾ وڌ فرصت مان ڪجهه گهڙيون ڪڍي بابر .يادگيريون” ڪِتابُ لکيو ۽ هن اهو ئي وڏو ڪم ڪيو ۽ هيڏانهن مغرب ۾ جهاز ايجاد ٿي ويا ۽ نون ملڪن تي قبضا ٿي ويا ۽ هوڏانهن اسان وٽ گهوڙن کي مڇرن جي پٽڻ کان بچڻ لاءِ خوشبودار اگربتين ۽ ککرن تي ريسرچ پئي هلي. تڏهن ته يورپين اسان جي ڌرتي تي به اچي قبصو ڪيو ۽ اسان کي دل وٽان موچڙا هنيائون.
بهرحال جيوواني ويرازانو پهريون يورپي هو، جنهن نيويارڪ کي Locate ڪيو. پورن 85 سالن بعد 1609ع ۾ ڊچ اسٽيٽ انڊيا ڪمپني طرفان هڊسن هِتي پهتو، يعني هن هنڌ تي جِتي اڄ ويرازانو برج آهي.... هڊسن نديءَ جي منهن وٽ ۽ هن جهازيءَ نالي هن نديءَ جو نالو هڊسن ندي پيو.
سچي ڳالهه ته اها آهي ته ويرازانو هِتي سڀ کان پهرين ضرور آيو، پر هو ڪو اهڙو مشهور نه هو. هيءَ پل ٺهڻ وقت جڏهن ٻين نالن جو سوچ ويچار هلي رهي هئي ته نيويارڪ ۾ موجود “اطالوي تاريخي سوسائِٽي” وارن، خاص ڪري هن جي فائونڊر جان لاڪارٽي پنهنجي ملڪ اٽلي جي هن جهازي ۽ سياح لاءِ مهم هلائي اهو فيصلو ڪرڻ ۾ ڪامياب ٿي ويو، ته هن پل جو نالو ويرازانو رکيو وڃي. پل جي تيار ٿيڻ کان هڪ سال اڳ 1963ع ۾ ڪينيڊي جي قتل تي سڀني جو اهو خيالُ ٿي پيو ته اها پل ڪينيڊي جي نالي ڪئي وڃي، پر لاڪارٽي پوري ڪوشش ڪري، ويندي ڪينيڊيءَ جي ڀاءُ اٽارني جنرل رابرٽ ڪينيڊي کي منٿ ميڙ ڪري، ان ڳالهه لاءِ راضي ڪيو ۽ واعدو ورتو ته ان پل جو نالو ڪينيڊي برج بدران ويرازانو برج رکيو ويندو.
اٽليءَ جو هن جهازي جيوواني ويرازانو واپس فرانس وڃڻ بدران 1528ع ۾ ڊچن جي قبضي ۾ آيل ٻيٽ Lesser Antilles تي گذاري ويو.